იფიქრე, ძმაო, იმაზე, რომ უფალს ოცდაათი წლის შემდეგაც, ანუ მას მერე, რაც მოინათლა, სრულყოფილი სიყვარული ჰქონდა ღვთისა და ახლობლების მიმართ. წმიდა მაქსიმე აღმსარებელი ამბობს, რომ ეშმაკმა, როგორც კი გაიგო მამა ღმერთის ხმა, რომელიც უფალს თავის საყვარელ ძეს უწოდებდა (იორდანეში ნათლობის დროს: "ესე არს ძე ჩემი საყვარელი, რომელი მე სათნო-ვიყავ" (მათე 3, 17), იცოდა კანონები ორი მთავარი და უდიდესი მცნებისა – "გიყვარდეს უფალი, შენი ღმერთი მთელი შენი გულითა და სულით, მთელი შენი შეძლებით" (II რჯლ. 6, 5) და სხვა – "გიყვარდეს შენი ახლობელი, როგორც თავი შენი" (ლევ. 19, 18), სწორედ მაშინ მოინდომა უფლის გამოცდა: ნამდვილად უყვარდა თუ არა მას ღმერთი და მოყვასი.
მას შემდეგ, რაც უფალი მოინათლა, სულიწმიდის მიერ გაყვანილ იქნა უდაბნოში. და როდესაც ორმოცი დღე-ღამე გავიდა, რომლის დროსაც იგი არც ჭამდა, არც სვამდა, ეშმაკი წარსდგა მის წინაშე და სამი ძირითადი ვნების – გემოთმოყვარების, დიდებისმოყვარების და ვეცხლისმოყვარების მეშვეობით დაიწყო მისი გამოცდა. თავდაპირველად იგი ამოწმებს უფალს, ხომ არ არის იგი გემოთმოყვარე. ეუბნება მას: "უკუეთუ შენ ხარ ძე ღმერთი, თქუ, რაითა ქვანი ესე პურ იქმნენ", რათა შეჭამო და მოიკლა შიმშილი. მაგრამ ამასოფლისადმი სიყვარულს უფალი ღვთისადმი სიყვარულს ამჯობინებს და პასუხობს: "წერილ არს, რამეთუ: არა პურითა ხოლო ცხოვნდების კაცი, არამედ ყოვლითა სიტყვითა, რომელი გამოვალს პირისაგან ღმრთისა" (მათ. 4, 4).
ამის შემდეგ ეშმაკი ცდის, დიდებისმოყვარეა თუ არა უფალი. უფლის დაშვებითვე აჰყავს იგი ტაძრის სახურავზე და ეუბნება: "უკუეთუ ძე ხარ ღმრთისაი, გარდაიგდე თავი შენი ამიერ ქვეყანად", როცა ადამიანები დაგინახავენ, თუ როგორ დაეცი მიწაზე და არაფერი გევნო, განგადიდებენ როგორც წმიდანს და სასწაულთმოქმედს. თუმცაღა უფალი ადამიანურ დიდებას ღმერთის სიყვარულსა და მის დიდებას ამჯობინებს და პასუხობს, რომ არ შეიძლება, აუცილებლობის გარეშე, გამოსცადო უფალი, რათა მან მოახდინოს რაიმე სასწაული: "ნუ გამოცდით უფალს, თქვენს ღმერთს" (II სჯულ. 6, 16). და ბოლოს, მტერი აცდუნებს, მიდრეკილია თუ არა უფალი ვეცხლისმოყვარეობისაკენ. კვლავ აჰყავს იგი ერთ მაღალ მთაზე და თვალის ერთი გადავლებით აჩვენებს სამყაროს მთელს ხელმწიფებასა და დიდებას და ამბობს: "ესე ყოველი მოგცე შენ, უკუეთუ დაჰვარდე და თაყვანის-მცე მე". მაგრამ უფალი ამჯერადაც ყველა სიმდიდრესა და სამყაროს მეუფებას უფლისადმი სიყვარულს არჩევს, იგი პასუხობს ეშმაკს: "უფლის, შენი ღმერთის გეშინოდეს და მას მსახურებდე" (II რჯულ. 6, 13). ამრიგად, უფალმა სამივე ვნების დამარცხებით განაგდო ეშმაკი, რომელიც შერცხვენილი განშორდა მას: "მაშინ დაუტევა იგი ეშმაკმან მან, და ანგელოზნი მოვიდეს და ჰმსახურებდეს მას" (მათ. 4, 11).
მაგრამ მაცდური ამით არ დაკმაყოფილდა. როდესაც ნახა, რომ უფალს ღვთისადმი სრულყოფილი სიყვარული ჰქონდა, კვლავ მოინდომა მისი ცდუნება და ამჯერად მისი მოყვასისადმი სიყვარულის გამოცდა გადაწყვიტა. ასე რომ, იგი აღწევს მწიგნობართა, ფარისეველთა, მღვდელმთავართა და იუდეველ მოძღვართა გულებში და მათში უფლისადმი შურისა და სიძულვილის კოცონს აღვივებს – ისინი იწყებენ მისი სასწაულების ძვირადხსენებას და მას მსუნაგს, ლოთს, ეშმაკეულს, ცოდვილთა და მეზვერეთა მეგობარს უწოდებენ. ეშმაკი ასევე უბიძგებს ყველა იუდეველს, უფალი პილატეს გადასცენ და მას ჯვარზე სიკვდილი მიუსაჯონ.
მას შემდეგ, რაც გაიმარჯვა და მთიდან განაგდო სატანა, რომლის მთელი ბოროტებაც მან კარგად იცოდა, არც უფალმა მისცა ეშმაკს მოსვენება. არამედ გამუდმებით აწუხებდა მას ავადმყოფებისა და ეშმაკეულებისაგან განდევნით. უფალი კურნავს ადამიანების ტანჯვასა და სნეულებებს, რომლებიც ცოდვის მიზეზით დაზარალდნენ, რომელზეც მათ მტერმა უბიძგა. თავისი ქადაგებით უფალმა ასევე განანათლა სატანის მიერ დაბინდული ადამიანების გონება და მიუხედავად იმისა, რომ მწიგობრებსა და ფარისევლებს სძულდათ, იგი მაინც თავისი სიმშვიდითა და უდიდესი თვინიერებით აბრუნებდა მათ თავის მხარეს. მას ძალიან უყვარდა და ეცოდებოდა ისინი, რადგან იმაში, რასაც ისინი ამბობდნენ და აკეთებდნენ, დამნაშავენი იყვნენ არა იმდენად ისინი თავად, არამედ ეშმაკი, რომელიც სარგებლობდა მათით, როგორც საკუთარი იარაღით, და ბოლოს, ყველა ტანჯვით, რომელიც უფალმა დაითმინა, მან თავად განსაჯა ეშმაკი. და აქ, ჯვარზე, როდესაც მამა-ღმერთს ევედრებოდა, შეენდო მისი მკვლელებისთვის, მან მოყვასისადმი თავისი სრულყოფილი სიყვარული დაგვანახა. იგი ამბობდა: "მამაო, მიუტევე ამათ, რამეთუ არა იციან, რასა იქმან" (ლუკ. 23, 34). აქედან ჩანს, რომ უფალმა შეიყვარა მოყვასი – არა როგორც საკუთარი თავი, არამედ ამაზე გაცილებით მეტად, და ამ ორი მცნების სურყოფილად შესრულებით – სიყვარულით უფლისა და მოყვასისადმი, დაუმტკიცა ეშმაკს, რომ იგი ღვთის ჭეშმარიტი ძეა და, რომ "ჭეშმარიტად ამათ ორთა მცნებათა ყოველი სჯული და წინასწარმეტყველნი დამოკიდებულ არიან" (22, 40).
მაგრამ შენ, ძმაო, ნუთუ სწორედ ასე ემსგავსები უფალს? სამწუხაროდ, ვფიქრობ, რომ შენ ძალიან შორს იმყოფები იესო ქრისტეს მაგალითის მიბაძვისაგან და არ გიყვარს არც უფალი, არც მოყვასი. რვა ნიშნით შეგიძლია გაიგო, გიყვარს თუ არა ღმერთი, ისე როგორც საჭიროა. შენ ნამდვილად გიყვარს იგი თუ: 1) გიყვარს იგი თავისუფლად და არა ძალდატანებით; 2) იცავ მის მცნებებს; 3) მთელი გულით გიყვარს იგი და სხვა არაფერი გიყვარს ისე, როგორც უფალი; 4) ხშირად იხსენებ მის სახელს, როგორც გრიგოლ ღვთისმეტყველი ამბობს: "ვინმეს მხურვალედ მოყვარული სიამოვნებით იხსნებს საყვარელის სახელს"; 5) როდესაც უფლის სახელს იხსენებ, სიამოვნებით ღვრი ცრემლებს, როგორც ამბობს წმიდა ისააკი: "სიყვარულს აქვს ჩვეულება – საყვარლის გახსენებაზე დაღვაროს ცრემლები"; 6) ლოცვის დროს შენი გონება იოლად დაუტევებს ამქვეყნიურ საქმეებს და მხოლოდ უფლის ხსოვნასა და მისდამი სიყვარულს ეკვრის, იგი შინაგანად სიტკბოსა და სიმშვიდეს გრძნობს, რომელიც ნებისმიერ სიტკბოებასა და შვებას აღემატება; და რამდენ დროსაც გაატარებ უფლის წინაშე ლოცვით, იმდენივეა შენი მისდამი სიყვარული; 7) ხარობ, როდესაც შენი უფლისადმი სიყვარულისა და მისი მცნებების შესრულებისათვის გაძაგებენ; 8) თუ შენი უფლისადმი სიყვარული არ დაიძლევა სხვა რაიმეთი, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: "რამეთუ შენთვის მოვსწყდებით ჩვენ მარადღე და შევირაცხებით ჩვენ, ვითარცა ცხოვარნი კლვადნი. არამედ ამას ყოველსა ზედა ვსძლევთ ჩუენ მის მიერ, რომელმანცა იგი შემიყუარა ჩუენ. რამეთუ მრწამს მე, ვითარმედ არცა სიკვდილმან, არცა ცხოვრებამან, არცა ანგელოზთა, არცა მთავრობათა, არცა ძალთა, არცა ამან სოფელმან, არცა სიმაღლეთა, არცა სიღრმეთა, არცა სხვამან დაბადებულმან შემიძლოს ჩუენ განყენებად სიყვარულსა ღმრთისასა, რომელ არს ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა" (რომ. 8, 36-39).
ასე რომ, გამოსცადე, გაქვს თუ არა უფლისადმი სიყვარულის ყველა ეს ნიშანი. შეხედე, გიყვარს კი უფალი ისე, როგორც ყრმებს უყვართ მშობლები?! გიყვარს უფალი ისე, როგორც მავანს უყვარს თავისი კეთილისმყოფელი და მეგობარი?! მიმართულია შენი სიყვარული უფლისადმი ხომალდის ისრის მსგავსად, რომელიც მუდამ სამხრეთისკენ უჩვენებს?! გამოსცადე თავი, იცავ კი უფლის მცნებებს, იმიტომ რომ, ვისაც უყვარს უფალი, ის მის მცნებებსაც აღასრულებს, როგორც თავად მან თქვა: "უკუეთუ გიყუარ მე, მცნებანი ჩემნი დაიმარხენით" (იოან. 14, 15) და პირიქით, ვისაც არ უყვარს უფალი, ის არც მის მცნებებს ასრულებს: "რომელსა არა უყუარდე მე, სიტყუანი ჩემნი არა დაიმარხნეს" (იოან. 14, 24). მაგრამ ვშიშობ, რომ შენ თუნდაც ასრულებდე უფლის მცნებებს, ამას ნებით კი არ აკეთებ, არამედ – ათასი დრტვინვითა და პატივმოყვარეობასთან შეზავებით.
შეამოწმე, გიყვარს კი უფალი "მთელი შენი სულით, მთელი შენი გულით და მთელი შენი სიმტკიცით", როგორც ეს მან გვასწავლა. რადგან თუ შენი სიყვარული ორადაა გაყოფილი – როცა შენს გულში შემოვა თუნდაც თმის ღერივით წვრილი რაიმე სხვა მისწრაფება, მაშინ იცოდე, შენ არ გიყვარს უფალი მთელი სულით და მთელი შენი გულით. ასე რომ, იფიქრე, რამდენად ჩამორჩები ღვთაებრივ სიყვარულს, მითუმეტეს, რომ შენი გული გაყოფილია არა ორ, არამედ – უამრავ ნაწილად.
რაოდენ საშინელია, მოიხსენო უფლის სახელი ამაოდ და კრძალვის გარეშე, თუნდაც ეს იყოს ძალდატანებით და მხოლოდ ერთხელ ან ორჯერ დღეში! შენი გული ისეა გაქვავებული, რომ არა მარტო არ ტირი, როდესაც გესმის უტკბესი და უსაყვარლესი სახელი უფლისა, არამედ ოდნავადაც კი არ მსუბუქდები, როდესაც ხედავ ჯვარცმულ და სისხლმდინარე უფალს. ლოცვაზე ყოფნისას შენი გონება ყველა ამაო და მიწიერი ფიქრისკენ მიიდრიკება, იგი აქაც არის და – იქაც, მაგრამ არა – ლოცვის სიტყვებში; და თუ შენ ცოტა ხნით მაინც დადგები ლოცვაზე, მალევე მძიმდები და დარდიანდები. აი, რაოდენ მცირედ გიყვარს უფალი! როგორც კი იგრძნობ პატარა მოუხერხებლობას, მაშინვე უკან ბრუნდები და გავიწყდება წარსული, კეთილი ფიქრები.
არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნიშანი უფლისადმი სიყვარულისა – როდესაც შენ მეგობრისათვის და მტრისათვისაც თანაბარი მონდომებით ლოცულობ, არ ანსხვავებ მათ. აი, რას ამბობს წმიდა გრიგოლ პალამა: "როდესაც გულაჩუყებითა და გულში სასიამოვნო მჭმუნვარებით მიმართავ უფალს ლოცვით, როგორც შენთვის, ასევე მთელი კაცობრიობისთვის – შენთვის ცნობილი და უცნობი მტრისა და მეგობრისათვის, შენი შეურაცხმყოფელისათვის და არაშეურაცხმყოფელისათვის – მაშინ იცოდე, რომ გულით გიყვარს მოყვასი. მაგრამ სულის ასეთი მოწესრიგება მხოლოდ მაშინ ხდება, როდესაც სიყვარულის საქმეს ფარულად აკეთებ" (სიტყვა იოანე მახარებელზე). დაბოლოს, იმაზე, რომ აუცილებელია მოყვასის, როგორც საკუთარი თავის სიყვარული, უფალმა ცალკე თქვა: "მცნებასა ახალსა მოგცემ თქუენ, რაითა იყუარებოდეთ ურთიერთას" (იოან. 13, 34) და არ გაჩერდა ამაზე, არამედ განაგრძო: "უფროისა ამისსა სიყუარული არავის აქუს, რაითა სული თვისი დადვას მეგობართა თვისთათვის" (იოან. 15, 13).
მაშ, გამოცადე, საყვარელო, გაქვს თუ არა სიყვარულის ნიშნები. მე მეჩვენება, რომ შენ ისინი არ გაქვს. რადგან იმის ნაცვალდ, რომ გიყვარდეს შენი ძმა – თანამემამულე და შენი ერთმორწმუნე – გძულს იგი, კბენ და ჭამ მას, როგორც დაწერილია გალატელთა მიმართ ეპისტოლეში: "უკუეთუ ურთიერთას იკბინებოდით და შეიჭმებოდით, იხილეთ, ნუუკუე ურთიერთას განილინეთ" (გალ. 5, 15) და იმის ნაცვალდ, რომ უფალს პატიება სთხოვო ჩადენილი ცოდვების გამო, ლოცულობ, რათა მან შენი მაწყინარი დასაჯოს. ამით კი ემსაგავსები ძაღლს, რომელიც ეცემა არა იმას, ვინც ქვა ესროლა, არამედ როგორც უგუნური ცხოველი გარბის და თავად ქვას კბენს.
ასევე შენც ეშმაკის წინააღმდეგ კი არ იბრძვი, რომელმაც თითქოს ქვის სროლით უბიძგა შენს ძმას და აიძულა იგი, შემოეტია, არამედ, უგუნურო, ძმაზე თავდასხმას იწყებ. შენ არ გიყვარს მოყვასი უფრო მეტად, ვიდრე საკუთარი თავი. ის კი არა, უბრალოდ – როგორც შენი თავი, ისეც არ გიყვარს. რადგან გაქვს საჭმელი, სასმელი, ტანსაცმელი, სიმშვიდე, იმ დროს, როცა შენი ძმა მშიერია და სწყურია, განიცდის უპოვარებას და შეჭირვებას, შენ კი მისი შეხედვაც არ გინდა. ეს ეწინააღმდეგება ქრისტიანულ სიყვარულს, როგორც წერს პავლე მოციქული: "რამეთუ კაცად-კაცადმან თვისი იგი სერი წინაისწარ წარიღის ჭამად, და რომელსამე სთრავნ" (I კორ. 11, 21).
ასე რომ, შეინანე, შეცვალე შენი ცხოვრება და უფალს პატიება სთხოვე იმისათვის, რომ ღვთისა და მოყვასის სიყვარულის გარეშე გაატარე ცხოვრება და დაჰპირდი, რომ ამიერიდან ეცდები გიყვარდეს იგი და შენი მოყვასი, რომ აიძულებ საკუთარ თავს ამის გაკეთებას. სთხოვე მას ასევე, რომ გაგაძლიეროს და თავისი მადლით დაგიფაროს და განაახლოს მისი ბუნებრივი ძალები სიყვარულისა, რომელიც შენში ჩადო.
link
