მართალი ფილარეტი მდიდარი, კეთილშობილი და ყველასგან პატივცემული იყო; ყველაზე მეტად მაინც ის აღამაღლებდა, რომ ქველმოქმედი და იმდენად მოწყალე იყო, სიცოცხლეში არასოდეს უთქვამს უარი, თუ გლახაკი რაიმეს სთხოვდა.
მაგრამ უფალმა, რომელიც ყველაფერს ჩვენს სასარგებლოდ აწყობს, მისი სიმტკიცის გამოცდა მოისურვა. მის სამშობლოს თავს აგარიანელები დაესხნენ და ააოხრეს, რაც გზად შემოხვდათ: ადამიანები და პირუტყვი თან წაიყვანეს, ყანები დატბორეს, ბაღები გადაწვეს. ეს საშინელი ხვედრი ყველაზე მეტად ხვდა წილად მართალ ფილარეტს და მთელ პათლაგონიაში უღარიბეს კაცად აქცია.
მას ცოლი, შვილები და შვილიშვილები ჰყავდა; ამიტომ საკუთარი ოჯახოს გამოსაკვებად ყანის ხვნა დაიწყო. სამწუხაროდ, ერთ ღარიბ გლეხს სხვისი სახედარი მოუკვდა და მართალმა მამამ ხარჯების ასანაზღაურებლად უკანასკნელი სახედარი მისცა. მისმა ცოლმა, თეზნამ, ცხარე ცრემლები ღვარა, მწარედ აყვედრიდა მას მფლანგველობას. ერთ მეომარს ცხენი მოუკვდა და მართალმა მამამ უკანასკნელი ცხენი მისცა. თეზნამ ქმარი გალანძღა. ერთ ღარიბ კაცს, რომელსაც ჩვილი ბავშვი ჰყავდა, ძროხა მოუკვდა. მართალმა მამამ მას უკანასკნელი ძროხა აჩუქა. თეზნამ მას ზედაც აღარ შეხედა და მას შემდეგ თავის შვილებთან ერთად ჭამდა, თითქოს არ იცოდა, რომ ქმარი ჰყავდა.
საბრალო ოჯახი უკვე მოწყალებით იკვებებოდა; მაგრამ ფილარეტი მაინც ისეთივე მოწყალე რჩებოდა. თუ რომელიმე ძველ ნაცნობთაგანი რამდენიმე პურს გამოუგზავნიდა, ის მას უნაწილებდა ცოლს, შვილებს, შვილიშვილებს, თავის წილს კი გლახაკებს აძლევდა. ცოლი და შვილები უმოწყალოს, მხეცს, შვილთა მკვლელს ეძახდნენ; მაგრამ წმინდა მამა მუდამ მოკრძალებით პასუხობდა:
-ერთ საიდუმლო ადგილას ურიცხვი საგანძური მაქვს; ის მთელი სიცოცხლე გვეყოფა არა მხოლოდ ჩვენ, არამედ ჩვენს შვილთაშვილებსაც.
თეზნა ფიქრობდა, რომ მისი ქმარი ჭკუიდან შეიშალა, მაგრამ დრომ მალე დაადასტურა მისი სიტყვები. ქრისტესმოყვარე ირინემ, რომელიც მაშინ თავის ვაჟთან, კონსტანტინესთან ერთად მეფობდა, გადაწყვიტა, შვილისთვის თავის სამშობლოში შესაფერისი საცოლე ეპოვა. საგანგებოდ ამისთვის გამოგზავნილი ცნობილი და კეთილშობილი კაცები პათლაგონიაში ჩავიდნენ. მათ დაინახეს მართალი ფილარეტის სახლი, რომელიც სხვებისგან ფართობითა და სილამაზით გამოირჩეოდა და თავშესაფრად ის აირჩიეს. თუცმა ზოგიერთი მოქალაქე ეუბნებოდა, რომ ეს სახლი დიდებული გარედან ჩანდა, შიგნით კი გამოცარიელებული იყო, მაგრამ ამან მათში ცნობისმოყვარეობა აღძრა. მათ წინასწარ გაუგზავნეს ყველაფერი, რაც სუფრის გასაშლელად იყო საჭირო.
მართალმა ფილარეტმა შვილებთან და შვილიშვილებთან ერთად უმასპინძლა სტუმრებს. მაგრამ რამდენადაც ყველა მათი საქციელიდან კეთილშობილება გამოსჭვიოდა (ახალგაზრდა კაცები კი დიდებულებთან ძალზე ღირსეულად იქცეოდნენ), ეს უკანასკნელნი დაინტერესდნენ, ჰყავდა თუ არა მას მეუღლე და ქალიშვილები? ფილარეტმა მათ თეზნა წარუდგინა, რომლის დანახვამაც ისინი გააკვირვა, რადგან მოხუცებულობაშიც სილამაზე შემორჩენოდა. რაც შეეხება მის ქალიშვილებსა და შვილიშვილებს, მათით აღფრთოვანებულნი დარჩნენ.
-მადლობა ღმერთს, რომ სასურველი ვიპოვეთ! - თქვეს მათ.
შემდეგ მართალ ფილარეტს განუცხადეს განზრახვა, რისთვისაც მის სამშობლოში ჩამოვიდნენ და მარიამი, მისი უფროსი შვილიშვილი მეფის საცოლედ შეარჩიეს.
მართალი ფილარეტი მთელ თავის ოჯახთან ერთად კონსტანტინეპოლში გაემგზავრა, სადაც მარიამი მეფე კონსტანტინეზე დაინიშნა. მისი მეორე და ერთ-ერთ უპირველეს დიდებულთაგანზე გათხოვდა. მესამე ლონგობარგის დედოფალი გახდა... ამრიგად, მართალ ფილარეტზე აღსრულდა მეფე დავითის სიტყვები: „ნეტარ არს, რომელმან გულისხმა-ყოს გლახაკისა და დავრდომილისაი“ (ფს. 40, 2).
იყავი მხოლოდ ქველმოქმედი, სხვა ყველაფერი კი ღვთის ზრუნვას მიანდე; მაგრამ, ამასთან ერთად, არასოდეს დაივიწყო ისიც, რომ შენი იმედი არასოდეს შეიბღალოს ეჭვით.
საზეიმო ქორწინების შემდეგ მართალმა ფილარეტმა მეუღლეს უთხრა:
-დიდებული სადილი მოვაწყოთ; მსურს, მეფე და მისი ცნობილი დიდებულები მოვიპატიჟო.
თეზნამ ყველა ღონე იხმარა, რათა ნადიმი, რაც შეიძლება, მდიდრული გამოსულიყო.
როდესაც ყველაფერი მზად იყო, ფილარეტმა თავის შვილს, იოანეს (რომელსაც მაშინ უკვე თვალსაჩინო მდგომარეობა ეკავა) და დანარჩენ შვილიშვილებს უბრძანა, ესოდენ ცნობილ სტუმრებს სუფრასთან თავად მომსახურებოდნენ, თვითონ კი მეფისა და დიდებულების დასაპატიჟებლად მიდიოდა.
მაგრამ რაოდენ დიდი იყო მისი ოჯახის გაოცება, როდესაც წმინდა კაცი შინ დაბრუნებული დაინახეს! მას გარს ეხვია გლახაკნი, ბრმანი, კოჭლნი, ჩამოძონძილნი, რომელთა რიცხვიც ორასამდე აღწევდა.
-მეფე თავის დიდებულებთან ერთად გვიახლოვდება; ყველაფერი მზად გაქვთ?
მაშინ მიხვდა მისი ოჯახი, რომ მართალი მამა მეფეს თვით იესო ქრისტეს უწოდებდა, დიდებულებს კი გლახაკებს, რომელთა ლოცვასაც ღვთის წინაშე უდიდესი ძალა აქვს და მისი ბრძანება მოკრძალებით შეასრულეს.
წმიდა ფილარეტმა თავის მეფესა და დიდებულებს უმასპინძლა, თან თითოეულ მათგანს თითო ოქროს მონეტაც მისცა.
მწყურვალის დაურწყებით თვით ქრისტეს ვაურწყებთ; შიშველის შემოსვით თვით ქრისტეს ვმოსავთ; მწირის შეწყნარებით თვით ქრისტეს შევიწყნარებთ; საპყრობილეში პატიმრის მონახულებით თვით ქრისტეს მოვინახულებთ. ქრისტიანენო! ესოდენ დიდი ნუგეშია გლახაკთათვის ქველმოქმედება
link
