წყარო:
მამობრივი დარიგებანი
მორჩილების, ურჩობისა და ნების მოკვეთის შესახებ
მორჩილების, ურჩობისა და ნების მოკვეთის შესახებ
სახიერ ღმერთს ყოველთვის ამას ვთხოვ: მონაზვნური ცხოვრების ჭეშმარიტ გზაზე იაროთ. ნუ დაივიწყებთ, რა ბრძოლას ვეწევით და ვინ არის მტერი, რადგან ცხონებას ზედაპირულად არ უნდა ვეძიებდეთ; აიძულეთ თავი; იფიქრეთ მიზანზე, რისთვისაც მონაზვნები გავხდით; მშობლები, ძმები, დები დავტოვეთ, მაგრამ თუ ჩვენს ნებას არ უარვყოფთ და მორჩილებას არ აღვასრულებთ, ჩვენი სულების განკითხვისას ღვთისგან წყალობის მიღება არ გვდომებია. საუკუნო სატანჯველზე იფიქრეთ და სამოთხეს ნუ დაივიწყებთ, რადგან ამ ორიდან ერთ-ერთს მოვიმუშაკებთ. ჩვენ უღირსთათვის ქრისტემ ზეციერი მამის, ასევე ხორციელი დედის, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლისა და მართალი იოსებ დამწინდველისადმი სრული მორჩილება აღასრულა. რამდენად უფრო მოვალენი ვართ ჩვენ, ნება მოვიკვეთოთ და ჩვენი ცოდვების მოსატევებლად სულიერი მოძღვრის მორჩილება აღვასრულოთ.
მოწამეები ღვთის წინაშე კეთილმორწმუნეობის ნაყოფად საშინელ სატანჯველებს წარადგენენ, აღმსარებლები – წმინდა აღმსარებლობას, წმინდა მღვდელმთავრები ერესებთან ბრძოლაში გაწეულ შრომას, ღირსი მამები – ასკეტურ ღვაწლს; ჩვენ, პირველად კი მე, რას წარვადგენთ? თუმცა, თუ ქრისტეს სიყვარულისთვის მორჩილებას აღვასრულებთ და საკუთარ ნებას უარვყოფთ, ჩვენც გამოვიღებთ ღვთისთვის მისართმევ ნაყოფს, რომ მის წინაშე ზარმაცი მონებივით ხელცარიელნი არ წარვდგეთ.
2. თქვენს მორჩილებას გაუფრთხილდით. თუ კარგად გაირჯებით, მორჩილებით საუკუნო ცხოვრებას მოიპოვებთ, თუ იზარმაცებთ – ბოლო ჯოჯოხეთი იქნება. მაშ, გამოფხიზლდით გულმავიწყობისა და მცონარობისგან. დროა, უდებების ძილისგან გამოვერკვეთ. ჩვენი ცხოვრების დასასრული არ ვიცით და როდისღა გამოვიღვიძებთ, როცა მთავარანგელოზი ჩვენი სულის წასაყვანად მოვა?! მაშინ გამოღვიძება უკვე ფუჭი იქნება. გვირგვინების დრო მომავალი ცხოვრებაა, აწმყო კი ღვაწლის, შრომისა და ბრძოლის ჟამია.
თავი აიძულეთ, ილოცეთ, უქმადმეტყველება შეწყვიტეთ, პირი განკითხვისგან დაიბეჭდეთ, მრავალსიტყვაობას კარი შეაბით და ურდული დაადეთ. დრო გადის და აღარ ბრუნდება; ვაი ჩვენ, თუკი წლები სულიერი მონაგების გარეშე ჩაივლის. ამას გწერთ, ეს გამოიძიეთ, ასე იმოქმედეთ; ღმერთი სიყვარულისა იყოს თქვენთან, ჩვენმა ტკბილმა ღვთისმშობელმა განგამტკიცოთ, მოღვაწეობაში განგანათლოთ და გულმოდგინება მოგცეთ.
3. მორჩილება აღასრულე, გულისსიტყვები მეყსეულად განაგდე, უკანასკნელი იყავი, თუ გსურს პირველი გახდე.
როცა სულიერი მოძღვრის მორჩილებაში არ ხართ და მას ამწუხრებთ, მაშინ უფალიც დამწუხრებულია. ქრისტემ წმინდა მორჩილების დიდებულება საქმით გვიჩვენა, რადგან მამის მორჩილებით თავი მსხვერპლად გაიღო: „ამისთვისცა იგი ღმერთმან უმეტესად აღამაღლა და მიანიჭა მას სახელი უზესთაესი უფროის ყოველთა სახელთასა" (ფილიპ. 2, 9). მართლაც, სრული მორჩილი ცათა სასუფეველში ზეციური დიდების ორმაგ გვირგვინს მიიღებს და ძეობის უმაღლესი სახელის წოდების ღირსი გახდება, რომელსაც ანგელოზებიც თაყვანს სცემენ.
წმინდა პალამონი ამბობდა: „კარგ მორჩილს ქრისტეს მცნებათა დაცვა აღარ სჭირდება". რატომ? იმიტომ, რომ თავისთავად სრული მორჩილება ქრისტეს ყველა მცნების დაცვას ნიშნავს და ასეთ მორჩილს აღარ ჰკითხავენ, დაიცვა თუ არა ისინი.
მორჩილების წიაღში სრული სიმდაბლე სუფევს. იქ კი, სადაც სიმდაბლეა, ქრისტეს, ღვთის სურნელებაა.
4. წმინდა მამათა სწავლების მიხედვით ყველაზე კანონიერი ღვაწლი ისაა, რომლის მამოძრავებელი ძალაც აბსოლუტური მორჩილებაა; ეს არის მორჩილება ცნობისმოყვარეობის გარეშე – ბრმა მორჩილება. ეს ყველაზე სრულყოფილი და უსაფრთხო ბრძოლაა, რადგან მორჩილება თავის თავში სიმდაბლეს მოიცავს, ხოლო სადაც სიმდაბლეა, იქ არის კანონიერებაც და უსაფრთხოებაც.
შვილო, სრული მორჩილება და სიმდაბლე შეიყვარე და გეცოდინება, რომ სჯულიერად იღვწი. მორჩილება არ ნიშნავს მხოლოდ მორჩილების საქმეს. მოძღვრის აზრის მორჩილებაა მთავარი, ამიტომ სულიერ ღვაწლში მოძღვრის რჩევას უნდა დაემორჩილო. არც ერთი ბრძოლა მოძღვრის გარეშე არ წამოიწყო. ძველად მორჩილები მოძღვარს წყლის ყოველი ყლუპის დალევასაც კი ეკითხებოდნენ. მას ყველაფერი უნდა სცოდნოდა, რომ მორჩილები საკუთარი ღვაწლით არ მოხიბლულიყვნენ და მათ შრომას ფუჭად არ ჩაევლო.
5. რა არის ღვთის მორჩილებაზე დიდი ნეტარება! და რომელია ამ სულიერი გზის გარდა სხვა, უფრო უსაფრთხო! სიხარულით ისწრაფეთ ამ გზაზე, რათა უმაღლესი მორჩილების პირველმა მძლეოსანმა იესომ მოგანიჭოთ უჭკნობი გვირგვინი, რომლი თაც ის ყოველ მოასპარეზე მორჩილს შეამკობს. ისე დაემორჩილეთ მოძღვარს, როგორც უფალს.
თავი აიძულეთ სულიერი მოვალეობების შესრულებისთვის, განსაკუთრებით კი მორჩილებისთვის, რომელიც მორჩილის სამკაულია. მის გარეშე მორჩილი ბერწი საშოა, ხოლო თუკი ის ყოველგვარი გულისწადილის მოკვეთითა და მორჩილებით დამშვენდება, მრავალშვილიან საშოდ იქცევა.
მორჩილს საუკეთესო მდგომარეობა აქვს – ღვთის ნებას ის იოლად, მოძღვრის საშუალებით იგებს. რა დიდი მონაგებია! ადამიანები იბნევიან და კითხულობენ: ასე მოვიქცე თუ ისე? იტანჯებიან ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით, გადაწყვეტილებას ვერ იღებენ და დროს კარგავენ. ჩვენი კნინი ლოცვის გამო დღეს ძნელია ჩასწვდე ღვთის ნებას, ამიტომაც გამუდმებით მარცხს განვიცდით.
შვილებო, რადგან ღვთის სიყვარულმა ისე შეგიწყალათ, რომ ღვთის ნებას გაურჯელად სწვდებით, ისწრაფეთ მორჩილება რწმენითა და მონდომებით აღასრულოთ. მორჩილება ღვთის ნებას განუწყვეტლივ გიჩვენებთ. ის საუკუნო ცხოვრება და სულების ნეტარი განსვენებაა.
გამუდმებით, დღისით თუ ღამით, ხალხისგან აღსარებებს ვიღებ, რას არ ვისმენ და რას არ ვიგებ! დაუსრულებელი, გადაუწყვეტელი, გამოუვალი პრობლემები! ვიცი, როგორ გამარჯვებას აღწევს წინამძღოლის ნდობით განმსჭვალული მორჩილება; ისიც ვიცი, თუ როგორ ღელვაში მოხვდებიან ისინი, ვინც ამპარტავნებით საკუთარი თავის იმედად არიან; მათი ხომალდი იძირება, შედეგად კი საკუთარი თავდაჯერებულობით მოხიბლული ადამიანები უკუნეთში დაეხეტებიან, პატარა შეცდომის შემდეგ უფრო დიდ შეცდომას უშვებენ.
6. ათასჯერ კურთხეულო მორჩილებავ, რა სიდიადეა შენში დამალული! ვინც შეგიყვარა, შენი მშვენიერებით გამდიდრდა და ქრისტესმიერი ყრმა გახდა, რადგან ყრმის მსგავსად დაიმდაბლა თავი. ამიტომაც ცათა სასუფეველში სიხარულით შევა, როგორც უფალი ამბობს: „უკუეთუ არა მოიქცეთ და იქმნეთ ვითარცა ყრმანი, ვერ შეხვიდეთ სასუფეველსა ცათასა“ (მათ. 18, 3).
ბავშვებისთვის ყველაზე დამახასიათებელი უბრალოება, უმანკოება და დედის მორჩილებაა. ამრიგად, მორჩილება ადამიანს სულიერ ყრმად აქცევს, ყრმად ბოროტებისთვის და ამავე დროს მას საღვთო სიბრძნით ამდიდრებს.
7. შვილო, სარწმუნოებით გამომყევი და ნუ შეგეშინდება. მორჩილება დაიმარხე, მეტადრე კი სულიერი. ვისაც მორჩილება აქვს, ის საუკუნო ცხოვრებას მოიპოვებს, რადგან სრულყოფილი მორჩილება ყველა სათნოებას მოიცავს, განსაკუთრებით კი – სულის თავისუფლებას ანგარიშგებისგან.
მორჩილმა მსხვერპლის გაღებით და დიდი მონდომებით უნდა აღასრულოს მოძღვრის სრული მორჩილება, თითქოს მის წინ ქრისტე იდგეს.
შვილო, გაფრთხილდი, რომ შენი მორჩილება გულწრფელი და სრულყოფილი იყოს. შეიძულე საკუთარი ნება, როგორც შენი უკვდავი სულის სიკვდილი.
პირველქმნილი ადამიანები მაგალითად გყავდეს. მათ ღვთის ნების დაუმორჩილებლობით ექსორიის კანონი მიიღეს. მოძღვარს ნუ ეპასუხები. იფიქრე, რომ ის ღვთის ნებას გამოხატავს. ყოველი დარღვევა და ურჩობა ისჯება, როგორც ცოდვა.
მორჩილი მყარად უნდა იდგეს, არ მერყეობდეს; მორჩილება იქ უნდა გასწიოს, სადაც დაადგენენ და რომც კვდებოდეს, მოვალეობა მაინც აღასრულოს. ეს არის მორჩილება „ვიდრე სიკუდიდმდე და სიკუდილითა მით ჯუარისაითა“ (ფილიპ. 2, 8).
8. ქრისტესმიერ საყვარელო შვილებო, იესო ქრისტეს მადლმა და ჩემი წმინდა მოძღვრის იოსების ლოცვამ დაგიფაროთ ჩემი არყოფნის დროს, ვინაიდან კარგ მორჩილსა და მოძღვარს შორის ქრისტესმიერი სულიერი ერთობა არასოდეს წყდება.
სანატრელო შვილებო, ჩემი უბადრუკი სულის კეთილსურნელებავ, გახსოვდეთ თქვენთან ყოფნისას ჩემ მიერ ნათქვამი სიტყვები, რადგან მათი მოგონებითა და შესრულებით სულიერ მორჩილებაში იქნებით. ეს კი მორჩილების საუკეთესო სახეა; ვისაც ამგვარი მორჩილება აქვს, იესო ქრისტეს ემსგავსება, რადგან ქრისტემ აღასრულა მორჩილება ვიდრე სიკვდილამდე, სიკვდილითა მით ჯვარისათა, რისთვისაც ზეციერმა მამამ აღამაღლა და უმაღლესი სახელი მიანიჭა – იესო, რომლის ხსენებაზეც ბნელეთის ძალები ძრწიან.
ვისაც მორჩილება აქვს, ამ ცხოვრებაშივე სულის იმ ცხოვრებით ცხოვრობს, რომელიც სიკვდილის შემდეგაც, უკუნითი უკუნისამდე გაგრძელდება.
ვიფიქროთ იმაზე, რომ ქრისტესთვის, ჩვენი მაცხოვრისთვის არ ჯვარვცმულვართ, მან კი ჩვენ, საპყართათვის, მორჩილების გამო ჯვარი იტვირთა.
შეიყვარეთ წმინდა მორჩილება, რომელიც მორჩილს ქრისტესმიერ ყრმად აქცევს, მადლის წმინდა რძით გამოზრდის და ნეტარების ღირსს გახდის. „უკუეთუ არა მოიქცეთ და იქმნეთ ვითარცა ყრმანი, ვერ შეხვიდეთ სასუფეველსა ცათასა“ (მათ. 18, 3).
დიახ, ქრისტესმიერ უმანკო ყრმასავით თავმდაბალი, კარგი მორჩილი ღირსი გახდება დაიმკვიდროს ზეციერი მამის სამყოფელი, როგორც „მკვიდრ ღმრთისა თანა და თანა-მკვიდრ ქრისტესა“ (რომ. 8, 17).
9. მორჩილებაზე უკეთესი გზა არ არსებობს. მორჩილებაზე შეყვარებული სიხარულს, სულის განსვენებას, საზრუნავის პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლებას, შენდობას და მრავალ სხვა სიკეთეს მიიღებს. უპირველესი კი ის არის, რომ მორჩილება მას სატანის მახეებში გაბმისგან დაიფარავს, რადგან მორჩილი მოძღვრის გამოცდილებით ხელმძღვანელობს და სულიერი ცხოვრების გზაზე დაბრკოლების გარეშე მიაბიჯებს.
10. მორჩილები, რომლებიც საკუთარ ნებას მოიკვეთენ და ყველაფერში სათნოეყოფიან მოძღვარს, ნებაყოფლობით მოწამეებად იწოდებიან, თუმცა მრავალფერ ხორციელ სატანჯველს არ განიცდიან. მოწამეთა უმეტესობა ხანმოკლე ტანჯვა-წამებით აღესრულა, მონაზვნური მორჩილების მოწამეობა კი მთელი ცხოვრების მანძილზე გრძელდება და სინდისის მოწამეობად ითვლება. ამიტომ გთხოვთ, თქვენს მორჩილებას გაუფრთხილდეთ; ამ მორჩილებას ღვთის წინაშე თქვენი მოძღვარი წარადგენს.
რა სარგებელს მოგვიტანს ერის, ნათესავების დატოვება, თუკი ღვთის წინაშე დადებულ აღთქმას არ ვასრულებთ? იქნებ უფლისმიერი ცხოვრების აღთქმა ადამიანებს მივეცით? რას ვუპასუხებთ? მაშ, სრული მორჩილების გზას მთელი გულით შევუდგეთ და ჩვენი სულები ღვთის მადლით გადარჩებიან.
11. ვინც სულიერი მამის სწავლებას იცავს, მისი ლოცვა-კურთხევა დაიფარავს, ხოლო ვინც არღვევს, მას მოძღვრის კურთხევა ამქვეყნადაც და მომავალ ცხოვრებაშიც განეშორება.
ვინც მოძღვრის მითითებებს და დარიგებებს უგულებელყოფს, კანონად არ თვლის და მის შესრულებას არ ცდილობს, უნდა იცოდეს, რომ ჯოჯოხეთი ელოდება!
შვილო, მართალი მსაჯულის გეშინოდეს და სულიერი მამის დარიგებებს დაემორჩილე. მოძღვარს შენი სულის გადარჩენა სურს, ხოლო ეშმაკს უნდა პატივმოყვარეობით და ურჩობით ჩაგიგდოს ხელში.
12. გთხოვ, მორჩილება ეჭვისა და ჭირვეულობის გარეშე აღასრულო. ეცადე, სათნოეყო სულიერ მამას, რადგან მასთან ცხოვრობ და მასთან იცხოვრებ; რად ამწუხრებ მას? შენ გამო მისი ამდენი ოხვრა შენს სულს არ არგებს, ის ასე ვერ აშენდება. თუ მორჩილებას არ ისწავლი, ბოლომდე ნანგრევებად დარჩები.
ნახე, როგორ გაბრწყინდნენ ძველი დროის მორჩილები: მათ ყველაფერი მორჩილების სამსხვერპლოზე მიიტანეს; სულიერ წინამძღვრებს სრული რწმენით, მორჩილებითა და სიყვარულით სათნოეყვნენ. შენ კი ჯერ მოძღვრის სიტყვებს განსჯი, შენში გულისსიტყვები აღიძვრება და შესაბამისად, ან მორჩილებას აღასრულებ, ან ურჩობ. ასეთი მორჩილება „აიღე და წყალში გადააგდე“. არა გულისსიტყვები, არამედ შრომა! არა შეპასუხება, არამედ სიკვდილი! სიკვდილი მორჩილებისთვის! ღვთის წინაშე მორჩილების აღმასრულებელნი მხოლოდ ასე გავმართლდებით.
13. მორჩილება მორჩილის პანაგიაა. როგორც პანაგია გამოარჩევს ეპისკოპოსს მღვდლისგან, ისე – მორჩილება კარგ მორჩილს ურჩისგან. გიყვარდეთ თქვენი სულიერი მამა და მას როგორც უფალს, ისე დაემორჩილეთ. იერარქიულად მოძღვარს მემკვიდრის ადგილი მიეცა. დიდ მადლს მოიპოვებთ, თუკი ღვთის გულისთვის მას დაემორჩილებით. სულიწმიდა რომ არ დაამწუხროთ, გულს ნუ ატკენთ სულიერ მამას, რომელიც სულიწმიდის ცხებულია, როგორც მოციქულთა მემკვიდრე. მოძღვრები მოციქულთა უკანასკნელი მემკვიდრეები არიან და ეს ადგილი სულიწმიდის მადლით იერარქიულად აქვთ მინიჭებული. ამიტომ მათი დამამწუხრებელნი სულიწმიდას ამწუხრებენ.
14. სიმდაბლითა და ღვთისადმი მადლიერებით აღსრულებული მორჩილება მარხვის ღვაწლის ტოლფასია. საკუთარი თავის განკითხვისგან' მიღებული სარგებელი დიდია, როცა ადამიანს ავადმყოფობის გამო მარხვა არ შეუძლია.
დაიცავი მორჩილება, განსაკუთრებით კი სულიერი. ვისაც მორჩილება აქვს, საუკუნო ცხოვრებას დაიმკვიდრებს, რადგან სრულყოფილი მორჩილება ყველა სათნოებას მოიცავს, განსაკუთრებით კი – სულის თავისუფლებას ანგარიშგებისგან.
შვილო, შეიყვარე დიდებული მორჩილება, რომელიც ადამიანს განწმენდს. მონაზვნისთვის შეუფერებელი საქციელით სულიერ მამას ნუ დააღონებ და ამით სულიწმიდას ნუ დაამწუხრებ. დაიმდაბლე თავი და საკუთარი ნების გატანას ნუ ისურვებ.
15. ჩემო შვილებო, იზრუნეთ, სუფთად და შეურყვნელად დაიცვათ ის, რაც ისწავლეთ. გაფრთხილდით. სრული წესი, როგორც დაგიდგინეთ, ზუსტად ისე შეასრულეთ. რადგან სჯულის ყოველი დარღვევა და ურჩობა, პავლე მოციქულის მიხედვით, „სასჯელს კუალადგებისას" იღებს (ებრ. 2, 2).
გეშინოდეთ ურჩობის ცოდვისა. ურჩი ღვთის წინააღმდეგ ამხედრებულ ლუციფერსა და ურჩ ადამს ემსგავსება, რომელნიც ღმერთს განეშორნენ. აბბა ბარსანოფი ამბობს: ვინც მოძღვარს ეურჩება, არის „ძე ეშმაკისა".
მთელი გულით გისურვებთ, სრულყოფილი მორჩილები გახდეთ, რათა ღვთის ანგელოზთა შორის ანგელოზებივით გაბრწყინდეთ, უფალს უგალობდეთ და ჩემთვისაც ილოცოთ, თქვენი საწყალობელი და უღირსი მოძღვრისთვის, რომელიც გასწავლით, თავად კი ამ სწავლებას არ აღასრულებს.
16. ვინც მორჩილებას არ აღასრულებს, მას არ აქვს სიმდაბლე და ამპარტავნებით ფარულად განიძარცვება. განა შესაძლებელია, რომ ამპარტავნებამ სწორად განსაჯოს და სულისთვის სასიკეთო გამოარჩიოს? ამიტომ, სიმდაბლე გვქონდეს, რათა ღმერთმა გონება გაგვინათლოს. თავმდაბლებს სიბრძნე და გულისხმისყოფა მიეცემათ, ამპარტავნები კი ბოროტ და გადაგვარებულ სინდისს შეიძენენ. ისინი ვერც წმინდა წერილსა და წმინდა მამათა სწავლებას იგებენ სწორად, რადგან არ აქვთ სიმდაბლე, სუფთა და ღვთით განათლებულ სინდისთან ერთად.
„ადამიანი, რომელიც რჩევას საკუთარ თავს ეკითხება, თავის მტერია“, ანუ ვინც გულისსიტყვებს უსმენს და უფროსების რჩევებს ყურად არ იღებს, საკუთარი თავის მტერია. ამიტომ გაფრთხილდით, შვილებო, და თუ გინდათ მონაზვნობის გზაზე წარმატებით იაროთ, მოძღვრის რჩევის გარეშე ნურაფერს გააკეთებთ. როცა საკუთარ გულის წადილს აღასრულებთ, იცოდეთ, მრუდე გზით მიდიხართ და დროთა განმავლობაში გზა უფრო გამრუდდება. ასე დადგება ჟამი, როცა სიმრუდის გასწორება მოგინდებათ და ვეღარ შეძლებთ.
17. ვითხოვ ღვთისგან, რომ მოძღვრის მორჩილებს კურთხევა და სულიწმიდის მადლი გქონდეთ, ღვთის სახე იხილოთ და ზეციურ ანგელოზებთან ერთად საუკუნოდ დაემკვიდროთ. ვინც ურჩობს, ეპასუხება, კამათობს და თავის სინდისს უგულებელყოფს, მას ღმერთმა „სცეს ყურიმალსა ზედა“, რათა გამოსწორდეს და გონს მოეგოს, რადგან „იქ, სადაც არ ჭრის სიტყვა, ჭრის კვერთხი“.
დიდი მამობრივი სიყვარული, ტკივილი, რომ გამოსწორდეთ და სწრაფვა, რომ გადარჩეთ, მაიძულებს მკაცრად მოგექცეთ, თუკი სწორი გზიდან გადაუხვევთ. როცა ბოროტება მხილებისა და დასჯის გარეშე რჩება, ამისთვის პასუხს ორივე მხარე აგებს – წინამძღვარიც და მორჩილიც.
მოწამეები ღვთის წინაშე კეთილმორწმუნეობის ნაყოფად საშინელ სატანჯველებს წარადგენენ, აღმსარებლები – წმინდა აღმსარებლობას, წმინდა მღვდელმთავრები ერესებთან ბრძოლაში გაწეულ შრომას, ღირსი მამები – ასკეტურ ღვაწლს; ჩვენ, პირველად კი მე, რას წარვადგენთ? თუმცა, თუ ქრისტეს სიყვარულისთვის მორჩილებას აღვასრულებთ და საკუთარ ნებას უარვყოფთ, ჩვენც გამოვიღებთ ღვთისთვის მისართმევ ნაყოფს, რომ მის წინაშე ზარმაცი მონებივით ხელცარიელნი არ წარვდგეთ.
2. თქვენს მორჩილებას გაუფრთხილდით. თუ კარგად გაირჯებით, მორჩილებით საუკუნო ცხოვრებას მოიპოვებთ, თუ იზარმაცებთ – ბოლო ჯოჯოხეთი იქნება. მაშ, გამოფხიზლდით გულმავიწყობისა და მცონარობისგან. დროა, უდებების ძილისგან გამოვერკვეთ. ჩვენი ცხოვრების დასასრული არ ვიცით და როდისღა გამოვიღვიძებთ, როცა მთავარანგელოზი ჩვენი სულის წასაყვანად მოვა?! მაშინ გამოღვიძება უკვე ფუჭი იქნება. გვირგვინების დრო მომავალი ცხოვრებაა, აწმყო კი ღვაწლის, შრომისა და ბრძოლის ჟამია.
თავი აიძულეთ, ილოცეთ, უქმადმეტყველება შეწყვიტეთ, პირი განკითხვისგან დაიბეჭდეთ, მრავალსიტყვაობას კარი შეაბით და ურდული დაადეთ. დრო გადის და აღარ ბრუნდება; ვაი ჩვენ, თუკი წლები სულიერი მონაგების გარეშე ჩაივლის. ამას გწერთ, ეს გამოიძიეთ, ასე იმოქმედეთ; ღმერთი სიყვარულისა იყოს თქვენთან, ჩვენმა ტკბილმა ღვთისმშობელმა განგამტკიცოთ, მოღვაწეობაში განგანათლოთ და გულმოდგინება მოგცეთ.
3. მორჩილება აღასრულე, გულისსიტყვები მეყსეულად განაგდე, უკანასკნელი იყავი, თუ გსურს პირველი გახდე.
როცა სულიერი მოძღვრის მორჩილებაში არ ხართ და მას ამწუხრებთ, მაშინ უფალიც დამწუხრებულია. ქრისტემ წმინდა მორჩილების დიდებულება საქმით გვიჩვენა, რადგან მამის მორჩილებით თავი მსხვერპლად გაიღო: „ამისთვისცა იგი ღმერთმან უმეტესად აღამაღლა და მიანიჭა მას სახელი უზესთაესი უფროის ყოველთა სახელთასა" (ფილიპ. 2, 9). მართლაც, სრული მორჩილი ცათა სასუფეველში ზეციური დიდების ორმაგ გვირგვინს მიიღებს და ძეობის უმაღლესი სახელის წოდების ღირსი გახდება, რომელსაც ანგელოზებიც თაყვანს სცემენ.
წმინდა პალამონი ამბობდა: „კარგ მორჩილს ქრისტეს მცნებათა დაცვა აღარ სჭირდება". რატომ? იმიტომ, რომ თავისთავად სრული მორჩილება ქრისტეს ყველა მცნების დაცვას ნიშნავს და ასეთ მორჩილს აღარ ჰკითხავენ, დაიცვა თუ არა ისინი.
მორჩილების წიაღში სრული სიმდაბლე სუფევს. იქ კი, სადაც სიმდაბლეა, ქრისტეს, ღვთის სურნელებაა.
4. წმინდა მამათა სწავლების მიხედვით ყველაზე კანონიერი ღვაწლი ისაა, რომლის მამოძრავებელი ძალაც აბსოლუტური მორჩილებაა; ეს არის მორჩილება ცნობისმოყვარეობის გარეშე – ბრმა მორჩილება. ეს ყველაზე სრულყოფილი და უსაფრთხო ბრძოლაა, რადგან მორჩილება თავის თავში სიმდაბლეს მოიცავს, ხოლო სადაც სიმდაბლეა, იქ არის კანონიერებაც და უსაფრთხოებაც.
შვილო, სრული მორჩილება და სიმდაბლე შეიყვარე და გეცოდინება, რომ სჯულიერად იღვწი. მორჩილება არ ნიშნავს მხოლოდ მორჩილების საქმეს. მოძღვრის აზრის მორჩილებაა მთავარი, ამიტომ სულიერ ღვაწლში მოძღვრის რჩევას უნდა დაემორჩილო. არც ერთი ბრძოლა მოძღვრის გარეშე არ წამოიწყო. ძველად მორჩილები მოძღვარს წყლის ყოველი ყლუპის დალევასაც კი ეკითხებოდნენ. მას ყველაფერი უნდა სცოდნოდა, რომ მორჩილები საკუთარი ღვაწლით არ მოხიბლულიყვნენ და მათ შრომას ფუჭად არ ჩაევლო.
5. რა არის ღვთის მორჩილებაზე დიდი ნეტარება! და რომელია ამ სულიერი გზის გარდა სხვა, უფრო უსაფრთხო! სიხარულით ისწრაფეთ ამ გზაზე, რათა უმაღლესი მორჩილების პირველმა მძლეოსანმა იესომ მოგანიჭოთ უჭკნობი გვირგვინი, რომლი თაც ის ყოველ მოასპარეზე მორჩილს შეამკობს. ისე დაემორჩილეთ მოძღვარს, როგორც უფალს.
თავი აიძულეთ სულიერი მოვალეობების შესრულებისთვის, განსაკუთრებით კი მორჩილებისთვის, რომელიც მორჩილის სამკაულია. მის გარეშე მორჩილი ბერწი საშოა, ხოლო თუკი ის ყოველგვარი გულისწადილის მოკვეთითა და მორჩილებით დამშვენდება, მრავალშვილიან საშოდ იქცევა.
მორჩილს საუკეთესო მდგომარეობა აქვს – ღვთის ნებას ის იოლად, მოძღვრის საშუალებით იგებს. რა დიდი მონაგებია! ადამიანები იბნევიან და კითხულობენ: ასე მოვიქცე თუ ისე? იტანჯებიან ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით, გადაწყვეტილებას ვერ იღებენ და დროს კარგავენ. ჩვენი კნინი ლოცვის გამო დღეს ძნელია ჩასწვდე ღვთის ნებას, ამიტომაც გამუდმებით მარცხს განვიცდით.
შვილებო, რადგან ღვთის სიყვარულმა ისე შეგიწყალათ, რომ ღვთის ნებას გაურჯელად სწვდებით, ისწრაფეთ მორჩილება რწმენითა და მონდომებით აღასრულოთ. მორჩილება ღვთის ნებას განუწყვეტლივ გიჩვენებთ. ის საუკუნო ცხოვრება და სულების ნეტარი განსვენებაა.
გამუდმებით, დღისით თუ ღამით, ხალხისგან აღსარებებს ვიღებ, რას არ ვისმენ და რას არ ვიგებ! დაუსრულებელი, გადაუწყვეტელი, გამოუვალი პრობლემები! ვიცი, როგორ გამარჯვებას აღწევს წინამძღოლის ნდობით განმსჭვალული მორჩილება; ისიც ვიცი, თუ როგორ ღელვაში მოხვდებიან ისინი, ვინც ამპარტავნებით საკუთარი თავის იმედად არიან; მათი ხომალდი იძირება, შედეგად კი საკუთარი თავდაჯერებულობით მოხიბლული ადამიანები უკუნეთში დაეხეტებიან, პატარა შეცდომის შემდეგ უფრო დიდ შეცდომას უშვებენ.
6. ათასჯერ კურთხეულო მორჩილებავ, რა სიდიადეა შენში დამალული! ვინც შეგიყვარა, შენი მშვენიერებით გამდიდრდა და ქრისტესმიერი ყრმა გახდა, რადგან ყრმის მსგავსად დაიმდაბლა თავი. ამიტომაც ცათა სასუფეველში სიხარულით შევა, როგორც უფალი ამბობს: „უკუეთუ არა მოიქცეთ და იქმნეთ ვითარცა ყრმანი, ვერ შეხვიდეთ სასუფეველსა ცათასა“ (მათ. 18, 3).
ბავშვებისთვის ყველაზე დამახასიათებელი უბრალოება, უმანკოება და დედის მორჩილებაა. ამრიგად, მორჩილება ადამიანს სულიერ ყრმად აქცევს, ყრმად ბოროტებისთვის და ამავე დროს მას საღვთო სიბრძნით ამდიდრებს.
7. შვილო, სარწმუნოებით გამომყევი და ნუ შეგეშინდება. მორჩილება დაიმარხე, მეტადრე კი სულიერი. ვისაც მორჩილება აქვს, ის საუკუნო ცხოვრებას მოიპოვებს, რადგან სრულყოფილი მორჩილება ყველა სათნოებას მოიცავს, განსაკუთრებით კი – სულის თავისუფლებას ანგარიშგებისგან.
მორჩილმა მსხვერპლის გაღებით და დიდი მონდომებით უნდა აღასრულოს მოძღვრის სრული მორჩილება, თითქოს მის წინ ქრისტე იდგეს.
შვილო, გაფრთხილდი, რომ შენი მორჩილება გულწრფელი და სრულყოფილი იყოს. შეიძულე საკუთარი ნება, როგორც შენი უკვდავი სულის სიკვდილი.
პირველქმნილი ადამიანები მაგალითად გყავდეს. მათ ღვთის ნების დაუმორჩილებლობით ექსორიის კანონი მიიღეს. მოძღვარს ნუ ეპასუხები. იფიქრე, რომ ის ღვთის ნებას გამოხატავს. ყოველი დარღვევა და ურჩობა ისჯება, როგორც ცოდვა.
მორჩილი მყარად უნდა იდგეს, არ მერყეობდეს; მორჩილება იქ უნდა გასწიოს, სადაც დაადგენენ და რომც კვდებოდეს, მოვალეობა მაინც აღასრულოს. ეს არის მორჩილება „ვიდრე სიკუდიდმდე და სიკუდილითა მით ჯუარისაითა“ (ფილიპ. 2, 8).
8. ქრისტესმიერ საყვარელო შვილებო, იესო ქრისტეს მადლმა და ჩემი წმინდა მოძღვრის იოსების ლოცვამ დაგიფაროთ ჩემი არყოფნის დროს, ვინაიდან კარგ მორჩილსა და მოძღვარს შორის ქრისტესმიერი სულიერი ერთობა არასოდეს წყდება.
სანატრელო შვილებო, ჩემი უბადრუკი სულის კეთილსურნელებავ, გახსოვდეთ თქვენთან ყოფნისას ჩემ მიერ ნათქვამი სიტყვები, რადგან მათი მოგონებითა და შესრულებით სულიერ მორჩილებაში იქნებით. ეს კი მორჩილების საუკეთესო სახეა; ვისაც ამგვარი მორჩილება აქვს, იესო ქრისტეს ემსგავსება, რადგან ქრისტემ აღასრულა მორჩილება ვიდრე სიკვდილამდე, სიკვდილითა მით ჯვარისათა, რისთვისაც ზეციერმა მამამ აღამაღლა და უმაღლესი სახელი მიანიჭა – იესო, რომლის ხსენებაზეც ბნელეთის ძალები ძრწიან.
ვისაც მორჩილება აქვს, ამ ცხოვრებაშივე სულის იმ ცხოვრებით ცხოვრობს, რომელიც სიკვდილის შემდეგაც, უკუნითი უკუნისამდე გაგრძელდება.
ვიფიქროთ იმაზე, რომ ქრისტესთვის, ჩვენი მაცხოვრისთვის არ ჯვარვცმულვართ, მან კი ჩვენ, საპყართათვის, მორჩილების გამო ჯვარი იტვირთა.
შეიყვარეთ წმინდა მორჩილება, რომელიც მორჩილს ქრისტესმიერ ყრმად აქცევს, მადლის წმინდა რძით გამოზრდის და ნეტარების ღირსს გახდის. „უკუეთუ არა მოიქცეთ და იქმნეთ ვითარცა ყრმანი, ვერ შეხვიდეთ სასუფეველსა ცათასა“ (მათ. 18, 3).
დიახ, ქრისტესმიერ უმანკო ყრმასავით თავმდაბალი, კარგი მორჩილი ღირსი გახდება დაიმკვიდროს ზეციერი მამის სამყოფელი, როგორც „მკვიდრ ღმრთისა თანა და თანა-მკვიდრ ქრისტესა“ (რომ. 8, 17).
9. მორჩილებაზე უკეთესი გზა არ არსებობს. მორჩილებაზე შეყვარებული სიხარულს, სულის განსვენებას, საზრუნავის პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლებას, შენდობას და მრავალ სხვა სიკეთეს მიიღებს. უპირველესი კი ის არის, რომ მორჩილება მას სატანის მახეებში გაბმისგან დაიფარავს, რადგან მორჩილი მოძღვრის გამოცდილებით ხელმძღვანელობს და სულიერი ცხოვრების გზაზე დაბრკოლების გარეშე მიაბიჯებს.
10. მორჩილები, რომლებიც საკუთარ ნებას მოიკვეთენ და ყველაფერში სათნოეყოფიან მოძღვარს, ნებაყოფლობით მოწამეებად იწოდებიან, თუმცა მრავალფერ ხორციელ სატანჯველს არ განიცდიან. მოწამეთა უმეტესობა ხანმოკლე ტანჯვა-წამებით აღესრულა, მონაზვნური მორჩილების მოწამეობა კი მთელი ცხოვრების მანძილზე გრძელდება და სინდისის მოწამეობად ითვლება. ამიტომ გთხოვთ, თქვენს მორჩილებას გაუფრთხილდეთ; ამ მორჩილებას ღვთის წინაშე თქვენი მოძღვარი წარადგენს.
რა სარგებელს მოგვიტანს ერის, ნათესავების დატოვება, თუკი ღვთის წინაშე დადებულ აღთქმას არ ვასრულებთ? იქნებ უფლისმიერი ცხოვრების აღთქმა ადამიანებს მივეცით? რას ვუპასუხებთ? მაშ, სრული მორჩილების გზას მთელი გულით შევუდგეთ და ჩვენი სულები ღვთის მადლით გადარჩებიან.
11. ვინც სულიერი მამის სწავლებას იცავს, მისი ლოცვა-კურთხევა დაიფარავს, ხოლო ვინც არღვევს, მას მოძღვრის კურთხევა ამქვეყნადაც და მომავალ ცხოვრებაშიც განეშორება.
ვინც მოძღვრის მითითებებს და დარიგებებს უგულებელყოფს, კანონად არ თვლის და მის შესრულებას არ ცდილობს, უნდა იცოდეს, რომ ჯოჯოხეთი ელოდება!
შვილო, მართალი მსაჯულის გეშინოდეს და სულიერი მამის დარიგებებს დაემორჩილე. მოძღვარს შენი სულის გადარჩენა სურს, ხოლო ეშმაკს უნდა პატივმოყვარეობით და ურჩობით ჩაგიგდოს ხელში.
12. გთხოვ, მორჩილება ეჭვისა და ჭირვეულობის გარეშე აღასრულო. ეცადე, სათნოეყო სულიერ მამას, რადგან მასთან ცხოვრობ და მასთან იცხოვრებ; რად ამწუხრებ მას? შენ გამო მისი ამდენი ოხვრა შენს სულს არ არგებს, ის ასე ვერ აშენდება. თუ მორჩილებას არ ისწავლი, ბოლომდე ნანგრევებად დარჩები.
ნახე, როგორ გაბრწყინდნენ ძველი დროის მორჩილები: მათ ყველაფერი მორჩილების სამსხვერპლოზე მიიტანეს; სულიერ წინამძღვრებს სრული რწმენით, მორჩილებითა და სიყვარულით სათნოეყვნენ. შენ კი ჯერ მოძღვრის სიტყვებს განსჯი, შენში გულისსიტყვები აღიძვრება და შესაბამისად, ან მორჩილებას აღასრულებ, ან ურჩობ. ასეთი მორჩილება „აიღე და წყალში გადააგდე“. არა გულისსიტყვები, არამედ შრომა! არა შეპასუხება, არამედ სიკვდილი! სიკვდილი მორჩილებისთვის! ღვთის წინაშე მორჩილების აღმასრულებელნი მხოლოდ ასე გავმართლდებით.
13. მორჩილება მორჩილის პანაგიაა. როგორც პანაგია გამოარჩევს ეპისკოპოსს მღვდლისგან, ისე – მორჩილება კარგ მორჩილს ურჩისგან. გიყვარდეთ თქვენი სულიერი მამა და მას როგორც უფალს, ისე დაემორჩილეთ. იერარქიულად მოძღვარს მემკვიდრის ადგილი მიეცა. დიდ მადლს მოიპოვებთ, თუკი ღვთის გულისთვის მას დაემორჩილებით. სულიწმიდა რომ არ დაამწუხროთ, გულს ნუ ატკენთ სულიერ მამას, რომელიც სულიწმიდის ცხებულია, როგორც მოციქულთა მემკვიდრე. მოძღვრები მოციქულთა უკანასკნელი მემკვიდრეები არიან და ეს ადგილი სულიწმიდის მადლით იერარქიულად აქვთ მინიჭებული. ამიტომ მათი დამამწუხრებელნი სულიწმიდას ამწუხრებენ.
14. სიმდაბლითა და ღვთისადმი მადლიერებით აღსრულებული მორჩილება მარხვის ღვაწლის ტოლფასია. საკუთარი თავის განკითხვისგან' მიღებული სარგებელი დიდია, როცა ადამიანს ავადმყოფობის გამო მარხვა არ შეუძლია.
დაიცავი მორჩილება, განსაკუთრებით კი სულიერი. ვისაც მორჩილება აქვს, საუკუნო ცხოვრებას დაიმკვიდრებს, რადგან სრულყოფილი მორჩილება ყველა სათნოებას მოიცავს, განსაკუთრებით კი – სულის თავისუფლებას ანგარიშგებისგან.
შვილო, შეიყვარე დიდებული მორჩილება, რომელიც ადამიანს განწმენდს. მონაზვნისთვის შეუფერებელი საქციელით სულიერ მამას ნუ დააღონებ და ამით სულიწმიდას ნუ დაამწუხრებ. დაიმდაბლე თავი და საკუთარი ნების გატანას ნუ ისურვებ.
15. ჩემო შვილებო, იზრუნეთ, სუფთად და შეურყვნელად დაიცვათ ის, რაც ისწავლეთ. გაფრთხილდით. სრული წესი, როგორც დაგიდგინეთ, ზუსტად ისე შეასრულეთ. რადგან სჯულის ყოველი დარღვევა და ურჩობა, პავლე მოციქულის მიხედვით, „სასჯელს კუალადგებისას" იღებს (ებრ. 2, 2).
გეშინოდეთ ურჩობის ცოდვისა. ურჩი ღვთის წინააღმდეგ ამხედრებულ ლუციფერსა და ურჩ ადამს ემსგავსება, რომელნიც ღმერთს განეშორნენ. აბბა ბარსანოფი ამბობს: ვინც მოძღვარს ეურჩება, არის „ძე ეშმაკისა".
მთელი გულით გისურვებთ, სრულყოფილი მორჩილები გახდეთ, რათა ღვთის ანგელოზთა შორის ანგელოზებივით გაბრწყინდეთ, უფალს უგალობდეთ და ჩემთვისაც ილოცოთ, თქვენი საწყალობელი და უღირსი მოძღვრისთვის, რომელიც გასწავლით, თავად კი ამ სწავლებას არ აღასრულებს.
16. ვინც მორჩილებას არ აღასრულებს, მას არ აქვს სიმდაბლე და ამპარტავნებით ფარულად განიძარცვება. განა შესაძლებელია, რომ ამპარტავნებამ სწორად განსაჯოს და სულისთვის სასიკეთო გამოარჩიოს? ამიტომ, სიმდაბლე გვქონდეს, რათა ღმერთმა გონება გაგვინათლოს. თავმდაბლებს სიბრძნე და გულისხმისყოფა მიეცემათ, ამპარტავნები კი ბოროტ და გადაგვარებულ სინდისს შეიძენენ. ისინი ვერც წმინდა წერილსა და წმინდა მამათა სწავლებას იგებენ სწორად, რადგან არ აქვთ სიმდაბლე, სუფთა და ღვთით განათლებულ სინდისთან ერთად.
„ადამიანი, რომელიც რჩევას საკუთარ თავს ეკითხება, თავის მტერია“, ანუ ვინც გულისსიტყვებს უსმენს და უფროსების რჩევებს ყურად არ იღებს, საკუთარი თავის მტერია. ამიტომ გაფრთხილდით, შვილებო, და თუ გინდათ მონაზვნობის გზაზე წარმატებით იაროთ, მოძღვრის რჩევის გარეშე ნურაფერს გააკეთებთ. როცა საკუთარ გულის წადილს აღასრულებთ, იცოდეთ, მრუდე გზით მიდიხართ და დროთა განმავლობაში გზა უფრო გამრუდდება. ასე დადგება ჟამი, როცა სიმრუდის გასწორება მოგინდებათ და ვეღარ შეძლებთ.
17. ვითხოვ ღვთისგან, რომ მოძღვრის მორჩილებს კურთხევა და სულიწმიდის მადლი გქონდეთ, ღვთის სახე იხილოთ და ზეციურ ანგელოზებთან ერთად საუკუნოდ დაემკვიდროთ. ვინც ურჩობს, ეპასუხება, კამათობს და თავის სინდისს უგულებელყოფს, მას ღმერთმა „სცეს ყურიმალსა ზედა“, რათა გამოსწორდეს და გონს მოეგოს, რადგან „იქ, სადაც არ ჭრის სიტყვა, ჭრის კვერთხი“.
დიდი მამობრივი სიყვარული, ტკივილი, რომ გამოსწორდეთ და სწრაფვა, რომ გადარჩეთ, მაიძულებს მკაცრად მოგექცეთ, თუკი სწორი გზიდან გადაუხვევთ. როცა ბოროტება მხილებისა და დასჯის გარეშე რჩება, ამისთვის პასუხს ორივე მხარე აგებს – წინამძღვარიც და მორჩილიც.
|
|
