კვლავ შეგახსენებთ იმის შესახებ, თუ რა შრომაა გასაწევი. აზრებს თავისუფლად მიმოტაცების საშუალება არ მივცეთ და თუ აზრი უნებურად მაინც გაგვექცა, თავი გავკიცხოთ და აზრების მოთოკვის სურვილით აღვენთოთ.
წმ. იოანე კიბისაღმწერელი ამის შესახებ ამბობს: "საჭიროა გონება იძულებით მოვაქციოთ ლოცვის სიტყვებში".
1. ვისაც ჭეშმარიტად უყვარს ღმერთი, ყოველგვარი გონებაგაფანტულობის გარეშე ლოცულობს, ისევე როგორც ყოველგვარი გონებაგაფანტულობის გარეშე მლოცველს ჭეშმარიტად უყვარს ღმერთი. მაგრამ გონებაგაუფანტავად ვერ ილოცებს ის, ვისი გონებაც რაიმე მიწიერსაა მიმსჭვალული. ამრიგად, ღმერთი არ უყვარს მას, ვისი გონებაც რაიმე მიწიერსაა მიჯაჭვული.
5. გონების ვნებათაგან სავსებით გასათავისუფლებლად ისე, რომ მას გონებაგაუფანტავი ლოცვა შეეძლოს, არაა საკმარისი მხოლოდ ღვაწლი, თუ მას სხვადასხვა სახის სულიერი შემეცნება არ ახლავს. პირველი გონებას თავშეუკავებლობისა და სიძულვილისაგან ათავისუფლებს, ხოლო მეორე გულმავიწყობისა და უცოდინარობისაგან იცავს და ამგვარად მას საშუალება ეძლევა ილოცოს ისე, როგორც ჯეროვანია.
ხანგრძლივი, მაგრამ უყურადღებო ლოცვის მოქმედება სულზე ჰგავს რკინის სახურავზე წამოსულ თავსხმა წვიმას, საიდანაც მთელი წყალი ჩამოირეცხება, რა რაოდენობისაც არ უნდა იყოს იგი და სახურავზე არანაირ გავლენას არ ახდენს. ამის საპირისპიროდ, ყურადღებიანი ლოცვა შეიძლება შევადაროთ მადლმოსილ წვიმას, რომელიც რწყავს დათესილ მინდორს, კვებავს მცენარეებს და მდიდრულ მოსავალს ამზადებს.
ლოცვის დროს გაბნეულობა და სიცივე, რომელსაც ყველანი უჩივიან, თითქმის ყოველთვის იმის შედეგია, რომ ლოცვას ვიწყებთ წინასწარი მომზადების გარეშე. მიწათმოქმედი თესლს მინდორში მიწაში იმაზე ადრე არ ყრის, ვიდრე მას ამისთვის შესაბამისად არ მოამზადებს. მნიშვნელოვანი პიროვნების წინაშე წარსადგომად, რომლისაგანაც რაიმე წყალობას ველით, წინასწარ ვფიქრობთ, რა უნდა ვთქვათ მასთან. მითუმეტეს, არ უნდა წარვსდგეთ ღვთის წინაშე ლოცვით - წინასწარი მომზადების გარეშე.
ლოცვისას გონების გულში მოკრებას ძალზე უწყობს ხელს სუნთქვის მცირეოდენი შეჩერება, მაგრამ არა გამუდმებით, რადგან ხელოვნური შეკუმშვა გულს აზიანებს. რა თქმა უნდა, გული განიწმინდება არა ასეთნაირი შეკუმშვების გზით, არამედ სინანულითა და სიმდაბლით. ამ დროს ოხვრა და ვაება გულის სიღრმიდან ამოდის და თან საღვთო ნუგეში ამოაქვს. როცა ადამიანი თავის თავს ეგოისტურად და უგულისხმოდ შეაჭირვებს, მაშინ ხელოვნური გულშეკუმშვა მისთვის სასოწარკვეთისა და სულიერი სიმძიმის მომტანია.
ლოცვისას, როცა გონება უჯერო საგნებზე გადაერთვება ან ისინი თვითონვე, სურვილსგარე გვახსენებენ თავს, არ არის საჭირო მტერთან კამათში შესვლა, რადგან ყველა ადვოკატიც რომ ერთად შეიკრიბოს, მაინც ვერაფერს გააწყობს ერთ პატარა ეშმაკთანაც კი. ეს ზრახვები შეიძლება განიდევნოს მხოლოდ მათი უგულებელყოფით, ზუსტად ისევე, როგორც მკრეხელური აზრები (რა თქმა უნდა, მტერი კიდევ საკმაო ხანს იყეფებს, მაგრამ მერე გაგვშორდება). ადამიანს არ უნდა აბრკოლებდეს ეშმაკის მკრეხელობა, მას მხოლოდ საკუთარი ცოდვები უნდა აშფოთებდნენ, მაგრამ ამასთან ღვთის უსაზღვრო მოწყალებას უნდა სასოებდეს; ღმერთზე უსასოება – მზაკვარის ხელჩარევის შედეგია.