საკუთარი თავი ყველაზე უღირსად და ამასთანავე ყველას მმართველად მიიჩნიე, რომელმაც პასუხი უნდა აგოს იმ ხარისხისთვის, რომელიც მიიღო. ყველას მიმართ გულმოწყალე უნდა იყო (ეფეს. 4, 32), როგორც მოციქულმა თქვა: „ურთიერთას სიმძიმე იტვირთეთ“ (გალ. 6, 2), სწავლიდით უწესოთა მათ, ნუგეშინისცემდით სულმოკლეთა“ (1 თეს. 5, 14), და „ნუ ვის ბოროტსა ბოროტისა წილ მიაგებთ“ (რომ. 12, 17), არამედ - კეთილი. თუ ვინმე არ დაგემორჩილა, იგი შეისწავე და ნუ თანააღერევი მას (2 თეს. 3, 14). დანარჩენზე, რაც ჩემს მცირედ სიტყვაში აღნიშნული არაა, დაე იმავე მოციქულმა შეგაგონოს.

ვხედავთ, რომ ქრისტიანულ საზოგადოებაში ორგვარი ხელისუფლებაა, სამოქალაქო და სასულიერო; სამოქალაქო ხელისუფლება განაგებს გარეგან საქმეებს, სასულიერო ხელისუფლება კი თვალყურს ადევნებს იმას, რაც შეეხება შინაგან სულიერ მდგომარეობას. სამოქალაქო – მართავს სამოქალაქო კანონებით, სასულიერო – ღვთის სიტყვით და არაკეთილგონიერად მცხოვრებთ ქრისტიანული საზოგადოებიდან დროებით განყენებით ათვინიერებს; ორთავ ხელისუფლების, სამოქალაქოსა და სასულიეროს, საბოლოო მიზანი სხვა არა უნდა იყოს რა, თუ არა თავის ქვეშევრდომთა კეთილდღეობა და ღვთის სახელის დიდება.

თუ დანაშაული დიდია, მაშინ ძმების თანდასწრებით ამხილე, მაგრამ წინასწარ უნდა უთხრა მას: „თუ არ გამოსწორდები, ძმების თანდასწრებით განვაცხადებ ამას“. ასე უფალმა გვამცნო: „ამხილე მას, რაჟამს შენ და იგი ხოლო იყვნეთ მარტონი. უკუეთუ ისმინოს შენი, შეიძინე ძმაი იგი შენი. ხოლო უკუეთუ არა ისმინოს, მიიყვანე შენ თანა ერთი, ან ორი სხუაი“ (მათე 18, 15). და ა.შ. ხოლო, როდესაც შეცოდება უმნიშვნელოა, მაშინ ცალკე ამხილე და ეპიტიმიაც დაადე.

ორჯერ დაქორწინებულს ხელი არ დაასხათ, რამეთუ ეს სჯულის კანონს (მოციქულთა მე-17 - შენიშვ.) ეწინააღმდეგება, ღარიბი კი დაადგინეთ და მოიფიქრეთ, სიღარიბის გამო საიდან შეუგროვებთ მცირეოდენ თანხას, რომ თავი ირჩინოს.

სოფლის მესვეურთა მოწმობის თანახმად. მიენდე მათ მოწმობას, მათვე დააკისრე მათ მოწმობაზე პასუხისმგებლობა და დაასხი ხელი წარმოდგენილ პირებს. შედეგებისთვის პასუხს ისინი აგებენ, ხოლო შენ უდანაშაულო იქნები.

824. თუ სოფელს საკმარისად ჰყავს მღვდლები და მოსახლეობა სხვებზეც მიუთითებს და სურს, რომ ისინიც მღვდლები გახდნენ - მოვუსმინო ხალხს და ვაკურთხო საჭიროზე მეტი რაოდენობის ადამიანები თუ არა?

თუ ეკლესიას საკმარისი მღვდლები ჰყავს, მაშინ არეულობა რომ არ წარმოიშვას, სხვები აღარ უნდა დაადგინოთ. სადაც ისინი საკმარისად არიან, იქ იმ ხალხს, რომლებიც სხვებზე ამოწმებენ, არ უნდა მოუსმინოთ. სოფელში თუ კიდევ არის ათი ღირსეული ადამიანი და ხალხი ამოწმებს მათზე, განა ამის გამო ხელი უნდა დაასხათ მათ? არა, არამედ ყველაფერი კეთილად უნდა აღეშენებოდეს. თუ სოფლის მცხოვრებლებს სინამდვილეში სჭირდებათ სხვა მღვდელი და ვინმეზე მიუთითებენ, მაშინ ის უარზეც რომ იყოს, თქვენ უნდა დაადგინოთ ის.

მდივანთან დაკავშირებით არასამართლიანად მსჯელობ. ის რომ ცუდი და უუნარო ადამიანი იყოს და სხვებიც რომ არ ამბობდნენ მასზე კარგს, მაშინ შენი მსჯელობა სამართლიანი იქნებოდა. მაგრამ რაკი, პირიქით, მასზე ამოწმებენ, რომ ის კეთილი და გამოცდილი ადამიანია, ამიტომ თავის მართლების გამო ნუ დაარღვევ მოციქულის მცნებას, რომელიც ასეთი ადამიანების ხელდასხმას გვიბრძანებს. უნდა იცოდე: როდესაც ვინმე რაღაც საქმეს ღვთის შიშით აკეთებს და გულით არ იხრება ადამიანის შეხედულებებისაკენ, მაშინ ამას ცდუნება რომც მოჰყვეს, ის დიდხანს არ გასტანს და არც არავის დააზიანებს. ასეთ ცდუნებას ეშმაკის შური წარმოშობს, რამეთუ ცუდი ხე კარგ ნაყოფს არ იძლევა, ისევე როგორც კარგი - ცუდს (მათე 7, 17). შენდობას ვითხოვ ღვთის გულისათვის და ილოცეთ ჩემთვის.

თქვენ თვითონ არც ერთი არ აირჩიოთ, არამედ ასეთი არჩევანი ეპისკოპოსს მიანდეთ, იმ ეპარქიის არქიეპისკოპოსს ან მიტროპოლიტს (ლაოდიკიის კრების მე-12 კანონის თაანხმად. შენიშვ.) და ის დაგიდგენთ თქვენ იმას, ვისაც მას ღმერთი აუწყებს.

თუ მათ ეს თანხმიერად, გულის სიმართლით და ღვთის რწმენით სურთ, არა მარტო ერთ-ერთ მათგანს მისცემს, არამედ როდესაც სთხოვენ, ღმერთი მათ ზეციდან ანგელოზსაც, ანუ ანგელოსთასწორ პიროვნებასაც გამოუგზავნის, რამეთუ არ შეუძლია იცრუოს მან, ვინც თქვა: „ითხოვდით და მოგეცეს თქუენ. ყოველი, რომელი ითხოვდეს, მიიღოს“ (მათე 7, 7-8); ხოლო, ვინც უსარგებლოდ ითხოვს, მათთვის ნათქვამია: „ითხოვთ და ვერ მიიღებთ, რამეთუ ბოროტად ითხოვთ“ (იაკ. 4, 3).

თუ ერთ-ერთი მათგანის არჩევას იმ ქალაქის მცხოვრებლები არქიეპისკოპოსს მიანდობენ, მაშინ ღმერთი მათ იმას მისცემს, რომელიც მისი ხედვით, მათთვის უფრო სასარგებლოა. როცა, მაგალითად, მათ რიცხვში არის მკაცრი და ისინი გამოსასწორებლად სიმკაცრეს საჭიროებენ, მაშინ ასეთიც მიეცემათ მათ.

რომლებიც რწმენით ითხოვენ, ღმერთი იმათ მისცემს, სხვებს კი - არა; არა იმიტომ, რომ მათ მიერ წარმოდგენილ პირს უარყოფს, არამედ მათ ბოროტ თხოვნას უკუაგდებს.

ე.ი. გულთამხილავი ღმერთი, უყურებს რა კეთილი განზრახვით მთხოვნელთა ნებას, მათ სხვების მიერ წარდგენილ პიროვნებას მისცემს, არა იმათი თხოვნის გამო, რომელთაც ის წარადგინეს, ხელმძღვანელობდნენ რა ბოროტი აზრით, არამედ ამათი კეთილი ნებისთვის, რომლებიც უკეთესის ასარჩევად გულმოდგინეობდნენ და უცოდინრობის გამო ასეთი ვერ წარადგინეს.

ღირსეულთა გულისთვის ღმერთი უღირსებსაც იწყალებს; რამეთუ ის „აწვიმებს მართალთა ზედა და ცრუთა“ (მათე 5, 45). მან ეს ღვთაებრივი წერილიდან გაგვიცხადა, როდესაც აბრაამს უთხრა: „თუ ვპოვე ქალაქში ათი მართალი, არ დავღუპავ მაგ ადგილს მათი გულისთვის“ (დაბ. 18, 32). თუ ათი მართლისთვის მზად იყო ქალაქის დასანდობად, მით უმეტეს ესოდენთათვის სხვებსაც დაინდობს.

რადგან ისინი ღირსნი არიან ქველმოქმედებისა, ამიტომ ღმერთი მათი არჩევანის მიხედვით არ წარმართავს საქმეს, არამედ დროთა განმავლობაში როგორღაც შთააგონებს მათ, რომ ან თვითონ აირჩიონ სხვა ვინმე, ან ვისაც ხელდასხმის უფლება აქვს, იმან დაუდგინოს მათ წარდგენილ პირებზე უფრო გამოსადეგი სხვა პიროვნება.

ყოვლისმხედველი ღმერთი, თუ ხედავს, რომ ისინი შეინანებენ, მაშინ მისცემს მათ მას, რადგან ისინი ამის ღირსნი მომავალი სინანულის გამო აღმოჩნდებიან. თუ დაინახავს, რომ არ შეინანებენ, მაშინ მათი უღირსების გამო არ მისცემს.

ერთ მშვენიერ ქალბატონს კითხეს: - როგორ შეინარჩუნეთ ასეთი სილამაზე, მან უპასუხა... ტუჩებისთვის ვიყენებ სიმართლეს, ხმისთვის სათნოებას, თვალებისთვის თანაგრძნობას, ხელებისთვის მოწყალებას, გულისთვის სიყვარულს, მათთვის ვინც მემტერება ლოცვას!

გააგზავნეთ თხოვნა, რომელიც დაარწმუნებს მეფეს, რომ ეპისკოპოსის განდევნა სამართლიანი იყო, ასევე უარყოფითი სიგელები წარუდგინეთ, რომელთა ძალითაც ის საყდრიდანაა გადაყენებული და მადლობაც შეუთვალეთ ეპისკოპოსის არჩევისათვის, იმდენად რამდენადაც ეს ღვთის საქმე იყო და არა ადამიანების. ასე მეფეს გაუძლიერდა აზრი, რომ ძველი, ვერცხლისმოყვარე ეპისკოპოსი უარით გაისტუმროს. ხოლო, რომელთაც ამ საქმის მოგვარება ბოროტი განზრახვით სურთ, ისინი წარმატებას ვერ მიაღწევენ, არამედ მხოლოდ ტყუილუბრალოდ დახარჯავენ ფულს და შემდეგ შერცხვებათ. რაც შეეხება ეკლესიის ზარალს, ვიტყვი იმას, რაც წერილშია ნათქვამი: „მოკვდი სამსონ, ფილისტიმელებთან ერთად“ (მსაჯ. 16, 30).

მან უპასუხა მათ: ცუდად მოიქეცით, სიზარმაცის გამო, მეფეს რომ არ შეატყობინეთ. ღმერთს სძულს სიზარმაცე. მაგრამ, უფლის სახელით გეუბნებით: იმ ეპისკოპოსმა ქალაქის კარიბჭეს რომც მიაღწიოს, ქალაქში ვერ შევა, რამეთუ ამას ღმერთი არ დაუშვებს.
ბერმა ეს რომ თქვა, ამის შემდეგ ადგილობრივი მმართველი მეფის ბრძანების შესასრულებლად ქალაქში ჩავიდა; ყველა მწუხარებამ და შიშმა მოიცვა, მაგრამ მოულოდნელად მეფის გარდაცვალების შესახებ ცნობა მოვიდა. ყველაფერი, რაც მოსალოდნელი იყო ჩაიშალა და წარუმატებელმა ეპისკოპოსმა, ფუჭად დახარჯა რა ვერცხლი, იქაურობა დატოვა, როგორც ეს ბერმა იწინასწარმეტყველა. მისი წინასწარმეტყველება თვით საქმით დამტკიცდა, რამეთუ უფლის სიტყვის თანახმად: „რაც შეკრულია ქუეყანასა ზედა, კრულია იგი ცათა შინა“ (მათე 18, 18).

გიხაროდეს უფლის მიერ, მონაო ღვთისაო და წმინდა საიდუმლოებების მღვდელმოქმედო! შენ იცი რა იგულისხმა წმინდა მოციქულმა პავლემ, როდესაც თქვა: „ძმანო, კაცად-კაცადი, რომლითაცა იჩინა, მას ზედაცა ეგენ ღმრთისა მიერ“ (1 კორ. 7, 24). მე კი მრწამს, რომ შენ ეპისკოპოსი ღვთის მინიშნებით გახდი. ამიტომ დაქირავებული მუშაკი კი არა ხარ, არამედ - მწყემსი. ამრიგად, ღმერთი რომ არ გაარისხო, ნუ ფიქრობ წასვლაზე, რამეთუ თქვა მან: „ცანი და ქვეყანაი წარხდენ, ხოლო სიტყუანი ჩემნი არასადა წარხდენ“ (მარკ. 13, 31). ნუ შეშინდები, ვინაიდან წერილში ნათქვამია, რომ როდესაც მოსეს აღსრულების შემდეგ, ისუ ნავეს-ძეს აღთქმულ ქვეყანაში ხალხის შეყვანისა ეშინოდა, გამოეცხადა მას ანგელოზი და უთხრა: „გამაგრდი და მტკიცედ დეგ, ნუ შედრკები, როგორც მოსესთან ვიყავი ასევე შენთან ვიქნები“ (ისუ 1: 6, 7,9, 5), ჩემისთანა უღირსისგანაც იგივე სიტყვები მოისმინე: გამხნევდი და განმტკიცდი უფლის მიერ!

სოფლის წარდგინებით ხელდასხმულნი ან დადგენილნი არ უნდა ექვემდებარებოდნენ არც პირად მსახურებას და არც გადასახადს. ასევე ზოგიერთი ძლიერი პიროვნების წარდგინებით ან რწმუნებით დადგენილებმაც არ უნდა იმსახურონ პიროვნულად, არამედ საკუთრებით უნდა მიიღონ მასში მონაწილეობა, განსაკუთრებით მაშინ, თუ გაგვიგონია, რომ ისინი შემოწირულობის საფუძველზე არიან ხელდასხმულნი. რამეთუ ეს საქმე რაღაცნაირად შეიძლება მოსათმენი იყოს (აქ ორიგინალში რამოდენიმე სიტყვა გაცრეცილია - შენიშვნა); მაგრამ ვინც დადგენილია, მან თვითონ უნდა აგოს საკუთარ თავზე პასუხი.

თუ მასზე დაუდევრობის, ან რაიმე სხვა აშკარა შეცოდების გამო სამართლიანად განაწყენდი, მაშინ კარგად მოქცეულხარ, რომ დატოვე ის. ხოლო, თუ მიწიერი ბრძნობით განაწყენებულმა დასაჯე, მაშინ უნდა შეინანო და თავისთავად ხელი უნდა დაასხა მისი თხოვნის გარეშე.

შენ რომ მთელ შენს იმედებს ღმერთზე ამყარებდე, მაშინ არ დაგჭირდებოდა ვინმეზე ზრუნვა. მაგრამ, რადგან ჯერ კიდევ გჭირდება ადამიანების დახმარება, ამიტომ შენ თუ სათნოდ გექცევიან, შენც უნდა სათნოეყო სხვებს, რამეთუ წერილში ნათქვამია: „ვითარცა-იგი თქუენ გნებავს, რაითა გიყონ კაცთა და თქუენცა ეგრეთვე მსგავსად უყოფდით მათ“ (ლუკა 6, 31). თუმცა, თუ მთხოვნელი (როგორც შენ ამბობ) კეთილმსახური ადამიანია და ასევე კეთილმსახურია ის, ვისზეც ამოწმებს, მაშინ არ უნდა გაშფოთებდეს არც რწმუნება და არც ხელდასხმა, რამეთუ მოეკითხება მას (ვინც ამოწმებს). თუ შენ იცი, რომ ის ადამიანი, ვის ხელდასხმასაც გთხოვენ, არ იმსახურებს ამას და რაღაც საკითხში მასზე არასასიკეთო ხმები დადის, მაშინ არ მოუსმინო თხოვნას და არ აკურთხო ის მღვდლად. იმიტომ, რომ მაშინ თვითონ გასცემ ამისთვის ღმერთს პასუხს.