ავტორი:
წმ. კასიანე რომაელი
თემა: ვერცხლისმოყვარება
ჩვენი მესამე შერკინება ვერცხლისმოყვარეობის სულის წინააღმდეგაა, რომელიც შეიცნობა როგორც უცხო და ჩვენი ბუნების გარეგანი, ურწმუნოების შედეგად რომ პოულობს საწყის წერტილს მონაზონში, რადგან სხვა ვნებათა აგზნებულობანიც (კერძოდ, მრისხანებისა და გულისთქმისა), ჩანს, სხეულიდან იღებენ აღძრულობას და მათ, როგორც, გარკვეულწილად, ბუნებისეულთ (იგულისხმება, რომ ადამიანის სული ბუნებითად სამნაწილედია: გულისწყრომითი (მრისხანებითი), გულისთქმითი (ნდომითი) და მოაზროვნეობითი (პნევმური) ნაწილები. ასე რომ, მრისხანება და გულისთქმა ბუნებითია ადამიანისთვის), დაბადებითვე აქვთ დასაბამი, რის გამოც არცთუ მცირე დროში (იგულისხმება, რომ რასაც, ასე ვთქვათ, დაბადებაშივე აქვს საყრდენი, მისი აღმოფხვრა უფრო ძნელია, უფრო ხანგრძლივი პროცესია, ვიდრე გარეგანი ვნებისა) დაიძლევიან, მაშინ როცა ვერცხლისმოყვარეობის სენი, როგორც გარედან შემოჭრილი, შეიძლება ადვილად იქნეს მოკვეთილი, თუ გულმოდგინებასა და გულისყურს გამოვიჩენთ, მაგრამ უგულისყუროდ დატოვებული სხვა ვნებებზე უფრო დამღუპველი და ძნელადმოსაშორებელი ხდება, რადგან იგია ძირი ყველა უკეთურებისა, როგორც ამბობს მოციქული (I ტიმ. 7.10). განვჭვრიტოთ კი ასე: სხეულის ბუნებითი აღძრულობანი არა მხოლოდ ბავშვებშია შესამჩნევი, რომლებშიც ჯერ კიდევ არ არსებობს კეთილისა და ბოროტის გარჩევა, არამედ ყველაზე უფრო პატარებშიც და ძუძუთა ჩვილებშიც კი, რომლებსაც თუმცა ნიშანწყალიც არა აქვთ თავიანთ თავში სიამეთმოყვარეობისა, მაინც სხეულში ბუნებისეულ აღძრულობას მიანიშნებენ. ამგვარადვე, მრისხანების ნესტარი შესამჩნევია ჩვილებშიც, როდესაც ვხედავთ მათ, თანააღძრულებს თავიანთი შემაწუხებლების მიმართ, თუცმა ამას ვამბობ არა იმიტომ, რომ ბუნებას ვკიცხავდე (ღმერთმა ნუ ქმნას!), არამედ – იმის საჩვენებლად, რომ მრისხანება და გულისთქმა, თუმცა კი ადამიანთან სიკეთისათვის თანაშეუღლებულნი შემოქმედის მიერ, ჩანს, რომ როგორღაც სხეულის ბუნებითი მდგომარეობიდან ბუნების გარეგანისკენ მიიდრიკნენ უგულისყურობის შედეგად, რადგან სხეულის აღძრულობაც შვილების გასაჩენად და თაობებში მოდგმის შესანარჩუნებლად მიეცა ადამიანს შემოქმედისგან და არა სიძვისთვის, ისევე როგორც რისხვითი მოძრაობაც მაცხოვნებლობითად შთაითესა ჩვენში, რომ მრისხანება გვქონოდა ბოროტების წინააღმდეგ, და არა იმიტომ, რომ თანამოძმის მიმართ გავმხეცებულიყავით. ამიტომ, თუკი მათ ბოროტად მოვიხმართ, არათუ ბუნება იქნება ცოდვილი ანდა შემოქმედი – დამნაშავე, ისევე როგორც უდანაშაულო იქნება, ვთქვათ, ის, ვინც საჭიროებისა და სასარგებლო მოხმარებისათვის მოგვცა რკინა, ჩვენ კი მკვლელობის ჩასადენად გამოვიყენეთ მისგან ბოძებული. ყოველივე ეს იმიტომ ვთქვით, რომ გვინდა განვაცხადოთ შემდეგი: ვერცხლისმოყვარეობის ვნება შეპირობებულია არა ბუნებითი თვისებებით, არამედ მხოლოდღა უბოროტესი და გახრწნილი არჩევანით, რადგან როდესაც ეს სენი იპოვის სოფლისგან ახალგანდგომილ სულს, ნელთბილსა და ურწმუნოს, შთააგონებს კიდეც ვითომცდა მართებულ და კეთილგონივრულ რამ მიზეზებს, რომ შეინარჩუნოს მან რაღაც ნაწილი თავისი ქონებისა. მართლაც გონებითაც წარმოუსახავს იგი მონაზონს ღრმა სიბერს და უძლურებას სხეულისას, ამასთან, შეაგონებს, რომ კვინობისგან (ე.ი. მონასტრისგან, საერთო საცხოვრებელი, მონასტრის წინასახე) მისდამი ბოძებული მოსახმარისი ვერ იკმარებს სანუგეშოდ არათუ უძლურისათვის, არამედ – ჯანმრთელისთვისაც კი, რომ აქ თითქოს შესაფერის ზრუნვას უძლურთა მიმართ არავინ იჩენს, ანუ, პირიქით, მეტად უგულისყურონი არიან, და რომ, თუკი არ ექნება მას გადამალული ოქრო, საწყლად ამოხდება სული. დასასრულს, იმ აზრამდეც მიიყვანს, რომ მეტად აღარ ძალუძს მას მონასტერში დარჩენა მძიმე საქმეებისა და წინამძვრის სიმკაცრის გამო.
როდესაც აი, ამგვარი ფიქრებით აცთუნებს იგი მის გონებას, რომ თუნდაც ერთი დინარი მაინც მოატოვებინოს, მაშინ იმაშიც დაარწმუნებს, რომ წინამძღვრის უჩუმრად ხელსაქმე ისწავლოს, რათა შეძლოს მისთვის მეტად საწადელი ფულის გაზრდა. ამის შემდეგ ბუნდოვანი იმედებით აცთუნებს იგი ამ საწყალს, ჩააგონებს რა, რომ ხელსაქმიდან მოგება მიიღოს, მოგებიდან კი – მოსვენებულობა და უზრუნველობა. ისიც, მთლიანად მიცემული მოგებაზე ფიქრს, აღარაფერს საწინააღმდეგოს აღარ იზრახავს, – არც მრისხანების სიცოფეს, თუ შეემთხვეოდა მას ზარალში ჩავარდა, არცთუ მწუხარების კოშმარს, თუ გაუცრუვდებოდა მოგების იმედი, არამედ ისევე როგორც სხვებისთვის მუცელი, ასევე მისთვის ოქრო ხდება ღმერთი (შდრ. ფლპ. 3.19). სწორედ ამიტომ, შეიცნო რა ეს ყოველივე ნეტარმა მოციქულმა, არა მხოლოდ ყველა ბოროტების მიზეზად თქვა მან ვერცხლისმოყვარეობა, არამედ – კერპთმსახურებადაც (I ტიმ. 7.10). მაშ, გავნიხილოთ, თუ რაოდენ ბოროტებაში ითრევს ადამიანს ეს სნეულება (კერძოდ, კერპთმსახურებაშიც რომ შთააკვეთებს მას);
მართლაც, როდესაც ვერცხლისმოყვარე ადამიანი თავის გონებას ღვთის სიყვარულისგან განაყენებს, კაცთაგან ოქროთი გამოქანდაკებული კერპების მოყვარული ხდება, ხოლო ამგვარი გულისზრახვებით გონებადაბნელებულ და უარესისკენ მიდრეკილ მონაზონს ამის შემდეგ არანაირი მორჩილება აღარ ძალუძს, არამედ ღიზიანდება, უმიზეზოდ მრისხანებს, ყოველი საქმის გამო დრტვინავს, კამათობს და, აღარ იცავს რა არანაირ კეთილკრძალულებას, უკიდურესად გაფიცხებული ცხენისებრ მიექანება ციცაბოებზე; აღარც ყოველდღიურ საზრდელს სჯერდება იგი და დაბეჯითებით ამტკიცებს, რომ არ ძალუძს ამ ყოველივეს ბოლომდე მოთმენა. იმასაც ამბობს, რომ ღმერთი არა მხოლოდ იქაა, არცთუ მხოლოდ იმ ადგილითაა ჩაკეტილი მისი ცხონება და რომ თუ არ განშორდება იმ მონასტერს, დაიღუპება.
აი, ამგვარად, თანაშეეწევა რა მის ამ გახრწნილ ფიქრს გადანახული ფული, რითაც, როგორც ფრთებით, მჩატდება იგი და ზრუნვასაც იწყებს მონასტრიდან გასვლაზე, ამის შემდეგ უკვე ამპარტავნულად და ლაღად ეპასუხება ყოველგვარ მითითებას და თვლის რა თავის თავს როგორც უცხოსა და გარეშეს, თუკი რამ ისეთს ნახავს მონასტერში, რაც საჭიროებს გასწორებას, უგულებელყოფს, არაფრად აგდებს და კიცხავს ყველაფერს, რაც ხდება, შემდეგ საბაბსაც ეძებს, რომ მრისხანებდეს ან მწუხარებდეს, რათა ისე არ გამოჩნდეს, რომ ქარაფშუტულად ტოვებს მონასტერს მიზეზის გარეშე. ამასთან, თუ იმასაც შეძლებს, რომ ენატანიობითა და ფუჭმეტყველებით სხვაც აცთუნოს იმისკენ, რომ დატოვოს მონასტერი, არც ამის გაკეთებას დაერიდება, სურს რა, რომ თანაშემწე ჰყავდეს თავის უკეთურებაში. აი, ამგვარად აგზნებულს თავისი მონახვეჭარის ცეცხლით, მეტად აღარ ძალუძს ხსენებულ ვერცხლისმოყვარეს მონასტრული მდუმარება ანდა კანონის ქვეშ ცხოვრება, ხოლო როდესაც ეშმაკი, როგორც მგელი, ბაკიდან მიიტაცებს მას და განაშორებს რა სამწყსოსგან, შესაჭმელად გამზადებულს დაინარჩუნებს, მაშინ მიმართავს კიდეც მას იქითკენ, რომ ყველა ის საქმე, რაც მას მონასტერში განსაზღვრულ საათებში უნდა ეკეთებინა, მაგრამ უგულებელყოფდა, მთელი მონდომებით აკეთოს ახლა დღე და ღამე თავის კელინში, აქეზებს რა, რომ არ დაიცვას მან არც ლოცვის წესი, არც მარხვის განგება, არცთუ მღვიძარების კანონი, არამედ კრავს მას ვერცხლისმოყვარეობის სიცოფით და აჯერებს, რომ ხელსაქმისადმი ჰქონდეს მთელი გულმოდგინება.
აღნიშნული სენი სამი სახისაა, რომლებსაც თანაბრად გმობს საღვთო წერილიცა და მამათა მოძღვრებაც. პირველი ისაა, რომელიც ჩააგონებს ამ უბადრუკს, რომ ის მოიხვეჭოს და მოიგროვოს, რაც არ ჰქონდა სოფელში ყოფნისას. მეორეა ის, რომელიც სინანულს აღუძრავს ადამიანს იმ ქონების გამო ერთგზის რომ გაემიჯნა, შთაუგდებს რა მას ყოველივე იმის უკუმოძიებას, რაც ღმერთს უძღვნა. მესამეა, რომელმაც თავდაპირველად ურწმუნოებითა და ნელთბილობით შეკრა მონაზონი, შემდეგ კი არ ანებებს მას, სრულად განთავისუფლდეს სოფლის საქმეთაგან, რადგან უნერგავს მას სიღარიბის შიშს და ურწმუნოებას ღვთის წინაგანგებისადმი, რითაც საკუთარ აღთქმათა დამარღვევლად გამოაჩინებს, რაც აღსარებულჰო მან სოფლისგან განდგომისას.
აი, ამ სამი სახეობის ნიმუშები, როგორც ითქვა, დაგმობილია საღვთო წერილში. მაგალითად, მოისურვა რა გეეზმა იმ ფულის მოპოვება, რაც ადრე არ ჰქონდა, დააკლდა იგი წინასწარმეტყველების მადლს, რისი მისდამი გადაცემაც, მემკვიდრეობითი ნიშნით, განზრახული ჰქონდა მის მოძღვარს. ამიტომაც მან, ნაცვლად კურთხევისა, საუკუნო კეთროვანება დაიმკვიდრა წინასწარმეტყველის წყევლის შედეგად (IV მფ.5.20–27). ასევე იუდაც, მოსურნე იმისა, რომ კვლავ დაებრუნებინა ის ფული, ქრისტეს შედგომილმა რომ განიშორა ადრე, არა მხოლოდ უფლის გაცემისკენ მიდრკა და განვარდა მოციქულთა მწყობრიდან, არამედ თვით ხორციელი ცხოვრებაც ძალადობრივი სიკვდილით მოისპო (მთ. 27.5), ანანიამ და საპფირამ კი, რომლებმაც გადაინახეს თავიანთი ქონების ნაწილი, სამოციქულო პირით სიკვდილის სასჯელი მიიღეს (საქ. 5; 5–10). ასევე, დიდი მოსეც „მეორე რჯულის“ წიგნში საიდუმლოდ ამცნებს იმათ, რომლებიც სოფლისგან განდგომის აღთქმას დებენ, მაგრამ ურწმუნოების შიშით კვლავ მიწიერ საქმეებს ეშურებიან, რომ „თუ ვინმე ადამიანი მოშიშარია და გულით ჯაბანი, ვერ გავა იგი საომრად, არამედ წავიდეს და დაუბრუნდეს თავის სახლს, რათა არ მოხდეს ისე, რომ თავისი ძმების გულებიც დააფრთხოს“ (II სჯ. 20.8). რა უნდა იყოს ამ მოწმობაზე უფრო მტკიცე ან უფრო ცხადი? განა ეს სიტყვები იმას არ გვასწავლის, რომ სოფლისგან განდგომილნი, სრულად უნდა განუდგებოდნენ მას და ამგვარადვე შედიოდნენ ღვაწლში, ნაცვლად იმისა, რომ არამდგრადი და წახდენილი დასაბამის დადებით სვებსაც ქვედაიზიდავდნენ სახარებისეული სრულქმნილებისგან და სიმხდალეს უნერგავდნენ მათ? ამასთან,რადგან საღვთო წერილის მიერ კარგად თქმულს: „უფრო სანეტაროა გაცემა, ვიდრე მიღება“ (საქ. 20.35), ბოროტად განმარტავენ, თავისკენ სძალავთ რა მათ საკუთარი ცთომილება და ვერცხლისმოყვარეობის გულისთქმა, გამონათქვამის აზრს აუკუღმართებენ, ისევე როგორც უფლის სწავლებას იმის შესახებ, რომ „თუ გსურს სრულქმნილი იყო, გაყიდე შენი ქონება და მიეცი გლახაკებს, რითაც გექნება საუნჯე ცათა შინა, და, აჰა, შემომიდექი მე“ (მთ. 19.21); ამიტომაც ასე რაცხენ, რომ უპოვარებაზე უფრო სანეტაროა საკუთარი სიმდიდრის ფლობა და ამ სიმდიდრისგან ჭარბი ნაწილის მიცემა გასაჭირში მყოფთათვის.
დაე, იცოდნენ ასეთმა ადამიანებმა, რომ არასოდეს განდგომიან ისინი სოფელს, არცთუ განმარტოების სრულქმნილებაში შესულან ოდესმე, რადგან ესირცხვილებათ მათ, რომ ქრისტესთვის იტვირთონ მოციქულის სიგლახაკე და შეურაცხი საქმეებით თავისი თავისა და შეჭირვებულთათვის მსახურება (საქ. 20. 34), რათა საქმით სრულყონ მარტოდმყოფობის აღთქმა და მოციქულთან ერთად იდიდონ, მართებდათ კი, რომ „შიმშილში, წყურვილში, სიცივესა და სიშიშვლეში“ ძველი სიმდიდრის გაბნევის შემდეგ პავლესთან ერთად „მოეღვაწათ კეთილი ღვაწლი“ (II ტიმ. 4.7).
მართლაც, თუ სრულქმნილებისთვის ძველი სიმდიდრის შენარჩუნებას თავად მოციქულიც უფრო საჭიროდ რაცხდა, ცხადია აღარ მოიძაგებდა იგი თავის პატივს, რადგან თვითონვე ამბობს, რომ წარჩინებულთაგანი იყო და მოქალაქე რომისა (საქ. 22.25). ასევე ისინიც, რომლებიც იერუსალიმში იყვნენ და რომლებმაც გაყიდეს თავიანთი სახლებიც და ყანებიც, დადეს რა ამათი საფასურები მოციქულთა ფერხთით (საქ. 4.34), ცხადია არ გააკეთებდნენ ამას, თუკი ეცოდინებოდათ, რომ ესაა მოციქულთაგან დადგენილი და უფრო სანეტაროც, – თავიანთი ქონებით ირჩინონ თავი, – ნაცვლად საკუთარი რუდუნებისა და ერისგან შენაწირისა. ამ ყოველივეს შესახებ უფრო ცხადად გვასწავლის ხსენებული მოციქული მაშინ, როდესაც რომაელებს მისწერს და ეუბნება: „ახლა მივემგზავრები იერუსალიმში, რომ ვემსახურო წმინდანებს, რადგან მაკედონიამ და აქაიამ ინებეს და მათი მოვალენიც არიან“ (რომ. 16.27). ის თვითონაც ხშირად ჩავარდნილა ბორკილებსა და საპყრობილეებში და მრავალგზის გატანჯულა გზებზე, რასაც, ბუნებრივი სარჩო თავისი თავისთვის და, როგორც გვასწავლის, იმ ძმათაგან მიუღია დახმარება, რომლებიც მაკედონიიდან მასთან მისულან. ასე გვეუბნება იგი: „რაც მაკლდა, შემივსეს მაკედონიიდან როდესაც გამოვედი, არც ერთი ეკლესია არ შემეზიარა გაცემა–მიღებასთან დაკავშირებით, თუ არა მარტოოდენ თქვენ, რადგან თესალონიკშიც ერთგზის და ორგზის გამომიგზავნეს მე, რაც მჭირდებოდა“ (ფლპ. 4.15). მაშ, ვერცხლისმოყვარეთა შეხედულებისამებრ, ესენიც მოციქულზე უფრო ნეტარნი უნდა იყვნენ, რადგან სწორედ საკუთარი ქონებიდან შეავსეს მათ მისი საჭიროება, თუმცა ამის თქმას ვერ გაბედავს თუნდაც უკიდურეს უგუნურებამდე მისული ადამიანი. მაშ, თუ გვსურს, რომ შევუდგეთ სახარებისეულ განჩინებას და – ყველა იმ ეკლესიას, დასაბამშივე დაფუძნებულს მოციქულთა ჟამს, ნუ ვერწმუნებით საკუთარ აზრებს, ნურც კარგად თქმულს გავიაზრებთ ბოროტად, არამედ უკუვაგდოთ ნელთბილი და ურწმუნო ფიქრი და დავიბრუნოთ სახარებისეული უცთომელობა, რადგან მხოლოდ ასე შევძლებთ, რომ მამათა კვალსაც მივჰყვეთ, კვინობის მეცნიერებასაც (იგულისხმება მონასტრული ცხოვრების სიბრძნე და წეს–განგების მეცნიერული სიზუსტე) არასოდეს განვუდგეთ და ამ სოფელსაც ჭეშმარიტად გავემიჯნოთ.
კარგი იქნება, თუ ამჯერადაც გავიხსენებთ წმინდანის სიტყვას:
გავრცელებულია კესარია–კაპადოკიის ეპისკოპოსის წმ. ბასილი დიდის ერთი გამონათქვამი, რაც მან უთხრა ვიღაც სენატორს, ამა სოფლიდან ნელთბილად განდგომილსა და თავისი ქონების რაღაც ნაწილის შემნარჩუნებელს: „სენატორიც დაღუპე და მონაზონიც ვერ შექმენი“. ამიტომ, გვმართებს, რომ მთელი გულმოდგინებით მოვიკვეთოთ ჩვენი სულისგან ძირი ყოველგვარი ბოროტებისა, რაც არის ვერცხლისმოყვარეობა, უცთომლად ვიცით რა, რომ თუ ეს ძირი დარჩება, რტოებიც ადვილად აღმოცენდება, მაშინ როცა ხსენებული სათნოების (იგულისხმება ვერცხლისმოყვარეობის აღმოფხვრა ჩვენი სულიდან) მიღწევა კვინობში ცხოვრების გარეშე საძნელოა, რადგან იქ თვით აუცილებელ საჭიროებათა შესახებაც უზრუნველნი ვართ. თვალწინ გვქონდეს ანანიასა და საპფირას სასჯელი და ვუფრთხოდეთ იმას, რომ რაიმე დავიტოვოთ ძველი ქონებიდან. ასევე, გვაშინებდეს გეეზის მაგალითი, რომელიც ვერცხლისმოყვარეობის გამო საუკუნო კეთრს გადაეცა, ამიტომაც გავფრთხილდეთ და არ მოვიგროვოთ ჩვენთვის ფული, რაც სოფელშიც კი არ გვქონდა და, ამასთან, იუდას თავის ჩამოხრჩობაც გავიცნობიეროთ,რითაც ჰპოვა მან აღსასრული, და გვეშინოდეს იმისა, რომ უკანვე არ დავიბრუნოთ ისეთი რამ, რაც უკვე მოვიძაგეთ სოფლისგან განდგომისას. ყველა ასეთ შემთხვევაში მარადის თვალწინ გვქონდეს სიკვდილის ჟამის გაურკვევლობა, რათა არ მოხდეს ისე, რომ მოულოდნელ საათს მოვიდეს უფალი (მთ. 24.44), ნახოს ჩვენი სინდისი ვერცხლისმოყვარეობით შებილწული და იგივე გვითხრას, რაც იმ მდიდრისადმი ითქვა სახარებაში: „უგუნურო, ამ ღამით შენს სულს მოითხოვენ შენგან და რაც გაამზადე, ვისთვის იქნება? (ლკ. 12.20).
|
|
|
