ტაძარი არის ღმრთისადმი მიძღვნილი და ღმრთისმსახურებისთვის განკუთვნილი განსაკუთრებული შენობა.

მათ შორის პირველს მთავარი ტაძარი ჰქვია.

იმიტომ, რომ დიდი დღესასწაულების დროს იქ ღმრთისმსახურება აღესრულება ქალაქის ყველა დანარჩენი ტაძრების სამღვდელოებისა და მრევლის მონაწილეობით.

ასეთ ტაძარს ეწოდება საკათედრო ტაძარი.

ტაძრებს მაცხოვრისა და ღმრთისმშობლის მიწიერი ცხოვრების ამსახველი მოვლენების ან წმიდანთა პატივსაცემად მათ სახელზე აკურთხებენ.

ტაძარს სახელს არქმევენ ტაძრისთვის ადგილის კურთხევის დროს, როცა საძირკველში ქვაკუთხედი იდება.

მცირე ტაძარს სამლოცველო ჰქვია.
    განმარტება
    თითქმის ყველა ხალხში ტაძარს ჩვეულებრივ ეკლესიას უწოდებენ, იმიტომ, რომ მასში ეკლესიის კრებულის წევრები იკრიბებიან სალოცავად.

ტაძარი შეიძლება იყოს მოგრძო სწორკუთხოვანი, წრიული ან ჯვარის სახის.

მოგვაგონებს ხომალდს, რომლის საჭეთმპყრობელი თვით მაცხოვარია, რათა ცხოვრების მღელვარე ზღვიდან მარადიულ ნეტარებაში მიგვიყვანოს.

ასეთი ტაძარი მოგვაგონებს ჯვარცმული მაცხოვრის მიერ ჩვენს გამოსყიდვას.

ამგვარად აგებული ტაძარი მოგვაგონებს, რომ ქრისტეს ეკლესია მარადიულია.

ტაძარში მორწმუნენი მზერას აღმოსავლეთისკენ უნდა მიაპყრობდნენ; ამიტომ ტაძრებს იმგვარად აგებენ, რომ მათი მთავარი მხარე აღმოსავლეთით იყოს.

იმიტომ, რომ მაცხოვარმა თვისი გამოცხადებით ისე გააბრწყინა ქვეყნიერება, როგორც აღმოსავლეთით ამომავალმა მზემ.

გვირგვინდება ჯვრიანი გუმბათით, ნიშნად ჩვენი გამოხსნისა.

ერთი გუმბათი მოგვაგონებს იესო ქრისტეს, ვითარც თავს ეკლესიისა, სამი - წმიდა სამებას, ხუთი - იესო ქრისტეს ოთხ მახარებელთან ერთად, შვიდი - შვიდ წმიდა საიდუმლოს, ცხრა - ანგელოზების ცხრა დასს, ცამეტი - იესო ქრისტეს თორმეტ მოციქულთან ერთად.

ტაძრის ნაწილებია:
    1. საკურთხეველი, სადაც მღვდელი აღასრულებს უმთავრეს საღმრთისმეტყველო მოქმედებებს,
    2. ტაძრის შუა ნაწილი, სადაც მორწმუნენი იკრიბებიან ლოცვისთვის,
    3. სტოვა, რომელიც უწინ განკუთვნილი იყო კათაკმეველთათვის, ანუ მოსანათლად გამზადებულთა და მონანული ცოდვილებისთვის.
    განმარტება
    I. ქრისტიანობის პირველ ხანებში კათაკმეველნი ეწოდებოდათ იმ ადამიანებს, ვინც წმიდა ნათლისღებისთვის და საეკლესიო კრებულში შესასვლელად ემზადებოდნენ და ამ მიზნით ქრისტიანულ სარწმუნოებაში განისწავლებოდნენ. სიტყვა ,,კატეხუმენოს" (ანუ. კათაკმეველი) ბერძნულია და კარგად განსწავლულს, ამ შემთხვევაში სარწმუნოების წესების კარგად მცოდნეს ნიშნავს. აქედან წარმოსდგება - სასწავლო სახელმძღვანელოს კატეხიზმოს სახელიც.
    II. ქრისტიანობის პირველ ხანებში მორწმუნენი თავიანთ მძიმე ცოდვებს სახალხოდ აღიარებდნენ ღმრთისმსახურებისთვის შეკრებილ მორწმუნეთა წინაშე, ხოლო ეპისკოპოსი ყველას წინაშე ადებდა მათ ეპიტემიას. საჯაროდ მონანულთათვის ტაძრის კარების სიახლოვეს კათაკმეველებთან ერთად გამოყოფილი იყო ადგილი. საჯარო აღსარების გამოთქმის დღეს მონანულნი არ კადნიერდებოდნენ მიეღოთ ქრისტეს სისხლი, რაც მათთვის ძალიან მძიმედ გადასატანი იყო. ისინი წმიდა საიდუმლოს მისაღებად დაიშვებოდნენ მაშინ, როცა სინანულისთვის დანიშნული დრო გაივლიდა. თუმცა ეპისკოპოსს შეეძლო სინანულისთვის დანიშნული დრო შეემცირებინა, თუკი დარწმუნდებოდა, რომ მონანული მართლაც გამოსწორების გზაზე იდგა. საჯაროდ განცხადებული სინანული და საერთო აღსარება, რომლის დროსაც ქრისტიანები აღიარებდნენ თავიანთ მძიმე ცოდვებს ყველა მორწმუნის წინაშე, მოწმობს, თუ როგორი პასუხისმგებლობით ეკიდებოდნენ სარწმუნოებას პირველი ქრისტიანები.

საკურთხევლის სიახლოვეს არის სალარო ანუ საცავი, სადაც ინახება სამღვდელო შესამოსელი, საღმრთისმსახურო წიგნები და ჭურჭელი სასაკმევლე ნახშირის გამოსაწევად.

საკურთხევლის:
    1. შუაგულში დგას ოთხკუთხა მაგიდა-ტრაპეზი, რომელზეც იკურთხება და ინახება წმიდა ნაწილები,
    2. ჩრდილოეთ ნაწილში არის სამკვეთლო - მცირე ზომის მაგიდა, რომელზეც უსისხლო მსხვერპლშეწირვისთვის მზადდება პური და ღვინო.

წმიდა ტრაპეზი დაფარული სელის თეთრი საბურველით, ხოლო ზემოდან გადაფარებული ფერადი ფარჩა, რომელიც ოთხივე მხარეს ბოლომდეა ჩამოშვებული, ზევიდან კიდევ შეიძლება გადაეფაროს ლამაზი საფარებელი, ასევე ბოლომდე დაშვებული.

ტრაპეზზე პირველი გადასაფარებელი მაგრდება ზონრით, რომელიც ისე გადატარდება ზემოდან და ქვემოდან, რომ ჯვარი გამოისახოს.

ტრაპეზზე აწყვია:
    1. დაკეცილი ოდიკი,
    2. სახარება, რომელიც ოდიკზეა დასვენებული,
    3. სანაწილე, ჩვეულებრივ ვერცხლისა, რომელშიც დაცულია ავადმყოფთა საზიარებელი წმიდა ნაწილები,
    4. ოდიკთან - მცირე ჯვარი კურთხევისთვის,
    5. სანაწილესთან ახლოს - აგრეთვე სანაწილე, რომლითაც მიაბრძანებენ წმიდა ნაწილებს ავადმყოფთა საზიარებლად,
    6. ზოგჯერ სანაწილესთან დგამენ ნაკურთხი ზეთის ჭურჭელს,
    7. შვიდტოტა კანდელი.

სანაწილეში აგრეთვე ინახება წმიდა მირონი.

უშუალოდ ტრაპეზის უკან დგას საკურთხევლის დიდი ჯვარი, სახით ტაძრის შუაგულისკენ, რომელსაც გამოაბრძანებენ მსვლელობათა დროს.

ოდიკი არის სელის ან აბრეშუმის ქსოვილი, რომელზეც გამოსახულია საფლავად დადებული ქრისტე.

ჩაკერებულია წმიდა ნაწილები.

ოდიკს აკურთხევს ეპარქიის მღვდელმთავარი.

დაკეცილი ოდიკი გახვეულია სელის ან აბრეშუმის ფერად ქსოვილში, რომელსაც ილიტონი ჰქვია.

ოდიკს ხსნიან:
    1. წმიდა ლიტურღიის აღსრულებისას, როდესაც მასზე აღესრულეა საუფლო ძღვენის გარდასახვა;
    2. სასულიერო პირთა მიერ ტაძარის დათვალიერებისას, რომელთა მოვალეობაცაა თვალყური ადევნონ, რომ ოდიკი სუფთა და დაუზიანებელი იყოს, როგორც ამას საეკლესიო განწესება მოითხოვს.
    განმარტება
    ოდიკის გარეშე წმიდა ლიტურღია ვერ აღსრულდება.

გამშვენებულია მაცხოვრის გამოსახულებით, ხოლო კუთხეებში ოთხი მახარებლის გამოსახულებებით; უკანა მხარეს გამოსახული ჯვარი.

სანაწილეს ტაძრის ფორმა აქვს და მზადდება ლოთონისგან ან ხისგან.

სამკვეთლო იფარება ისევე, როგორც წმიდა ტრაპეზი და მასზედ აწყვია:
    1. ხატი,
    2. შანდალი,
    3. ფერხუში, ფეხიანი ლანგარი ტარიგისთვის,
    4. ბარძიმი სამსხვერპლო ღვინისათვის,
    5. ვარსკვლავი, რომელსაც ფეშხუმზე მოთავსებულ ტარიგზე დებენ,
    6. ლახვარი, ე.ი. ლახვრის მსგავსი დანა, ტარიგის მოსამზადებლად,
    7. მცირე კოვზი, რომლითაც აზიარებენ მორწმუნეთ,
    8. ღრუბელი ბარძიმის გასაწმენდად,
    9. ორი პატარა დაფარნა - საფარებელი, რომლთაგან ერთი ფერხუშს ეფარება, ხოლო მეორე - ბარძიმს და მათ გარდა კიდევ ერთი დიდი დაფარნა, რომელიც ბერძნულად ,,აერ"-ს ანუ ჰაერს ნიშნავს.

იმიტომ, რომ ის ერთდროეულად ეფარება ფერხუმსაც და ბარძიმსაც, რომლებშიც მომზადებული საუფლო ძღვენია და დაფარნა მათზე განისვენებს, როგორც ჰაერი.