5. გზააბნეულ გონებას მდგრადს ხდის წიგნისმკითხველობა, მღვიძარება და ლოცვა, გულისთქმას აჭკნოს შიმშილი, დამაშვრალობა და განშორებულობა, აბობოქრებულ მრისხანებას კი აცხრობს ფსალმუნება, სულგრძელება და მოწყალება, რადგან ყოველივე უსაზომო და უჟამო სწრაფწარმავალია, რაც საზიანო უფროა, ვიდრე სასარგებლო.

link

3. აუცილებელია გამოვიკვლიოთ წინმავალ მონაზონთა გზები და ამ გზებისკენ ავიღოთ გეზი, რადგან ბევრი რამ არის წინამორბედ მონაზონთა მიერ კეთილად ქმნილი და თქმული, რომელთაგან ერთ–ერთი ამასაც ამბობს, რიმ მყარად დაცულ ხმელისმჭამელობას, სიყვარულთან თანაშეუღლებულს, მალევე შეჰყავს მონაზონი უვნებობის ნავსაყუდელში.

link

18. როდესაც გონება განიძარცვავს „ძველ ადამიანს“ და შეიმოსავს იმას, რომელიც მადლისაგანია (ეფეს. 4.22–24), მაშინ იგი ლოცვის ჟამს განჭვრეტს აგრეთვე თავის შენივთულობას (ე.ი. ბუნებრივ მდგომარეობას, აგებულებას, შერთულობას, თანაშეწყობილობას), „საფირონსა“ და „ციურ ფერს“ მიმსგავსებულს, რასაც წერილი „ღვთის ადგილსაც“ უწოდებს, მოხუცებულთაგან დანახულს სინაის მთაზე (გამოსლ. 24.10).

link

1. მონაზონს იმგვარად მართებს ყოფნა, როგორც მომდევნო დღეს სიკვდილის მიმღებს. ამასთან, იმგვარად უნდა იყენებდეს იგი თავის სხეულს, როგორც მრავალწლიანი სიცოცხლის მქონეს. პირველ შემთხვევაში მოწყინების გულისზრახვები მოიკვეთება და ამ გზით მონაზონიც უფრო მეტი გულმოდგინებისთვის განემზადება,მეორე შემთხვევაში კი მრთელად ნარჩუნდება სხეული და თანასწორად დაიცვება ვნებათაგან თავშეკავებულობა.

link

2. რომელიც ცოდნას (ღვთისმცოდნეობას) შეერთო და მოინაყოფა მისი სიტკბოება, მეტად აღარ ერწმუნება ცუდმედიდობის ეშმაკს, თუნდაც რომ სოფლის ყველა სიამე წარმოუჩინოს მას, რადგან სულიერ მჭვრეტელობაზე უმჯობესს რაღას დაჰპირდება იგი? მაგრამ ვიდრე ამ ცოდნის გემო არ გაგვიგია, საქმითი ღვაწლი უნდა აღვასრულოთ გულმოდგინებით და ჩვენი მიზანსწრაფვა ვაჩვენოთ ღმერთს, – რომ ყოველივეს ვაკეთებთ მისი ცოდნის გამო.

link

4. შუადღის სიცხეში მომიხდა მისვლა წმინდა მაკარისთან და წყურვილისგან მეტისმეტად გატანჯულმა ვთხოვე მას წყალი, მან კი მითხრა: იკმარე ჩრდილი, რადგან ბევრი ვინმე, ვინც გზაშია ახლა ანდა ზღვაში, ამასაც მოკლებულია. შემდეგ, როდესაც მასთან განსჯათა გზით თავშეკავების შესახებ ვცდილობდი გნსწავლას, „გამხნევდიო, მითხრა, ჰოი შვილო, რადგან მე მთელი ოცი წელი არც პური, არც წყალი, არც ძილი არ მქონია მაძღრისად, არამედ პურს წონით ვჭამდი, წყალს ზომით ვსვამდი, ძილს კი ნაწილს რასმე გამოვსტაცებდი კნინს, მივეყრდნობოდი რა მცირედით კედლებს“.

link

17. ბოროტებისგან მოკვდინებულ მოაზროვნე ბუნებას აღადგენს ქრისტე ყოველთა საუკუნეთა განჭვრეტის გზით (ე.ი. ეს ბუნება გააცნობიერებს მთელ ჟამს და ჩადენილ ცოდვათა გამო სინანულად მოიქცევა), ხოლო ქრისტეს მამა იმ სულს, რომელიც მოკვდა ქრისტეს სიკვდილით, აღადგენს თავისი ცოდნის გზით (ე.ი. ის სული, რომელიც ნათლისღებას ეზიარება საღვთო ცოდნის გზით, რაც მამისაგან ძის მიერ სულიწმინდაში მიემადლება მას, აღდგომილ მაცხოვართან ერთად იცოცხლებს საუკუნო ნეტარებით). აი, ესაა ის, რაც პავლესგან ითქვა: „თუკი ქრისტესთან ერთად მოვკვდებით, გვწამს, რომ მასთან ერთადვე ვიცოცხლებთ“ (რომ. 6.8; შდრ. II ტიმ. 2.11).

link

6. გულისზრახვათაგან ზოგი განკვეთს და ზოგი განიკვეთება. მაგალითად, განკვეთს უკეთური გულისზრახვა კეთილს. ამასთან, ეს უკეთურიც, თავის მხრივ, კეთილისგან განიკვეთება. კერძოდ, სულიწმინდა ყურადღებას აპყრობს თავდაპირველ გულისზრახვას და მასთან მიმართებით ან გვკიცხავს ჩვენ, ანდა სათნოგვიყოფს. ეს ნიშნავს შემდეგს: ვთქვათ, მაქვს სტუმართმოყვარეობის გულისზრახვა, და უთუოდ მაქვს იგი უფლის გამო. მაგრამ განიკვეთება ეს გულსზრახვა, როდესაც მომეახლება მაცთური და შთამაგონებს, რომ სტუმართმოყვარე ვიყო განდიდების გამო. და კიდევ, ვთქვათ მაქვს სტუმართმოყვარეობის გულისზრახვა ადამიანთა წინაშე თავის გამოსაჩენად. ესეც განიკვეთება, როდესაც უკეთესი გულისზრახვა მოგვეახლება, რომელიც უმალ უფლისკენ წარმართავს ჩვენს სათნოებას და გვაიძულებს, რომ ადამიანთა გამო არ ვმოქმედებდეთ მას.

link

23. საქმითი ღვაწლის მოწინააღმდეგე ეშმაკებში სამი არის წინამდგომი, რომლებსაც კვალში მოჰყვება უცხოთესლთა (ეშმაკთა) მთელი ბანაკი. ეს სამნი პირველები დგანან ბრძოლაში და სულებს უწმინდური გულისზრახვების გზით უხმობენ ბოროტებისკენ. ამათგან ერთნი განიკუთვნებენ ნაყროვანების სურვილებს, მეორენი ვერცხლისმოყვარეობას შთაგვაგონებენ, მესამენი კი კაცობრივი დიდებისაკენ გვიხმობენ ჩვენ. მაშ, დაეშურე განწმენდილ ლოცვას, იპყარ მრისხანება, შეიყვარე მრთელცნობიერება, დაიოკე მუცელი, ნუ მისცემ შენს სტომაქს პურს სიმაძრედ და წყლის ნაკლებობით გვემე იგი. მღვიძარებდე ლოცვის ჟამს და ავმეხსიერება შორს განდევნე შენგან. სულიწმინდის სიტყვები ნუ მოგაკლდება შენ და წერილთა კარზე რეკდე სათნოების ხელებით. სწორედ მაშინ ამობრწყინდება შენში უვნებობა გულისა და ლოცვის ჟამს იხილავ შენს გონებას ვარსკვლავისებრ ელვარეს.

link

9. ეშმაკთა სიძულვილი დიდად შეგვეწევა ცხონების საქმეში და დიდად გვარგებს სათნოებათა აღსასრულებლად. სწორედ ეს სიძულვილი უნდა გამოვზარდოთ ჩვენში როგორც რამ კეთილი ნაყოფი, მაგრამ ვერ ვახერხებთ კი, რადგან გემოთმოყვარეობის სულები გვიქარწყლებენ მას, რომლებიც კვლავ მათთან მეგობრობისა და სიახლოვისკენ აქეზებენ ჩვენს სულს, თუმცა ამგვარ მეგობრობას, უფრო კი ძნელად საკურნებელ განგრენას, ჩვენი მიტოვების გზით ჰკურნებს სულთა მკურნალი, რადგან უშვებს იგი, რომ დღე და ღამე განვიცდიდეთ რაღაც საშინელებას ეშმაკთაგან, რითაც სული კვლავ თავდაპირველ მძულვარებამდე აღიწევა, ისწავლის რა, რომ დავითისებრ ესიტყვოს უფალს: "სრული სიძულვილით შევიძულე ისინი და მტრად გამიხდნენ მე" (ფს. 138.22). მართლაც, სრული სიძულვილით იმას სძულს მტრები – ეშმაკები, ვინც არც მოქმედებით, არც გონებით არ სცოდავს, ეს კი ნიშანია უდიდესი და პირველადი (ე.ი. ადამისეული, მის ცოდვით დაცემამდე) უვნებობისა.

link