[23] წერილი ერგინას - იოსებ ათონელი (ისიხასტი)

წმიდა მთა, 21 ივლისი, 1945 წ.

ჩემო საყვარელო დაიკო ერგინა, ჩემი სულის ნაწილო, მადლი და წყალობა მოვიდეს შენს კეთილ სულში, რომელმაც მცირე ასაკიდანვე შეიყვარე ქრისტე, თუმც მასწავლებელი არ გყავდა.
ორი დღის წინ მამა მინა გამოგიგზავნე, ახლა კი მეორე ეპისტოლეს პასუხს გწერ, რადგან დრო გამოვნახე. მონაზონთა დღევანდელი მდგომარეობა, ჩემო დაიკო. ფორმალურია, ანუ მხოლოდ ფორმალური მხარით კმაყოფილდებიან – პირად კანონს აღასრულებენ, ღმრთისმსახურებას იხდიან და ა.შ. – მხოლოდ იმ ტრადიციით, რაც ჩვენს გარეგნულ მოქცევას ეხება. ამაზე მეტი აღარ გვაინტერესებს, ამაზე მეტს აღარ ვზრუნავთ სულის შინაგან მდგომარეობაზე, რაც ყველაზე ძვირფასია, რაც სულის არსს შეადგენს, სადაც ნივთიერი უნივთოს უერთდება, სადაც ადამიანი ღმერთს ერწყმის და უერთდება, იმდენად, რამდენადაც ჩვენს მიწიერ ბუნებას შეუძლია დაიტიოს.
ეს ყველაფერი დიდად მშვენიერი და მეტად კარგია, მოსასმენადაც საამოა, მაგრამ ყველანი გავურბივართ, ზურგს ვაქცევთ, რადგან გარჯას ითხოვს და ამიტომ გონებას შიშს ჰგვრის ამგვარი ღვაწლი. ღმერთი უნდა შეეწიოს კაცს, თორემ მის გარეშე ვერაფერს მიაღწევს. ადამიანის შინაგანი არჩევანი უნდა გამოიწრთოს. სხეულმა კი სისხლი უნდა დათხიოს, შიდა კაცს ტყავი უნდა გადასძვრეს, ძველი კაცი ცვილივით უნდა დადნეს. როგორც რკინას სცილდება ჟანგი ცეცხლში შეტანით, ასევე მოსდის ადამიანს. ნელ-ნელა მადლი მოდის და, როგორც კი მოუახლოვდება ადამიანს, ცვილივით დნება და იმ წუთებში კაცი ვეღარ სცნობს საკუთარ თავს. მიუხედავად იმისა, რომ გონება მრავალთვალიანი და გამჭვირვალე ხდება, ამ ზებუნებრივი მოქმედების დროს საკუთარ თავს ვეღარ არჩევს, რადგან ღმერთს უერთდება და მაშინ ჟანგი სცვივა, ბეჭედი აიხსნება, ძველი კაცი კვდება, დედობრივი სისხლი გამოდის, ბუნება განახლდება. თანაც ადამიანი სხეულებრივად არ იცვლება, არამედ მადლი მის ბუნებრივ ნიჭებსა და თვისებებს განანათლებს, აძლიერებს, განაახლებს და ამგვარად ცოცხლდება ყოფილი ადამი, ღმერთის ხატად შექმნილი. რამეთუ ახლა, რადგანაც მემკვიდრეობით ბოროტები ვართ, გახრწნილები და გაუძღომლები, ვართ ეშმაკის ხატები, რომელმაც ჩაგვყარა ამ მდგომარეობაში სისხლისა და განხურვების მეშვეობით.
მაგრამ სანამ ეს ყველაფერი მოხდება, ბევრი რამ არის საჭირო: უკიდურესი მარხვა, რათა დედობრივი სისხლი გამოშრეს და ნერწყვი – ეს ჭუჭყი - გაიწმინდოს, ხოლო ბავშვობიდან მეხსიერებაში ჩარჩენილი ცოდვის მოგონებები ჩაქრეს; ამას მუდმივი მღვიძარება, ძილის მოკლება უნდა დაერთოს, არა ერთხელ და ორჯერ, არამედ მუდმივად, რათა გონება, რომელიც ახლა უხეში და ტლანქია, ფაქიზი გახდეს; მესამე კი განუწყვეტელი ლოცვაა – გონებით, სიტყვითა და გულით.
როგორც სუნთქვის შეწყვეტით კაცი მოკვდება, ასევე გულმოდგინე და გამუდმებული ლოცვის გარეშე სული კვდება, რადგან, იძინებს თუ არა ახალი კაცი, რომელიც გულმოდგინე ლოცვით ჩაისახება, განახლდება ვნებები — მტერს ხომ არასდროს სძინავს და დაუცხრომლად გვებრძვის. როგორც ჩვილი, რომელიც დედის მუცელში ჩაისახება, თუ მშობელი სუნთქვას შეაჩერებს, მოკვდება, ასევე ხდება სულიერი ჩასახვის დროს, როდესაც გონებრივი მუშაობა ჩერდება. ეს მარტო ამას რაც შეეხება, მაგრამ ბრძოლა ამით არ მთავრდება, წინ კიდევ ბევრია. მრავალ სულს უნდა შეებრძოლო. ამათგან ყველაზე დიდი სიძვის სულია, რომელიც ანძას ცამდე აღმართავს, უფსკრულში კი იძირება. შენ მარხულობ, ძილს იკლებ, ღაღადებ, უფალს მოუხმობ, ტირი, გტკივა, ის კი სატანის შემწეობით წამითაც არ ცხრება, არამედ აღძრულია – ცეცხლის ნაშობი ცეცხლი, ესავის თესლი, ბაბილონის ძე. შენ კვნესი, ქრისტეს ევედრები, ირტყამ, ტირი, გტკივა, ის კი გაჰკივის: „ქალი მინდა!“, თანაც ერთი და ორი დღე კი არა, არამედ რვა და ათი წელი, მანამ, სანამ ღმერთი შენს მოთმინებას არ დაინახავს, რომელიც სასოწარკვეთილებას აღწევს და მაშინ უფალი მოგაშორებს ამ ბოროტებას და ვნებაც გშორდება.
ეს ყველა ვნებას ეხება, მაგრამ ისინი არც სრულიად განიგდებიან, არც აქვთ ასეთი ძალა, რამეთუ გარეგნული და შეძენილია, ხოლო ცოლქმრობის ვნება ბუნებრივია და ადამიანი იბრძვის, რომ ბუნება შეცვალოს. მაგრამ ამის გაკეთება ადამიანს არ შეუძლია, არამედ მხოლოდ ღმერთს, რამეთუ მან დაუწესა ბუნებას ზღვარი, მხოლოდ მასვე ძალუძს ამ ზღვრის გადაწევა, როდესაც ინებებს.
მაგრამ, თუ მოვინდომებ, ჩემო დაიკო, სათითაოდ მოგწერო ჩემი განსაცდელები და ვნებები, წიგნის დაწერა მომიწევს, რამეთუ იმათ გარდა, რომლებიც ადამიანს მთელი ცხოვრება ებრძვიან და ადამიანიც ებრძვის მათ, არის ისეთებიც, რომლებსაც ღმერთი უშვებს ჩვენს გამოსაცდელად, ხოლო ის, რაც ჩვენი ნების გარეშე და საწინააღმდეგოდ ხდება, ძალიან დამღლელი და რთულად დასაძლევია. იცი, რას ნიშნავს არავის აწუხებდე და შენ გაწუხებდნენ? არავის ჰპარავდე, ხოლო შენ გპარავდნენ? აკურთხევდე და გწყევლიდნენ? იწვალებდე, შენ კი გჩაგრავდნენ? აქებდე და განგიკითხავდნენ? უმიზეზოდ მოდიოდნენ და გამხელდნენ? მთელი ცხოვრება შეცდომილს გეძახდნენ? შენ კი, თუმცა იცი, რომ არ არის ისე, როგორც ამბობენ, თანაც ხედავ, რომ განსაცდელი აქეზებს ამაზე, მაინც ვალდებული ხარ სინანული გამოხატო და იტირო, როგორც ამ ყველაფრის მიზეზმა?
ეს ყველაზე ძლიერი ბრძოლაა, რამეთუ არა მარტო ისინი გებრძვიან, არამედ შენც ებრძვი შენს თავს, რათა დაარწმუნო, რომ ყველაფერი ისეა, როგორც ადამიანები ამბობენ, თუმცა არ არის; ხედავ, რომ მართალზე მართალი ხარ, მაგრამ თავი უნდა დაირწმუნო, რომ მტყუანი ხარ.
ეს, ჩემო საყვარელო ერგინა, ხელოვნებათა ხელოვნება და მეცნიერებათა მეცნიერებაა. შენ თავს ჯოხი სცე მანამ, სანამ არ დარწმუნდება, ნათელს ბნელი უწოდოს, ხოლო ბნელს – ნათელი; რათა ყველა „უფლება“ გაქრეს და ქედმაღლობა სრულიად ჩაქრეს, სრულიად გონიერი უგნური გახდე. ყველას ხედავდე ისე, რომ ვერავინ ვერანაირად ვერ გხედავდეს.
ეს ყველაფერი მოკლედ – ზღვაში წვეთი. ამის დაწერის მიზეზიც სხვა არაფერი იყო, გარდა იმისა, რომ მწერ, მონაზვნების შეცდომებს ვხედავ და ამიტომ პატივს აღარ ვცემო. მეც გეტყვი, რომ მართალს ამბობ, მაგრამ ასე არ უნდა წერო, რადგან შენც მათი მსგავსი ხარ და ბიწისგან თავისუფალი არ ხარ. ცეცხლი და წყალი უნდა გაიარო და მაშინ გამოჩნდება შენი ღირსება. მნიშვნელობა იმას აქვს, უფალი როგორ დაგაფასებს, და არა - ადამიანები. ადამიანებმა დაფასება არ იციან. უნდა დაგვაფასოს მთავარმა მწვრთნელმა, რომელსაც ასპარეზზე გავყავართ, ბრძოლას წარმართავს, ძალას გვანიჭებს, მოწინააღმდეგეებს ათვინიერებს, გვირგვინს ადგამს მოასპარეზეთ და დიდებას გვიწყალობებს.
ასეთ [ღმერთის მიერ პატივდებულ] ადამიანს ყველას მხილება ძალუძს, მისი კი – ვერავის. ყველაფერს ხედავს, ზემოდან იმზირება, ზემხედველი თვალები აქვს, მას კი ვერავინ ხედავს. სათნოებას ეჟვანი არ უკიდია, რომ იწკრიალოს, ცნობისმოყვარეობა აღგიძრას და დანახვა მოგინდეს – ღმერთის არამატერიალური ძღვენია.
რატომ დაერქვა „მადლი“? იმიტომ, რომ არ დაინახვება, არ შემოისაზღვრება, არ წარმოიდგინება, ფერი არ მიეცემა. ღმერთის ნიჭი, საჩუქარია, გამოუთქმელი და ჩაუწვდომელი და მრავალმდიდარი სასწაულია. ამიტომაც იყო, რომ უფალი, ქუჩაში რომ მიდიოდა ხოლმე, სხვა ადამიანებს ჰგავდა, არადა, ნამდვილი ღმერთი იყო. ჭამს და სვამსო, ხალხი ამბობდა, მაცდური და ეშმაკეული უწოდეს. დღესაც ასეა: თუკი მადლზე, შიდა კაცის განწმედაზე დაილაპარაკებ, მაცდურად გთვლიან – შეცდომილიაო. იმწუთას იტყვიან. ადამიანთა გონებიდან სრულად აღიხოცა იმის შეგნება, რომ „სასმისზე“ „შიგნიდან“ უნდა ვიზრუნოთ, როგორც უფალი ბრძანებს.
ამის სიტყვებით სწავლა არ არის ადვილი, თუ ღუმელში არ შეხვედი, სხვანაირად გემოს ვერ გაუგებ. ეს წერილი და მეორე, რომელიც რამდენიმე დღის წინ გამოვაგზავნე, გადაიწერე და ხშირად წაიკითხე ხოლმე, რათა განათლდე მათგან და გონება დაიმდაბლო. და არ იფიქრო, რომ ადვილია ამგვარი რამეების ცხოვრებაში გამოცდა და სწავლა.
არ მწერ, დედა მელანია და ირინე სად არიან. გამოჯანმრთელდა? მოიკითხე ჩემი საყვარელი დიონისე. მოვიკითხავ ყველა ჩვენს და-ძმას. მოვიკითხავ ყველა ჩვენს ბიძაშვილ-დეიდაშვილ-მამიდაშვილს.
მთელი სულით ვლოცულობ თქვენზე. შენი მდაბალი ძმა
მილტიადეს ერთი პერანგი გამომიგზავნე, ერთი თავი ტულუმის ყველი, და სხვა რაც გინდა, ყველაფერი. მინდა ადამივით შიშველი ვიყო და ერთ გამოქვაბულში ვცხოვრობდე. აჰ, ნეტავ მხედავდე!
იოსები