წყარო:
მამობრივი დარიგებანი
თემა:
ღვთის ჭვრეტა
ჭვრეტის შესახებ - ბერი ეფრემ ფილოთეველი (არიზონელი)
ჭვრეტის შესახებ - ბერი ეფრემ ფილოთეველი (არიზონელი)
“ღვთის ჭვრეტას განშორებული გონება ან პირუტყვული ხდება, ან ველური“ (წმ. მარკოზ ასკეტი, “ფილოკალია“). როდესაც ადამიანის გონება დაშორდება ღმერთზე ფიქრს, ღვთის ჭვრეტას, რაც გულისხმობს ლოცვას, სულიერ საგნებზე – ჯოჯოხეთზე, სამოთხეზე, უფლის უსაზღვრო სახიერებაზე, რომელიც თითოეულ ჩვენგანს გასაოცარი გზით ეძლევა, ცოდვებსა და ვნებებზე და სხვა ამგვარზე ფიქრს, მაშინ მოდის ბოროტი ეშმაკი, ადამიანს თავისი საკუთარი ჭვრეტით ავსებს და მას ან მრისხანებისა და გულისწყრომის, ან ხორციელი ვნებების ცოდვის ჭაობში აგდებს!
როცა გონება არ არის დაკავებული მაცხონებელი აზრებით და მხოლოდ სიცოცხლისთვის აუცილებელ საჭიროებებზე ფიქრობს, მაშინ მას არაწმინდა, ცოდვით განსჯა მოიცავს, შესაბამისად, გონება ან ხორციელი გახდება, ან ველური!
ამრიგად, შვილებო, ყურადღება უნდა მივაქციოთ იმას, თუ რაზე ვფიქრობთ, რათა არ მივცეთ ჩვენს გონებას ვნებიანი, ცოდვის აზრებით დაცემის უფლება, რადგან ეს ძალზე სერიოზული ცოდვაა, რომელსაც მძიმე შედეგები მოსდევს.
ფრთხილად იყავით გონების წარმოსახვებთან. ნუ მისცემთ გონებას პიროვნებებისა და ცოდვის სურათების წარმოდგენის უფლებას, რომლებიც ან ხორციელად გაცდუნებენ, ან მრისხანებასა და გულისწყრომას მოგიტანენ! ყოველნაირად ეცადეთ, რომ სუფთად დაიცვათ გონება ასეთი წარმოდგენებისგან. მათგან თავისუფალ და განწმენდილ გონებას განუწყვეტელი ლოცვისა და ღვთაებრივი ჭვრეტის საშუალება ექნება, რისი მეშვეობითაც სულიერი გახდება და მისი ზეცისკენ აღმავლობით სული სიწმინდეს მიაღწევს.
2. ღვთის შიში აუცილებელია. „წინაისწარ ვხედევდ უფალსა, წინაშე ჩემსა მარადის, … რაითა არა შევიძრა“ (ფსალმ. 15, 8), ამბობს დავით მეფე. ადამიანს უნდა ახსოვდეს, რომ ღმერთი „ყოველგან არს და ყოველსავე აღავსებს", ღმერთით ვსუნთქავთ, ღვთით ვსაზრდოობთ, ღმერთი გვმოსია, ღმერთი გვყავს გულსა და გონებაში.
ღვთისთვის ცნობილია ჩვენი გულისსიტყვები, მოგონებები, სიტყვები, საქმეები, მიზნები. მის უცთომელ თვალს არაფერი გამოეპარება. მისთვის არა მარტო აწმყოა ცნობილი, არამედ წარსულიც და მომავალიც. უწყის არა მარტო დღევანდელი ადამიანების, არამედ ადამიდან მოყოლებული ბოლო ჟამის უკანასკნელი ადამიანის შესახებაც. კაცი ღვთისგან დაფარულს ვერაფერს გააკეთებს, რადგან ყოველივე მის თვალწინ ხდება.
როდესაც ადამიანი ამას ყველაფერს განსჯის და ჭვრეტს, თავისი დანაშაულისა და უძლურების გამო ძლიერ სინდისის ქენჯნას განიცდის. მას ღვთის ნამდვილი შიში მოიცავს, ცდილობს მოინანიოს ცოდვები და თავისი ცხოვრება ღვთის მცნებების თანახმად წარმართოს.
ამაზე ფიქრის დროს ადამიანი ღვთის მყოფობას გრძნობს, რაც აქამდე მისთვის დაფარული იყო მისივე უმეცრების გამო. ნამდვილი შიში მას უბიძგებს, როგორც უფალი ბრძანებს, განიწმინდოს „შინაგანი იგი სასუმელისაი“ (მათ. 23, 26), – რომ ერთს არ ამბობდეს და სხვა არ ჰქონდეს გულში.
როცა ადამიანი ასე ფიქრობს, მისი სინდისი იღვიძებს და უმნიშვნელო შეცდომის ჩადენის დროსაც კი მამხილებელი ხმით ყვირის. ამგვარად ადამიანი სულიერ ცხოვრებაში გონებაგამჭრიახობას იძენს, აეხილება სულიერი თვალი, აშკარად ხედავს, რაც მასშია დაბუდებული და გულმხურვალედ ლოცულობს: „საიდუმლოთა ჩემთაგან განმწმინდე მე. და უცხოთაგან იცევ მონაი შენი" (ფსალმ. 18, 12-13).
3. ეშმაკებისთვის იოლი არ არის, რაიმე ავნონ ისეთ ადამიანს, რომელსაც სულში ღვთის მუდმივი ხსოვნა აქვს. შეიძლება განსცადონ ის, მაგრამ ძნელია ზიანი მიაყენონ, რადგან ღვთის მუდმივი ხსოვნის იარაღით აღჭურვილი ადამიანი ეშმაკებს არ აძლევს უფლებას დააბრკოლონ იგი.
ვისაც სულიერი თვალი ახელილი აქვს და ღმერთს ხედავს, ადვილი არ არის ავნონ მტრებმა.
ძველ დროში დიდი სულიერების მქონე ადამიანებს არ ესაჭიროებოდათ სასულიერო წიგნების კითხვა. ბევრი პატრისტიკული წიგნის კითხვის დიდი აუცილებლობა არც ჰქონდათ, რადგან ისინი განუწყვეტლივ ღმერთზე ფიქრობდნენ. რასაც ხედავდნენ, ყველაფერი მათთვის კიდევ ერთი შესაძლებლობა იყო განსჯისა და რაიმე უცხოს შეცნობისა. მთელი სამყარო მათთვის უნივერსიტეტი იყო. რასაც მზერას მიაპყრობდნენ, ყველაფერში განსჯის საგანს ხედავდნენ; ზოგჯერ ეს ღვთის განგებულება იყო, ზოგჯერ მისი სიბრძნე, ღვთის სამსჯავრო, სწავლება და ა. შ. სულიერი თვალით უხილავს ხედავდნენ. ყველაფერ ამაზე ფიქრი კი მათ გულებს სულიერი ცოდნით აღავსებდა.
ჩვენ, თანამედროვე ადამიანებს იმის გამო, რომ სულიერი თვალი ახელილი არ გვაქვს, არ გაგვაჩნია უნარი, მუდამ სულიერი განსჯით იყოს ჩვენი გონება მოცული და რომც დავინახოთ რაიმე, სასულიერო წიგნები გვჭირდება, რომ ღვთაებრივი შევიცნოთ.
იმ სულიერ ადამიანთა გონება იმდენად ძლიერი იყო, რომ სრული სიბრძნით შეეძლო ცნებათა და აზრთა ჩაწვდომა. ჩვენი გონება იმდენად უსუსურია, ძლივს ახერხებს რაიმეს დამახსოვრებას. მაშინდელი მამები უმეტესად უბრალო ადამიანები იყვნენ და მიუხედავად ამისა, სრულყოფილ ცოდნას იძენდნენ, რადგან წმინდა წერილის წვდომაში მათ სულიწმიდა შეეწეოდათ.
ღვთის ხსენება სატანისა და სხვადასხვა ცოდვის წინააღმდეგ მიმართული ყოვლადძლიერი იარაღი და საჭურველია.
როცა გონება არ არის დაკავებული უფლის ხსოვნითა და საღვთო საგნებზე ფიქრით, მაშინ ადამიანს უდებება, მცონარება, უმეცრება და შემდეგ ბოროტი გულისთქმები ეუფლება!
თუ ხედავ, რომ გონება ამ სოფლისკენ გაგირბის, იცოდე, რომ სული საღვთო ნუგეშინისცემასაა მოკლებული, რის გამოც ამქვეყნიურ ნუგეშს ეძებს.
როცა ადამიანის სული მხურვალეა ღვთისადმი, მასში სინათლე და სინანულია და შეუძლებელია მისი გონება ამ სოფლისკენაც ისწრაფოდეს. სული ამქვეყნიურისკენ მაშინ მიიდრიკება, როცა ღმერთთან ერთობა არ აქვს.
გონება ერთგვარი სივრცეა, ადგილია. თუ მას ღმერთი არ დაეუფლება, მაშინ მტერი დაიპყრობს. შეუძლებელია ეს ადგილი ცარიელი დარჩეს – არც ღმერთი იყოს იქ და არც ბოროტება, ცოდვა, საცდური და განსაცდელი, ან სხვა დემონური მოქმედება.
გონება მომუშავე წისქვილივითაა. ადამიანი რასაც ჩაყრის ძაბრში, რომელიც ქვემოთ, წისქვილის ქვებისკენაა მიმართული, ისეთ ფქვილს მიიღებს. თუ ხორბალს ჩაყრი, პურის ფქვილს მიიღებ; ეკლებს ჩაყრი? მიიღებ ეკლების ფქვილს, რომელიც საზიანო და მავნეა.
წისქვილი განუწყვეტლივ ბრუნავს. ადამიანის გონებაც წისქვილივით გამუდმებით მუშაობს. გინდა, რომ კარგი ნაწარმი მიიღო? წისქვილში კარგი ნედლეული ჩაყარე. ლმობიერების, სინანულის ცრემლის, სიხარულის, სიმშვიდის მოპოვება გსურს? გონების წისქვილს კეთილი აზრები მიაწოდე, მაგალითად, სულის, სიკვდილის ხსოვნის, სამსჯავროს შესახებ და სხვ. მაშინ შესაბამის სულიერ შედეგს მიიღებ! მაგრამ თუ ადამიანი გონების წისქვილს ცოდვის აზრებს მიაწვდის, შედეგი უსათუოდ ცოდვა იქნება.
ყოველთვის ვეცადოთ, რომ გონება მაცხონებელი ფიქრებით, სულისთვის სასარგებლო სურათებით დავაკავოთ, არ დავუტოვოთ ეშმაკს ადგილი იქ თავისი ცოდვიანი აზრებისა და წარმოსახვების ჩასაყრელად!
ასე რომ, ადამიანის ნებასურვილზეა დამოკიდებული, როგორ მასალას მისცემს გონებას და ეს ნება-სურვილი ან საქებარი გახდება, ან გასაკიცხი.
4. ლოცვაში წარმატებას გონიერ ჭვრეტამდე მივყავართ და შეგვიძლია ენით გამოუთქმელ საგანთა ხედვა. ის საშინელ სამსჯავროს, სამოთხეს, ჯოჯოხეთს, ღვთის საყდარს, ზეციურ ნათელს მიგვაახლებს.
შეიძლება ვინმემ გალობა წამოიწყოს, რაიმე სიტყვებზე შეჩერდეს და ამაზე დაიწყოს ფიქრი. შესაძლოა „ქებათა ქების“ კითხვა დაიწყოს, სადღაც გაჩერდეს, ჭვრეტა განივრცოს და მიაღწიოს იქამდე, სადამდეც ღმერთი მიიყვანს. შეიძლება სახარებაში ქრისტეს ვნებათა შესახებ კითხვისას რომელიმე ადგილას შეჩერდეს, მაგალითად, ქრისტეს შეპყრობაზე, წამებაზე, ჯვარცმაზე, აღდგომაზე და ამაზე იფიქროს მთელი განცდით, ლმობიერებით, სინანულითა და თავის განკითხვით. ზოგჯერ ჩავუღრმავდებით ღვთის სამსჯავროზე ფიქრს, მაგალითად: ახლა თუ მოვკვდი, როგორ წარვდგები უფლის წინაშე? რა განაჩენს გამომიტანს? ვაითუ დავისაჯო? როგორ გავივლი საზვერეებს? ზოგჯერ ღვთისმშობელზე, მის დიდებასა და ქალწულებაზე ვიფიქროთ, ხან კი – წმინდანებზე.
5. „აღაღი რად ხელი შენი, ყოველნივე განაძღნი სიტკბოებითა. ხოლო გარე-თუ-მიიქციი პირი შენი, შეძრწუნდიან“ (ფსალმ. 103, 28-29).
ყოვლადსახიერმა და წყალობათა უხვად მომნიჭებელმა ღმერთმა ორი სამყარო შექმნა: ჯერ ზეცაში – სულიერი სამყარო ურიცხვ ანგელოზთა დასებით, უფლის მსახურ სულთა უთვალავი მხედრობებით, მრავალი სავანე და მრავალგვარი სამკვიდრებელი. შემდეგ შექმნა ეს გრძნობადი სამყარო უზენაესი ღვთაებრივი სიბრძნის გვირგვინით – ადამიანით, რომელსაც ყოველივე მიწიერზე მეფობისა და ბატონობის მცნება მისცა.
ზეციურ საუფლოში ყოვლადსახიერი ღვთის სიტკბოებამ აღავსო წმინდა ანგელოზები, რომლებიც დიდი ნეტარებისგან უგალობენ და დაუცხრომლად ადიდებენ შემოქმედს და ამგვარად მადლობას სწირავენ ღვთის მარადიულ სახიერებასა და მოწყალებას, რამაც ისინი ასეთი პატივის, დიდებისა და ნეტარებით ტკბობის ღირსი გახადა! მაგრამ, საუბედუროდ, აჯანყდა და ღმერთს განუდგა მთიებად წოდებული უპირატესი ანგელოზი, რომელიც ეძიებს და ესწრაფვის ღმერთთან თანასწორობას. „აღვიდე ზედა ღრუბელთა და ვიყო მსგავს მაღლისა" (ეს. 14, 14). როგორც კი მან ეს ღვთისმგმობი და ამპარტავნული გულისსიტყვა მიიღო, სამართლიანმა ღმერთმა ტკბილი, მშვენიერი, ღვთაებრივი პირი იბრუნა მისგან. ლუციფერი მაშინვე შემზარავი გრიალით გადმოვარდა თავისი უმაღლესი სამყოფელიდან, თან ჩაითრია ანგელოზთა მთელი მწყობრი, რომელიც მის უბოროტეს განზრახვას მიემხრო და ჯოჯოხეთის წყვდიადში განუხსნელი ბორკილებით შეიკრა! ეს მოხდა ზეციურ საუფლოში.
ახლა, უვიცი და საწყალობელი შევეცდები მოგითხროთ და მცირედ მაინც აგიხსნათ, თუ რა მნიშვნელობა აქვს მიწიერი ქმნილებისთვის, ადამიანისთვის ფსალმუნის სიტყვებს: „აღაღი რა. ხელი შენი, ყოველნივე განაძღნი სიტკბოებითა. ხოლო გარე-თუ-მიიქციი პირი შენი, შეძრწუნდიან“.
როდესაც ღმერთმა ესოდენი სიბრძნით შექმნა ადამიანი, მას თავისი ხატება და მსგავსება მიანიჭა და გონება და თავისუფალი ნება უბოძა. უფალმა აღმოსავლეთით მშვენიერი სამოთხის სასახლე შექმნა, აურაცხელი კეთილსურნელოვანი ყვავილებით, მცენარეებით და სხვადასხვა სახეობისა და ნაყოფის მქონე ხეებით. წმინდა წერილი მოგვითხრობს: „აღმოაცენა ღმერთმან მერმეცა ქუეყანისაგან ყოველი ხე შუენიერი ხილვად და კეთილი საჭმელად“ (დაბ. 2, 9). გარდა ამისა, ღმერთმა სამოთხე გაამდიდრა სხვადასხვა ფორმისა და ფერის ფრინველით, რომლებიც იფრენდნენ და ტკბილად იგალობებდნენ.
შემდეგ ადამთან ერთად საცხოვრებლად დაასახლა „მხეცნი და პირუტყვნი ველისანი“. სამოთხის შუაგულში აღმოაცენა მდინარე, რომელსაც გამჭვირვალე წყლის უხვი ნაკადულებითა და წყაროებით უნდა მოერწყა ბაღი, ეცოცხლებინა და ესაზრდოებინა ხის ფესვები. გრილი ჰაერი და სურნელოვანი სიო შექმნა, ნაზად რომ მოჰფენოდა პატარა ღმერთის – ადამიანის სახეს.
საღვთო წერილი ორიოდე სიტყვით გვაუწყებს: „და შექმნნა უფალმან ყოველნი მხეცნი ველისანი და მფრინველნი ცისანი... ხოლო მდინარე გამოვალს ედემით, მომრწყველი სამოთხისაი“ (დაბ. 2, 19 და 10). სამოთხის ამ მზით გაბრწყინებულ დღეს ღამე არ მოსდევდა. და აი, ღვთის სიკეთე პირველქმნილი ადამიანის სასახლეში დამკვიდრდა და იქ განისვენა. მაგრამ სინამდვილეში ვის შეუძლია მოგვითხროს ღვთის სიკეთესა და დიდებულებაზე, რომელიც უფლის ყოვლადძლიერმა მარჯვენამ უხვად მიჰმადლა ადამიანს? შემოქმედმა მას თავისი ხატება და მსგავსება მიაგო პატივად და უკვდავება მიანიჭა. ღმერთმა ადამიანი მასთან საუბრის ღირსი გახადა, რომ ნეტარების დაუშრეტელ წყაროსთან ტკბილი კავშირით ემხიარულა და სულიერ სიამეთა სიმდიდრით განცვიფრებულიყო.
ადამიანის სხეულსა და სულში უვნებობა მეფობდა. მას არაფერი აწუხებდა და ყველაფერზე ბატონობდა. უბრალოება, სიწრფოება და უმანკოება მთელ მის ყოფას ამდიდრებდა.
ადამიანს ყველაფერი ემორჩილებოდა, როგორც მეფესა და პატარა ღმერთს. მისი სული ქალწულებრივი სიწმინდით იყო შემკული და მის უმშვენიერეს სხეულში – ღვთის ყოვლისმპყრობელი ხელის პირველ ქმნილებაში – ირეკლებოდა. ღვთიური მზრუნველობა და სახიერება ორივეგან სუფევდა, როგორც მიწიერ მეფესა და მის სასახლეში, ისე მთელ ქმნილებაში. ყოველივე ღვთაებრივ ელფერს ატარებდა, რადგან ადამიანი ღვთის მცნებას იცავდა.
მაგრამ ვაიმე, ვაიმე! როგორ და საიდან დავიწყო მე საწყალობელმა გოდებით თხრობა თავსდატეხილ ქარიშხალზე – როცა ღმერთმა ჩვენგან პირი იბრუნა? რომელი სიტყვებითა და როგორი გლოვით გადმოგცეთ ადამიანის ის უბადრუკი მდგომარეობა და ტრაგედია, როცა სამოთხის შვება დაკარგა, ადამიანისა, რომელსაც ამგვარი პატივი მიაგეს და ასეთი უმადური აღმოჩნდა? განა შესაძლებელია ოდესმე ვინმე სიღრმემდე, ბოლომდე ჩასწვდეს ღვთის პირისქცევის ტრაგედიას, ადამის ექსორიას, ბუნების ტკივილს? რა თქმა უნდა, ვერავინ! და ვინ ჩასწვდება მცნების იმ უბედური დამრღვევის გლოვისა და უნუგეშო მოთქმაგოდების უფსკრულს, რომელიც მისჯილ ადგილას დამჯდარა და შორიდან შეჰყურებს თავის დაკარგულ სასახლეს? ლუციფერმა აცდუნა ადამი, რომელმაც თავისი ნება საკუთარი სურვილით დაუმორჩილა ბოროტს. მანაც ღმერთთან თანასწორობა წარმოიდგინა! ადამმა მცნება დაარღვია და ღვთის სასჯელი საშინელი ქარიშხალივით დაატყდა თავს, რომელმაც სამოთხის ნეტარება უბედურებითა და ცრემლით აღსავსე ცხოვრებით შეცვალა. გაამპარტავანდა მიწიერ ქმნილებათა საბრალო მეფე და, აი, განდევნილი უმშვენიერესი და ტკბილი სამოთხიდან, თავისი ბრწყინვალე სასახლიდან, დაცემული და პატივაყრილი, მწარე, ეკლითა და კუროსთავით სავსე მიწაზე ექსორიაში მიდის, რომ განწირული სულის მძიმე კვნესით, დამქანცველი შრომით და საკუთარი ოფლით ჭამოს ტანჯვით მოპოვებული პური.
„ხოლო გარე-თუ-მიიქციი პირი შენი, შეძრწუნდიან“ (ფსალმ. 103, 29). ყველაფერი ძრწის, ჰარმონიულობასა და მადლს კარგავს, წესს ტოვებს, სამოთხის სიხარულს ივიწყებს და ხრწნადი ხდება. ამ ყოფაშია მთელი ბუნება, განსაკუთრებით კი – ადამიანი.
წყეული ცოდვის საშინელი სახე პირველად ედემში გამოჩნდა და სამოთხის ბატონ-პატრონი თავისი საამური საუფლოდან განდევნა, რადგან ის ცოდვას მიუახლოვდა და მოიხიბლა მისგან. ამრიგად, უკვდავი ადამიანი მოკვდავად, უვნებო კი ვნებიანად იქცა! ბუნების სტიქია, რომელიც აქამდე მას ემორჩილებოდა და არ ვნებდა, ახლა ერთიანად შეიძრა და აჯანყდა, რომ გაანადგუროს, დაღუპოს ადამიანი, რადგან დაწყევლილი მიწა მის გამო მიესაჯა. ეს მიწა მასზე ჩადენილ უსჯულოებათა სიმძიმისგან ოხრავს, მხურვალე სურვილითა და სასოებით ელის ღვთის შვილების გამოჩინებას, რომ მონობისგან გათავისუფლდეს და იდიდოს, როგორც ამას ღვთაებრივი პავლე წერს რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში (რომ. 8, 19-21).
ღმერთი პირს იბრუნებს და ყველაფერი იცვლება. პირველ დაცემას მაშინვე მეორე მოჰყვა – კაენის მიერ აბელის მოკვლა, ეს სამარცხვინო ძმისმკვლელობა, რის შემდეგაც ცოდვა მეფობს. ადამიანების უღმერთობის გამო უფალი ღვთაებრივ პირს მიიქცევს და წყლის სტიქია წარღვნის მსოფლიოს, რომელსაც მთელი ადამის მოდგმისთვის, ღვთისმოსავი ნოეს გარდა, შემზარავ საფლავად აქცევს. ადამიანთა აღვირახსნილობისა და გარყვნილების გამო ღმერთმა ღვთაებრივი პირი იბრუნა და სოდომისა და გომორის მიწა ცეცხლმა დაწვა. გარემიაქცია წყალობა და ამპარტავანი ფარაონის მთელი მხედრობა წყალში დაინთქა, ზღვის წყალი მას საუკუნო სამარედ ექცა.
მიზეზი იმისა, რომ ღმერთი პირს იბრუნებს ადამიანებისგან, დაუსრულებელი უზნეობა, ცოდვა და საღვთო სჯულიდან გარდასვლაა. ამას გარდაუვალ შედეგად მოჰყვება ბუნებითი ბოროტება, როგორიცაა სნეულება, სხვადასხვა მწუხარება და ბოლოს – სიკვდილი.
მაგრამ როცა წყალობათა მომნიჭებელი ღმერთი სახიერების ხელს გაშლის, მაშინ ადამიანის გული სამეფო სასახლედ იქცევა! სამეფო დიდებულების ბრწყინვალება განსაკუთრებულ ადგილს დაიკავებს მასში. სასახლის მსახურები ემსახურებიან თავიანთ მეფეს, რომელიც მიუწვდომელი ბრწყინვალებისა და გამორჩეული მშვენიერების მქონე მადლის საყდარზეა დაბრძანებული. მაღალი საყდრისა და კარიბჭის სამეფო დაცვა კი ფხიზლად ადევნებს თვალყურს და იცავს მას! ყველაფერი ხელმწიფის იქ ყოფნის და კეთილმოწყალების სიმდიდრესა და სიდიადეზე მეტყველებს. მაგრამ ვინ არის მეფე და ვინ არიან მისი მსახურები და მცველები? მეფე! სხვა ვინ იქნება, თუ არა ის, ვინც წმინდა ნათლისღებით ადამიანის გული თავის სამკვიდრებლად, ცათა სასუფევლად აქცია! როგორც ის თავად ამბობს სახარებაში: „სასუფეველი ღმრთისაი შორის თქუენსა არს“ (ლუკ. 17, 21).
ვინ არიან სასახლის მსახურნი? ეს საღვთო გულისსიტყვებია, რომლებიც ღვთის მადლს ემსახურებიან, რომ სამეფო სასახლე შეიმკოს და მასში ღვთის დიდება და მშვენიერება ბრწყინავდეს! სამეფო დაცვა ვინღაა? სიფხიზლე, ყურადღება და საღვთო შურის გულისსიტყვებია, რომლებიც სასახლესა და მეფეს იცავენ! სიკეთე და ღვთისმიერი ტკბილი განსვენება გულის მთელ სამფლობელოში ბატონობს, მაგრამ როცა სამეფო დაცვიდან რომელიმეს ზედამხედველობა დაეზარება, ზოგი უზომო ჭამა-სმასა და ლოთობას მიეცემა, ზოგი გარყვნილებაში გადაეშვება, ზოგი კი მტრებთან გასცემს ხელმწიფეს, მაშინ ეს სახიერი მეფე – წმინდა ნათლისღების მადლი იმალება, მიდის და საერთოდ აღარ ჩანს. ის პირს იბრუნებს მონებისა და სასახლისგან, რადგან ღალატმა მადლი შეურაცხყო.
და მაშინ, ჰოი, მაშინ, „იქმნის უკუანაისკნელი კაცისაი მის უძვირეს პირველისა" (მათ. 12, 45). მაშინ ის ემსგავსება საფლავის თხრილში ჩამავალს, რომლის ხვედრიც აუტანელი სიმყრალეა. ამიტომ ლოცულობდა განუწყვეტლივ მეფსალმუნე: „ნუ გარემიიქცევ პირსა შენსა ჩემგან, და ვემსგავსო მათ, რომელნი შთავლენან მღვიმესა" (ფსალმ. 142, 7).
ოჰ, რაოდენ მშვენიერია ახალგაზრდობა, როდესაც ის თავისი ყვავილობის დიდებაშია. იმდენად მშვენიერია, რომ ზოგიერთები ზეციერი ანგელოზებისგან არ განსხვავდებიან. მაგრამ როცა მათ სიკვდილის ალესილი ნამგალი წამოეწევა და მოცელავს, მაშინ სასწრაფოდ მარხავენ, რადგან არსებობს ინფექციების გარდაუვალი საფრთხე; ცივ სამარეში მალავენ, ვინაიდან სულ მალე ახალგაზრდობის მშვენიერ სურნელს საზარელი სიმყრალე შეცვლის!
ასევე ხდება ადამიანის სულშიც. როცა კაცი ცოდვებისგან განწმენდილი და საკუთარი თავის მიმართ ყურადღებიანია, მასში ღვთის მადლი მეფობს და ღვთაებრივი სიკეთე ამშვენებს. გარშემომყოფნი ასეთი ადამიანის დანახვითაც კი ხარობენ. მაგრამ, სამწუხაროდ, როდესაც კაცი შესცოდავს და არ მოინანიებს, უფალი ღვთაებრივ მზერას მოაშორებს და მის სულს მაშინვე უზნეობის წყვდიადი მოიცავს. ადამიანი ბოროტი საქმეების ჩადენას იწყებს. უწმინდური ეშმაკი გამუდმებით, სულ უფრო მეტად შებილწავს იმ საბრალო სულს, ცოდვიდან ცოდვაში, ვნებიდან ვნებაში აგდებს და მისგან ისეთი სიმყრალე იგრძნობა, რომ წმინდა ანგელოზებიც ვერ უძლებენ და მის გვერდით ვეღარ რჩებიან, რომ დაეხმარონ. მაშინ მას ღვთის მადლი განეშორება და ცოდვისგან გამოწვეული ლპობა გამანადგურებელ მოქმედებას იწყებს. ამ დროს სული ემსგავსება მკვდარს, რომელსაც სამარეში აგდებენ და თუ საფლავს შემთხვევით მალევე გავხსნით, მატლების დანახვა, სიმყრალე და გვამის შემზარავი მდგომარეობა თავზარს დაგვცემს.
მოდით, ჩემო საყვარელო შვილებო, უფლის მთავარანგელოზთან ერთად, რომელსაც სურდა სხვა ზეციერ ანგელოზთა მოსალოდნელი დაცემა შეეჩერებინა, რომ ისინი ლუციფერის ურჩობისა და ამპარტავნების წყვდიადით მოცულ გზას არ შესდგომოდნენ, ვთქვათ: „ვსდგეთ კეთილად“. ჩემო სანატრელო შვილებო, ყოველ ჯერზე აღვმართოთ [ცოდვით] დადრეკილი ჩვენი სული. „ვსდგეთ შიშით“, რადგან, თუ ყოველ წამს ფრთხილად არ ვიქნებით, ცოდვის ბნელი და შემზარავი პირდაღებული სამარე გვემუქრება.
ამრიგად, თუ ყურადღებით, სიფხიზლითა და მღვიძარებით ვიცხოვრებთ, ყოვლისმპყრობელის ხელგაშლილობა ჩვენს გულს უსათუოდ ღვთაებრივი სიკეთით აღავსებს. უფალი თავად ეწვევა ჩვენი სულის გულმოდგინედ მოვლილ სასახლეს, რომ სულმა ამ ცხოვრებაშივე განიცადოს ღვთაებრივი სიხარული და მხიარულება. ამის შემდეგ კი ღმერთი ღვთისმოყვარეებსა და მცნების აღმასრულებლებს თავის მარადიულ სამეფოში ჯილდოს მიანიჭებს აღთქმისამებრ – მთელი სისრულით უბოძებს მათთვის სამყაროს შექმნამდე გამზადებულ სიკეთეებს. ამინ. იყავნ.
როცა გონება არ არის დაკავებული მაცხონებელი აზრებით და მხოლოდ სიცოცხლისთვის აუცილებელ საჭიროებებზე ფიქრობს, მაშინ მას არაწმინდა, ცოდვით განსჯა მოიცავს, შესაბამისად, გონება ან ხორციელი გახდება, ან ველური!
ამრიგად, შვილებო, ყურადღება უნდა მივაქციოთ იმას, თუ რაზე ვფიქრობთ, რათა არ მივცეთ ჩვენს გონებას ვნებიანი, ცოდვის აზრებით დაცემის უფლება, რადგან ეს ძალზე სერიოზული ცოდვაა, რომელსაც მძიმე შედეგები მოსდევს.
ფრთხილად იყავით გონების წარმოსახვებთან. ნუ მისცემთ გონებას პიროვნებებისა და ცოდვის სურათების წარმოდგენის უფლებას, რომლებიც ან ხორციელად გაცდუნებენ, ან მრისხანებასა და გულისწყრომას მოგიტანენ! ყოველნაირად ეცადეთ, რომ სუფთად დაიცვათ გონება ასეთი წარმოდგენებისგან. მათგან თავისუფალ და განწმენდილ გონებას განუწყვეტელი ლოცვისა და ღვთაებრივი ჭვრეტის საშუალება ექნება, რისი მეშვეობითაც სულიერი გახდება და მისი ზეცისკენ აღმავლობით სული სიწმინდეს მიაღწევს.
2. ღვთის შიში აუცილებელია. „წინაისწარ ვხედევდ უფალსა, წინაშე ჩემსა მარადის, … რაითა არა შევიძრა“ (ფსალმ. 15, 8), ამბობს დავით მეფე. ადამიანს უნდა ახსოვდეს, რომ ღმერთი „ყოველგან არს და ყოველსავე აღავსებს", ღმერთით ვსუნთქავთ, ღვთით ვსაზრდოობთ, ღმერთი გვმოსია, ღმერთი გვყავს გულსა და გონებაში.
ღვთისთვის ცნობილია ჩვენი გულისსიტყვები, მოგონებები, სიტყვები, საქმეები, მიზნები. მის უცთომელ თვალს არაფერი გამოეპარება. მისთვის არა მარტო აწმყოა ცნობილი, არამედ წარსულიც და მომავალიც. უწყის არა მარტო დღევანდელი ადამიანების, არამედ ადამიდან მოყოლებული ბოლო ჟამის უკანასკნელი ადამიანის შესახებაც. კაცი ღვთისგან დაფარულს ვერაფერს გააკეთებს, რადგან ყოველივე მის თვალწინ ხდება.
როდესაც ადამიანი ამას ყველაფერს განსჯის და ჭვრეტს, თავისი დანაშაულისა და უძლურების გამო ძლიერ სინდისის ქენჯნას განიცდის. მას ღვთის ნამდვილი შიში მოიცავს, ცდილობს მოინანიოს ცოდვები და თავისი ცხოვრება ღვთის მცნებების თანახმად წარმართოს.
ამაზე ფიქრის დროს ადამიანი ღვთის მყოფობას გრძნობს, რაც აქამდე მისთვის დაფარული იყო მისივე უმეცრების გამო. ნამდვილი შიში მას უბიძგებს, როგორც უფალი ბრძანებს, განიწმინდოს „შინაგანი იგი სასუმელისაი“ (მათ. 23, 26), – რომ ერთს არ ამბობდეს და სხვა არ ჰქონდეს გულში.
როცა ადამიანი ასე ფიქრობს, მისი სინდისი იღვიძებს და უმნიშვნელო შეცდომის ჩადენის დროსაც კი მამხილებელი ხმით ყვირის. ამგვარად ადამიანი სულიერ ცხოვრებაში გონებაგამჭრიახობას იძენს, აეხილება სულიერი თვალი, აშკარად ხედავს, რაც მასშია დაბუდებული და გულმხურვალედ ლოცულობს: „საიდუმლოთა ჩემთაგან განმწმინდე მე. და უცხოთაგან იცევ მონაი შენი" (ფსალმ. 18, 12-13).
3. ეშმაკებისთვის იოლი არ არის, რაიმე ავნონ ისეთ ადამიანს, რომელსაც სულში ღვთის მუდმივი ხსოვნა აქვს. შეიძლება განსცადონ ის, მაგრამ ძნელია ზიანი მიაყენონ, რადგან ღვთის მუდმივი ხსოვნის იარაღით აღჭურვილი ადამიანი ეშმაკებს არ აძლევს უფლებას დააბრკოლონ იგი.
ვისაც სულიერი თვალი ახელილი აქვს და ღმერთს ხედავს, ადვილი არ არის ავნონ მტრებმა.
ძველ დროში დიდი სულიერების მქონე ადამიანებს არ ესაჭიროებოდათ სასულიერო წიგნების კითხვა. ბევრი პატრისტიკული წიგნის კითხვის დიდი აუცილებლობა არც ჰქონდათ, რადგან ისინი განუწყვეტლივ ღმერთზე ფიქრობდნენ. რასაც ხედავდნენ, ყველაფერი მათთვის კიდევ ერთი შესაძლებლობა იყო განსჯისა და რაიმე უცხოს შეცნობისა. მთელი სამყარო მათთვის უნივერსიტეტი იყო. რასაც მზერას მიაპყრობდნენ, ყველაფერში განსჯის საგანს ხედავდნენ; ზოგჯერ ეს ღვთის განგებულება იყო, ზოგჯერ მისი სიბრძნე, ღვთის სამსჯავრო, სწავლება და ა. შ. სულიერი თვალით უხილავს ხედავდნენ. ყველაფერ ამაზე ფიქრი კი მათ გულებს სულიერი ცოდნით აღავსებდა.
ჩვენ, თანამედროვე ადამიანებს იმის გამო, რომ სულიერი თვალი ახელილი არ გვაქვს, არ გაგვაჩნია უნარი, მუდამ სულიერი განსჯით იყოს ჩვენი გონება მოცული და რომც დავინახოთ რაიმე, სასულიერო წიგნები გვჭირდება, რომ ღვთაებრივი შევიცნოთ.
იმ სულიერ ადამიანთა გონება იმდენად ძლიერი იყო, რომ სრული სიბრძნით შეეძლო ცნებათა და აზრთა ჩაწვდომა. ჩვენი გონება იმდენად უსუსურია, ძლივს ახერხებს რაიმეს დამახსოვრებას. მაშინდელი მამები უმეტესად უბრალო ადამიანები იყვნენ და მიუხედავად ამისა, სრულყოფილ ცოდნას იძენდნენ, რადგან წმინდა წერილის წვდომაში მათ სულიწმიდა შეეწეოდათ.
ღვთის ხსენება სატანისა და სხვადასხვა ცოდვის წინააღმდეგ მიმართული ყოვლადძლიერი იარაღი და საჭურველია.
როცა გონება არ არის დაკავებული უფლის ხსოვნითა და საღვთო საგნებზე ფიქრით, მაშინ ადამიანს უდებება, მცონარება, უმეცრება და შემდეგ ბოროტი გულისთქმები ეუფლება!
თუ ხედავ, რომ გონება ამ სოფლისკენ გაგირბის, იცოდე, რომ სული საღვთო ნუგეშინისცემასაა მოკლებული, რის გამოც ამქვეყნიურ ნუგეშს ეძებს.
როცა ადამიანის სული მხურვალეა ღვთისადმი, მასში სინათლე და სინანულია და შეუძლებელია მისი გონება ამ სოფლისკენაც ისწრაფოდეს. სული ამქვეყნიურისკენ მაშინ მიიდრიკება, როცა ღმერთთან ერთობა არ აქვს.
გონება ერთგვარი სივრცეა, ადგილია. თუ მას ღმერთი არ დაეუფლება, მაშინ მტერი დაიპყრობს. შეუძლებელია ეს ადგილი ცარიელი დარჩეს – არც ღმერთი იყოს იქ და არც ბოროტება, ცოდვა, საცდური და განსაცდელი, ან სხვა დემონური მოქმედება.
გონება მომუშავე წისქვილივითაა. ადამიანი რასაც ჩაყრის ძაბრში, რომელიც ქვემოთ, წისქვილის ქვებისკენაა მიმართული, ისეთ ფქვილს მიიღებს. თუ ხორბალს ჩაყრი, პურის ფქვილს მიიღებ; ეკლებს ჩაყრი? მიიღებ ეკლების ფქვილს, რომელიც საზიანო და მავნეა.
წისქვილი განუწყვეტლივ ბრუნავს. ადამიანის გონებაც წისქვილივით გამუდმებით მუშაობს. გინდა, რომ კარგი ნაწარმი მიიღო? წისქვილში კარგი ნედლეული ჩაყარე. ლმობიერების, სინანულის ცრემლის, სიხარულის, სიმშვიდის მოპოვება გსურს? გონების წისქვილს კეთილი აზრები მიაწოდე, მაგალითად, სულის, სიკვდილის ხსოვნის, სამსჯავროს შესახებ და სხვ. მაშინ შესაბამის სულიერ შედეგს მიიღებ! მაგრამ თუ ადამიანი გონების წისქვილს ცოდვის აზრებს მიაწვდის, შედეგი უსათუოდ ცოდვა იქნება.
ყოველთვის ვეცადოთ, რომ გონება მაცხონებელი ფიქრებით, სულისთვის სასარგებლო სურათებით დავაკავოთ, არ დავუტოვოთ ეშმაკს ადგილი იქ თავისი ცოდვიანი აზრებისა და წარმოსახვების ჩასაყრელად!
ასე რომ, ადამიანის ნებასურვილზეა დამოკიდებული, როგორ მასალას მისცემს გონებას და ეს ნება-სურვილი ან საქებარი გახდება, ან გასაკიცხი.
4. ლოცვაში წარმატებას გონიერ ჭვრეტამდე მივყავართ და შეგვიძლია ენით გამოუთქმელ საგანთა ხედვა. ის საშინელ სამსჯავროს, სამოთხეს, ჯოჯოხეთს, ღვთის საყდარს, ზეციურ ნათელს მიგვაახლებს.
შეიძლება ვინმემ გალობა წამოიწყოს, რაიმე სიტყვებზე შეჩერდეს და ამაზე დაიწყოს ფიქრი. შესაძლოა „ქებათა ქების“ კითხვა დაიწყოს, სადღაც გაჩერდეს, ჭვრეტა განივრცოს და მიაღწიოს იქამდე, სადამდეც ღმერთი მიიყვანს. შეიძლება სახარებაში ქრისტეს ვნებათა შესახებ კითხვისას რომელიმე ადგილას შეჩერდეს, მაგალითად, ქრისტეს შეპყრობაზე, წამებაზე, ჯვარცმაზე, აღდგომაზე და ამაზე იფიქროს მთელი განცდით, ლმობიერებით, სინანულითა და თავის განკითხვით. ზოგჯერ ჩავუღრმავდებით ღვთის სამსჯავროზე ფიქრს, მაგალითად: ახლა თუ მოვკვდი, როგორ წარვდგები უფლის წინაშე? რა განაჩენს გამომიტანს? ვაითუ დავისაჯო? როგორ გავივლი საზვერეებს? ზოგჯერ ღვთისმშობელზე, მის დიდებასა და ქალწულებაზე ვიფიქროთ, ხან კი – წმინდანებზე.
5. „აღაღი რად ხელი შენი, ყოველნივე განაძღნი სიტკბოებითა. ხოლო გარე-თუ-მიიქციი პირი შენი, შეძრწუნდიან“ (ფსალმ. 103, 28-29).
ყოვლადსახიერმა და წყალობათა უხვად მომნიჭებელმა ღმერთმა ორი სამყარო შექმნა: ჯერ ზეცაში – სულიერი სამყარო ურიცხვ ანგელოზთა დასებით, უფლის მსახურ სულთა უთვალავი მხედრობებით, მრავალი სავანე და მრავალგვარი სამკვიდრებელი. შემდეგ შექმნა ეს გრძნობადი სამყარო უზენაესი ღვთაებრივი სიბრძნის გვირგვინით – ადამიანით, რომელსაც ყოველივე მიწიერზე მეფობისა და ბატონობის მცნება მისცა.
ზეციურ საუფლოში ყოვლადსახიერი ღვთის სიტკბოებამ აღავსო წმინდა ანგელოზები, რომლებიც დიდი ნეტარებისგან უგალობენ და დაუცხრომლად ადიდებენ შემოქმედს და ამგვარად მადლობას სწირავენ ღვთის მარადიულ სახიერებასა და მოწყალებას, რამაც ისინი ასეთი პატივის, დიდებისა და ნეტარებით ტკბობის ღირსი გახადა! მაგრამ, საუბედუროდ, აჯანყდა და ღმერთს განუდგა მთიებად წოდებული უპირატესი ანგელოზი, რომელიც ეძიებს და ესწრაფვის ღმერთთან თანასწორობას. „აღვიდე ზედა ღრუბელთა და ვიყო მსგავს მაღლისა" (ეს. 14, 14). როგორც კი მან ეს ღვთისმგმობი და ამპარტავნული გულისსიტყვა მიიღო, სამართლიანმა ღმერთმა ტკბილი, მშვენიერი, ღვთაებრივი პირი იბრუნა მისგან. ლუციფერი მაშინვე შემზარავი გრიალით გადმოვარდა თავისი უმაღლესი სამყოფელიდან, თან ჩაითრია ანგელოზთა მთელი მწყობრი, რომელიც მის უბოროტეს განზრახვას მიემხრო და ჯოჯოხეთის წყვდიადში განუხსნელი ბორკილებით შეიკრა! ეს მოხდა ზეციურ საუფლოში.
ახლა, უვიცი და საწყალობელი შევეცდები მოგითხროთ და მცირედ მაინც აგიხსნათ, თუ რა მნიშვნელობა აქვს მიწიერი ქმნილებისთვის, ადამიანისთვის ფსალმუნის სიტყვებს: „აღაღი რა. ხელი შენი, ყოველნივე განაძღნი სიტკბოებითა. ხოლო გარე-თუ-მიიქციი პირი შენი, შეძრწუნდიან“.
როდესაც ღმერთმა ესოდენი სიბრძნით შექმნა ადამიანი, მას თავისი ხატება და მსგავსება მიანიჭა და გონება და თავისუფალი ნება უბოძა. უფალმა აღმოსავლეთით მშვენიერი სამოთხის სასახლე შექმნა, აურაცხელი კეთილსურნელოვანი ყვავილებით, მცენარეებით და სხვადასხვა სახეობისა და ნაყოფის მქონე ხეებით. წმინდა წერილი მოგვითხრობს: „აღმოაცენა ღმერთმან მერმეცა ქუეყანისაგან ყოველი ხე შუენიერი ხილვად და კეთილი საჭმელად“ (დაბ. 2, 9). გარდა ამისა, ღმერთმა სამოთხე გაამდიდრა სხვადასხვა ფორმისა და ფერის ფრინველით, რომლებიც იფრენდნენ და ტკბილად იგალობებდნენ.
შემდეგ ადამთან ერთად საცხოვრებლად დაასახლა „მხეცნი და პირუტყვნი ველისანი“. სამოთხის შუაგულში აღმოაცენა მდინარე, რომელსაც გამჭვირვალე წყლის უხვი ნაკადულებითა და წყაროებით უნდა მოერწყა ბაღი, ეცოცხლებინა და ესაზრდოებინა ხის ფესვები. გრილი ჰაერი და სურნელოვანი სიო შექმნა, ნაზად რომ მოჰფენოდა პატარა ღმერთის – ადამიანის სახეს.
საღვთო წერილი ორიოდე სიტყვით გვაუწყებს: „და შექმნნა უფალმან ყოველნი მხეცნი ველისანი და მფრინველნი ცისანი... ხოლო მდინარე გამოვალს ედემით, მომრწყველი სამოთხისაი“ (დაბ. 2, 19 და 10). სამოთხის ამ მზით გაბრწყინებულ დღეს ღამე არ მოსდევდა. და აი, ღვთის სიკეთე პირველქმნილი ადამიანის სასახლეში დამკვიდრდა და იქ განისვენა. მაგრამ სინამდვილეში ვის შეუძლია მოგვითხროს ღვთის სიკეთესა და დიდებულებაზე, რომელიც უფლის ყოვლადძლიერმა მარჯვენამ უხვად მიჰმადლა ადამიანს? შემოქმედმა მას თავისი ხატება და მსგავსება მიაგო პატივად და უკვდავება მიანიჭა. ღმერთმა ადამიანი მასთან საუბრის ღირსი გახადა, რომ ნეტარების დაუშრეტელ წყაროსთან ტკბილი კავშირით ემხიარულა და სულიერ სიამეთა სიმდიდრით განცვიფრებულიყო.
ადამიანის სხეულსა და სულში უვნებობა მეფობდა. მას არაფერი აწუხებდა და ყველაფერზე ბატონობდა. უბრალოება, სიწრფოება და უმანკოება მთელ მის ყოფას ამდიდრებდა.
ადამიანს ყველაფერი ემორჩილებოდა, როგორც მეფესა და პატარა ღმერთს. მისი სული ქალწულებრივი სიწმინდით იყო შემკული და მის უმშვენიერეს სხეულში – ღვთის ყოვლისმპყრობელი ხელის პირველ ქმნილებაში – ირეკლებოდა. ღვთიური მზრუნველობა და სახიერება ორივეგან სუფევდა, როგორც მიწიერ მეფესა და მის სასახლეში, ისე მთელ ქმნილებაში. ყოველივე ღვთაებრივ ელფერს ატარებდა, რადგან ადამიანი ღვთის მცნებას იცავდა.
მაგრამ ვაიმე, ვაიმე! როგორ და საიდან დავიწყო მე საწყალობელმა გოდებით თხრობა თავსდატეხილ ქარიშხალზე – როცა ღმერთმა ჩვენგან პირი იბრუნა? რომელი სიტყვებითა და როგორი გლოვით გადმოგცეთ ადამიანის ის უბადრუკი მდგომარეობა და ტრაგედია, როცა სამოთხის შვება დაკარგა, ადამიანისა, რომელსაც ამგვარი პატივი მიაგეს და ასეთი უმადური აღმოჩნდა? განა შესაძლებელია ოდესმე ვინმე სიღრმემდე, ბოლომდე ჩასწვდეს ღვთის პირისქცევის ტრაგედიას, ადამის ექსორიას, ბუნების ტკივილს? რა თქმა უნდა, ვერავინ! და ვინ ჩასწვდება მცნების იმ უბედური დამრღვევის გლოვისა და უნუგეშო მოთქმაგოდების უფსკრულს, რომელიც მისჯილ ადგილას დამჯდარა და შორიდან შეჰყურებს თავის დაკარგულ სასახლეს? ლუციფერმა აცდუნა ადამი, რომელმაც თავისი ნება საკუთარი სურვილით დაუმორჩილა ბოროტს. მანაც ღმერთთან თანასწორობა წარმოიდგინა! ადამმა მცნება დაარღვია და ღვთის სასჯელი საშინელი ქარიშხალივით დაატყდა თავს, რომელმაც სამოთხის ნეტარება უბედურებითა და ცრემლით აღსავსე ცხოვრებით შეცვალა. გაამპარტავანდა მიწიერ ქმნილებათა საბრალო მეფე და, აი, განდევნილი უმშვენიერესი და ტკბილი სამოთხიდან, თავისი ბრწყინვალე სასახლიდან, დაცემული და პატივაყრილი, მწარე, ეკლითა და კუროსთავით სავსე მიწაზე ექსორიაში მიდის, რომ განწირული სულის მძიმე კვნესით, დამქანცველი შრომით და საკუთარი ოფლით ჭამოს ტანჯვით მოპოვებული პური.
„ხოლო გარე-თუ-მიიქციი პირი შენი, შეძრწუნდიან“ (ფსალმ. 103, 29). ყველაფერი ძრწის, ჰარმონიულობასა და მადლს კარგავს, წესს ტოვებს, სამოთხის სიხარულს ივიწყებს და ხრწნადი ხდება. ამ ყოფაშია მთელი ბუნება, განსაკუთრებით კი – ადამიანი.
წყეული ცოდვის საშინელი სახე პირველად ედემში გამოჩნდა და სამოთხის ბატონ-პატრონი თავისი საამური საუფლოდან განდევნა, რადგან ის ცოდვას მიუახლოვდა და მოიხიბლა მისგან. ამრიგად, უკვდავი ადამიანი მოკვდავად, უვნებო კი ვნებიანად იქცა! ბუნების სტიქია, რომელიც აქამდე მას ემორჩილებოდა და არ ვნებდა, ახლა ერთიანად შეიძრა და აჯანყდა, რომ გაანადგუროს, დაღუპოს ადამიანი, რადგან დაწყევლილი მიწა მის გამო მიესაჯა. ეს მიწა მასზე ჩადენილ უსჯულოებათა სიმძიმისგან ოხრავს, მხურვალე სურვილითა და სასოებით ელის ღვთის შვილების გამოჩინებას, რომ მონობისგან გათავისუფლდეს და იდიდოს, როგორც ამას ღვთაებრივი პავლე წერს რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში (რომ. 8, 19-21).
ღმერთი პირს იბრუნებს და ყველაფერი იცვლება. პირველ დაცემას მაშინვე მეორე მოჰყვა – კაენის მიერ აბელის მოკვლა, ეს სამარცხვინო ძმისმკვლელობა, რის შემდეგაც ცოდვა მეფობს. ადამიანების უღმერთობის გამო უფალი ღვთაებრივ პირს მიიქცევს და წყლის სტიქია წარღვნის მსოფლიოს, რომელსაც მთელი ადამის მოდგმისთვის, ღვთისმოსავი ნოეს გარდა, შემზარავ საფლავად აქცევს. ადამიანთა აღვირახსნილობისა და გარყვნილების გამო ღმერთმა ღვთაებრივი პირი იბრუნა და სოდომისა და გომორის მიწა ცეცხლმა დაწვა. გარემიაქცია წყალობა და ამპარტავანი ფარაონის მთელი მხედრობა წყალში დაინთქა, ზღვის წყალი მას საუკუნო სამარედ ექცა.
მიზეზი იმისა, რომ ღმერთი პირს იბრუნებს ადამიანებისგან, დაუსრულებელი უზნეობა, ცოდვა და საღვთო სჯულიდან გარდასვლაა. ამას გარდაუვალ შედეგად მოჰყვება ბუნებითი ბოროტება, როგორიცაა სნეულება, სხვადასხვა მწუხარება და ბოლოს – სიკვდილი.
მაგრამ როცა წყალობათა მომნიჭებელი ღმერთი სახიერების ხელს გაშლის, მაშინ ადამიანის გული სამეფო სასახლედ იქცევა! სამეფო დიდებულების ბრწყინვალება განსაკუთრებულ ადგილს დაიკავებს მასში. სასახლის მსახურები ემსახურებიან თავიანთ მეფეს, რომელიც მიუწვდომელი ბრწყინვალებისა და გამორჩეული მშვენიერების მქონე მადლის საყდარზეა დაბრძანებული. მაღალი საყდრისა და კარიბჭის სამეფო დაცვა კი ფხიზლად ადევნებს თვალყურს და იცავს მას! ყველაფერი ხელმწიფის იქ ყოფნის და კეთილმოწყალების სიმდიდრესა და სიდიადეზე მეტყველებს. მაგრამ ვინ არის მეფე და ვინ არიან მისი მსახურები და მცველები? მეფე! სხვა ვინ იქნება, თუ არა ის, ვინც წმინდა ნათლისღებით ადამიანის გული თავის სამკვიდრებლად, ცათა სასუფევლად აქცია! როგორც ის თავად ამბობს სახარებაში: „სასუფეველი ღმრთისაი შორის თქუენსა არს“ (ლუკ. 17, 21).
ვინ არიან სასახლის მსახურნი? ეს საღვთო გულისსიტყვებია, რომლებიც ღვთის მადლს ემსახურებიან, რომ სამეფო სასახლე შეიმკოს და მასში ღვთის დიდება და მშვენიერება ბრწყინავდეს! სამეფო დაცვა ვინღაა? სიფხიზლე, ყურადღება და საღვთო შურის გულისსიტყვებია, რომლებიც სასახლესა და მეფეს იცავენ! სიკეთე და ღვთისმიერი ტკბილი განსვენება გულის მთელ სამფლობელოში ბატონობს, მაგრამ როცა სამეფო დაცვიდან რომელიმეს ზედამხედველობა დაეზარება, ზოგი უზომო ჭამა-სმასა და ლოთობას მიეცემა, ზოგი გარყვნილებაში გადაეშვება, ზოგი კი მტრებთან გასცემს ხელმწიფეს, მაშინ ეს სახიერი მეფე – წმინდა ნათლისღების მადლი იმალება, მიდის და საერთოდ აღარ ჩანს. ის პირს იბრუნებს მონებისა და სასახლისგან, რადგან ღალატმა მადლი შეურაცხყო.
და მაშინ, ჰოი, მაშინ, „იქმნის უკუანაისკნელი კაცისაი მის უძვირეს პირველისა" (მათ. 12, 45). მაშინ ის ემსგავსება საფლავის თხრილში ჩამავალს, რომლის ხვედრიც აუტანელი სიმყრალეა. ამიტომ ლოცულობდა განუწყვეტლივ მეფსალმუნე: „ნუ გარემიიქცევ პირსა შენსა ჩემგან, და ვემსგავსო მათ, რომელნი შთავლენან მღვიმესა" (ფსალმ. 142, 7).
ოჰ, რაოდენ მშვენიერია ახალგაზრდობა, როდესაც ის თავისი ყვავილობის დიდებაშია. იმდენად მშვენიერია, რომ ზოგიერთები ზეციერი ანგელოზებისგან არ განსხვავდებიან. მაგრამ როცა მათ სიკვდილის ალესილი ნამგალი წამოეწევა და მოცელავს, მაშინ სასწრაფოდ მარხავენ, რადგან არსებობს ინფექციების გარდაუვალი საფრთხე; ცივ სამარეში მალავენ, ვინაიდან სულ მალე ახალგაზრდობის მშვენიერ სურნელს საზარელი სიმყრალე შეცვლის!
ასევე ხდება ადამიანის სულშიც. როცა კაცი ცოდვებისგან განწმენდილი და საკუთარი თავის მიმართ ყურადღებიანია, მასში ღვთის მადლი მეფობს და ღვთაებრივი სიკეთე ამშვენებს. გარშემომყოფნი ასეთი ადამიანის დანახვითაც კი ხარობენ. მაგრამ, სამწუხაროდ, როდესაც კაცი შესცოდავს და არ მოინანიებს, უფალი ღვთაებრივ მზერას მოაშორებს და მის სულს მაშინვე უზნეობის წყვდიადი მოიცავს. ადამიანი ბოროტი საქმეების ჩადენას იწყებს. უწმინდური ეშმაკი გამუდმებით, სულ უფრო მეტად შებილწავს იმ საბრალო სულს, ცოდვიდან ცოდვაში, ვნებიდან ვნებაში აგდებს და მისგან ისეთი სიმყრალე იგრძნობა, რომ წმინდა ანგელოზებიც ვერ უძლებენ და მის გვერდით ვეღარ რჩებიან, რომ დაეხმარონ. მაშინ მას ღვთის მადლი განეშორება და ცოდვისგან გამოწვეული ლპობა გამანადგურებელ მოქმედებას იწყებს. ამ დროს სული ემსგავსება მკვდარს, რომელსაც სამარეში აგდებენ და თუ საფლავს შემთხვევით მალევე გავხსნით, მატლების დანახვა, სიმყრალე და გვამის შემზარავი მდგომარეობა თავზარს დაგვცემს.
მოდით, ჩემო საყვარელო შვილებო, უფლის მთავარანგელოზთან ერთად, რომელსაც სურდა სხვა ზეციერ ანგელოზთა მოსალოდნელი დაცემა შეეჩერებინა, რომ ისინი ლუციფერის ურჩობისა და ამპარტავნების წყვდიადით მოცულ გზას არ შესდგომოდნენ, ვთქვათ: „ვსდგეთ კეთილად“. ჩემო სანატრელო შვილებო, ყოველ ჯერზე აღვმართოთ [ცოდვით] დადრეკილი ჩვენი სული. „ვსდგეთ შიშით“, რადგან, თუ ყოველ წამს ფრთხილად არ ვიქნებით, ცოდვის ბნელი და შემზარავი პირდაღებული სამარე გვემუქრება.
ამრიგად, თუ ყურადღებით, სიფხიზლითა და მღვიძარებით ვიცხოვრებთ, ყოვლისმპყრობელის ხელგაშლილობა ჩვენს გულს უსათუოდ ღვთაებრივი სიკეთით აღავსებს. უფალი თავად ეწვევა ჩვენი სულის გულმოდგინედ მოვლილ სასახლეს, რომ სულმა ამ ცხოვრებაშივე განიცადოს ღვთაებრივი სიხარული და მხიარულება. ამის შემდეგ კი ღმერთი ღვთისმოყვარეებსა და მცნების აღმასრულებლებს თავის მარადიულ სამეფოში ჯილდოს მიანიჭებს აღთქმისამებრ – მთელი სისრულით უბოძებს მათთვის სამყაროს შექმნამდე გამზადებულ სიკეთეებს. ამინ. იყავნ.
|
|
