აიღე საღმრთო წიგნები და ნახავ, რომ დიდია და მთავარი წყალი და ოთხ გამორჩეულ წესთაგან უმჯობესი. ანგელოზთა სამკვიდრებელია ცა და წყალთაგან არის. ქვეყანა ადამიანთა სამკვიდრებელია და წყალზეა დაფუძნებული, და ყოველივეს შექმნამდე სული ღვთისა იქცეოდა წყალთა ზედა (დაბ. 1.2). ქვეყნის დასაბამი წყალია, სახარების დასაბამი იორდანეა. ისრაელის გათავისუფლება ფარაონისაგან ზღვით მოხდა და ცოდვათაგან გავთავისუფლდებით სიტყვით, წყლით განბანვით (ეფეს. 5. 26). სადაც კი ვინ...
უხმარ მონას იმათ ვუწოდებთ, რომელნიც მოინათლნენ, მაგრამ აღთქმანი, რომლებიც დადეს ნათლისღებისას, კეთილად არ დაიმარხეს. ხოლო უცხოსა და მტერს ღვთისას იმათ ვუწოდებთ, რომლებიც მოუნათლავნი არიან და ურწმუნონი, ან ბოროტად მორწმუნენი. ღვთსმბრძოლნი და მოწინააღმდეგენი კი ისინი არიან, რომელთაც არა თუ მარტო საკუთარი თავიდან განუგდიათ შიში ღვთისა, არამედ ებრძვიან და ეწინააღმდეგებიან მათ, რომლებიც ღვთის ნებას აღასრულებენ.
ნათლისღების საიდუმლოს აღსრულებისას კაცი სულიერად იბადება, განიწმინდება და ღმერთს უერთდება. მას რომ იმ სიწმინდისა და მადლის დაცვა შეეძლოს, რომელიც ნათლისღებისას მიიღო, მონანიება და აღსარება აღარ დასჭირდებოდა; მაგრამ, რამდენადაც ეს ამქვეყნად მცხოვრებისათვის შეუძლებელია, ჩვენი უბიწოებისა და ზეციურ მამასთან შესარიგებლად მხოლოდ ერთი საშუალება – მონანიება და აღსარება დაგვრჩენია. ამიტომაც უწოდებენ წმ. მამები მონანიებას მეორე ნათლისღბას.
ერთხელ მამები ვენახს სხლავდნენ: ხმელ რტოებს (რქას) აცლიდნენ და ღობის გადაღმა ყრიდნენ. წმიდა ტიხონმა გასხლული რქები შეკრიბა, თავის ხილნარში ჩარგო და ღმერთს სარწმუნოებით შესთხოვა, მისი ვენახისთვის ოთხნაირი მოწყალება გარდამოევლინა: პირველი, რომ ვაზის ხმელ ნასხლავს გაეხარა, ფესვები მოემაგრებინა და გაზრდილიყო; მეორე ის, რომ ვენახი სავსე და მშვენიერი ყოფილიყო; მესამე, რომ ყურძენი ტკბილი და მარგებელი გამოსულიყო; მეოთხე კი ის, რომ მისი ვენახის მტევნები ს...