წყარო:
მამობრივი დარიგებანი
სიტყვა სინდისისა და მორჩილების შესახებ
სიტყვა სინდისისა და მორჩილების შესახებ
როდესაც ადამიანი სინდისს სრულიად დაემორჩილება და მის ყველა მითითებას აღასრულებს, სინდისიც შეწყვეტს მხილებას. არა იმიტომ, რომ მისი ხმა მოუძლურდა, არამედ კარგი მორჩილების გამო სინდისს სამხილებელი აღარაფერი რჩება.
იოანე მახარებელი ამბობს: „ადამიანს, რომელსაც სინდისი არ ამხელს, კადნიერება აქვს ღვთის წინაშე“ (1 იოან. 3, 21).
შეუძლებელია ადამიანმა ცხოვრების გზა ისე განვლოს, რომ სადმე არ წაიბორძიკოს. ადამიანი მისთვის დამახასიათებელი უყურადღებობის გამო ბორძიკობს, რადგან, ერთი მხრივ ეშმაკი, მეორე მხრივ ხორცი, სხვა მხრიდან კი სოფელი მუდმივ დაბრკოლებებს უქმნიან ცხოვრებაში. ამიტომ, როცა დაეცემა, მაშინვე უნდა წამოდგეს და შენდობა ითხოვოს. როცა ადამიანი სათანადოდ შეინანებს, მაშინ სინდისიც, რომელიც აქამდე აწუხებდა, შეწყვეტს მხილებას.
სინდისის დაცვა გვმართებს ღვთის, მოყვასისა და საგნების მიმართ.
როცა ადამიანი სხვადასხვა ცოდვას არიდებს თავს, სინდისს ღვთის მიმართ იცავს; როცა მოყვასს არ აწყენინებს, არ განიკითხავს, ცილს არ სწამებს, არ აბრკოლებს, ცუდისკენ არ უბიძგებს, სინდისს მოყვასის მიმართ იცავს; ხოლო როცა თავისი დაუდევრობის, უდებების, უსინდისობის გამო რაიმე ნივთის განადგურების ან დაზიანების მიზეზი არ ხდება, სინდისს საგნების მიმართ იცავს.
წმინდა თეოდორე სტუდიელი ამ უსინდისობის შესახებ ბევრს საუბრობს. როცა ხედავ რაიმე საგანს, რომელიც იწვის, ნადგურდება და არ მიხედავ, უსინდისობაა. როცა სამოსელი გეხევა, შენ კი მიუშვებ, ბოლომდე რომ გაფუჭდეს, უსინდისობაა.
როცა შეგიძლია იმუშაო, შენ კი აქეთ-იქით დაყიალობ, ესეც უსინდისობაა. როცა საჭმელს აამჟავებ და გადაყრი, უსინდისობაა, რადგან უნდა გეზრუნა, ის ამჟავებამდე შეჭმულიყო. მაშასადამე, უსინდისობაა, რა სახითაც უნდა შესცოდოს ადამიანმა ნივთიერი საგნების მიმართ და უსინდისობაა ღვთის შეურაცხყოფა ნებისმიერი გზით.
უმდიდრესია ადამიანი, რომელიც ცდილობს სინდისი სუფთად, დაუმძიმებლად შეინახოს. როცა რაიმე შემთხვევის დროს სინდისის ქენჯნას იგრძნობს, მაშინვე ცდილობს გამოასწოროს და ამგვარად ისევ პირვანდელ მდგომარეობას უბრუნდება.
რამდენჯერ ვუმხილებივართ სინდისს? რაც უფრო უფრთხილდება სინდისს ადამიანი, რაც უფრო გამოიძიებს, სინდისიც მეტი სიზუსტით უწინამძღვრებს, ამხელს, და შესაბამისად, ადამიანი უფრო მეტად განიწმინდება.
არსებობს მზაკვარი სინდისიც. ხშირად ის კეთილი სინდისის იერით, სახითა და თვისებებით გვევლინება, მაგრამ არსებითად მზაკვარი, უზნეო, ღვთის მოწინააღმდეგეა. მზაკვარი სინდისი ის ხმაა, რომელიც სათნოების საწინააღმდეგოს გვასწავლის, ძირითადად, მცდარსა და უზნეოს.
კეთილ სინდისს დასაბამად, საწყისად, საფუძვლად სიმდაბლე და მორჩილება უდევს, მზაკვარი სინდისის საწყისი კი ამპარტავნება და ურჩობაა.
როცა ვინმე არ ემორჩილება და ეწინააღმდეგება მოძღვარს, როცა ერთს ეუბნებიან და მეორეს ამბობს, როცა არ ისმენს, მაშინ მას თავდაჯერებულობა აქვს. სწორედ ეს თავდაჯერებულობა არის მზაკვარი სინდისი.
სიმდაბლე კეთილი სინდისის მშობელია. იმისთვის, რომ ადამიანმა იცოდეს, ან უფრო სწორად, ისწავლოს, თუ რა არის კეთილი სინდისი (ორივე ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული და კაცს ხშირად ვერ გაურჩევია, მზაკვარია თუ კეთილი ეს სინდისი? ფიქრობს: „ამ გულისსიტყვას დავუჯერო თუ იმას?“) – საჭიროა სიმდაბლე ჰქონდეს, სხვისი წინამძღოლობით იცხოვროს, უპირატესს, წინამძღვარს, სულიერ მოძღვარს დაემორჩილოს. მაშინ თანდათან დაიწყებს გარჩევას – რომელი გულისსიტყვაა ბოროტი და რომელი კეთილი, რა ელფერი აქვს კეთილ სინდისს და რა – მზაკვარს. ამგვარად, ერთი მხრივ, სულიერი მოძღვრის სწავლებითა და ხელმძღვანელობით დაცემას განერიდება, მეორე მხრივ, დროთა განმავლობაში გაარჩევს ორივე სინდისის ელფერს, მათ გარეგნულ სახეს შეისწავლის და სრულყოფილი ადამიანი გახდება.
ზარალდება ის, ვინც მორჩილების გარეშე ცხოვრობს. როცა ასეთ ადამიანებს ორივე სინდისი აწუხებთ, ერთი – მაცხონებელი, მეორე კი – დამღუპველი, მათ ხშირად არ იციან, რომელი აირჩიონ. ხოლო მორჩილი საფრთხეს განერიდება და ნელ-ნელა შეიძენს გამოცდილებას, იცნობს, რომელი სინდისია კეთილი და რომელი – მზაკვარი.
აბბა პიმენს ორი გულისსიტყვა ჰქონდა და მათ სათქმელად მოძღვართან წავიდა. მოძღვარი ძალიან შორს ცხოვრობდა – დილით წასული მასთან საღამოს მივიდა. ერთ-ერთი გულისსიტყვა დაავიწყდა და მხოლოდ ერთი უთხრა. როცა დაბრუნდა და კარს აღებდა, მეორე გულისსიტყვა გაახსენდა. კარი აღარ გააღო და დავიწყებული გულისსიტყვის სათქმელად უკან გაბრუნდა.
როცა მოძღვარმა სულიერი შვილის შრომა და გამოწვლილვა დაინახა, უთხრა: „პიმენ, პიმენ, ანგელოზთა მწყემსო! შენი სათნოება შენს სახელს მთელ ქვეყანას გააცნობს“.
ადამიანისთვის გამოცდილების შეძენა, ბოროტი და კეთილი სინდისის ხმების გარჩევა, მორჩილების გზითაა შესაძლებელი. თუ ადამიანი მორჩილების გზას არ გაივლის, ნაკლულევანი იქნება. შესაძლოა, სხვადასხვა ნიჭი ჰქონდეს, კეთილი სულის ადამიანი იყოს, კეთილ საქმეებსაც აკეთებდეს, მაგრამ ნახავ, რომ მოიკოჭლებს გულისხმისყოფასა და სიმდაბლეში. ის, რასაც მორჩილება გვანიჭებს, უპირველესად და უმთავრესად, სიმდაბლისმიერი გულისხმისყოფაა; მორჩილება ხომ ადამიანს გამოაწრთობს და უპირველესად სიმდაბლეს და გულისხმისყოფას მიჰმადლებს.
ნათქვამია, „ჰკითხე მამასა შენსა, გითხრას შენ“ (რჯლ. 32, 7). ამას წმინდა მამათა მაგალითზე ვხედავთ. პატერიკი მოგვითხრობს, რომ ზაქარიას ხილვა ჰქონდა, მაგრამ სულიერმა მამამ ვერ შეძლო აეხსნა – ღვთისგან იყო ის თუ დემონებისგან. ზაქარია ერთ ბერთან წავიდა, რომელსაც გულისხმისყოფა ჰქონდა. მან უთხრა: „ეს ხილვა ღვთისგანაა, მაგრამ წადი და შენს მამას დაემორჩილე“.
ოჰ, რამდენი დაგვიტოვეს მამებმა განსწავლისთვის! ყველაზე სწორი, ყველაზე საიმედო, ყველაზე უზრუნველი და საუკეთესო მორჩილების გზაა. აბბა პალამონი ამბობს: „მორჩილების აღმასრულებელმა ქრისტეს ყველა მცნება აღასრულა“. ხოლო აბბა მოსე გვეუბნება: „მორჩილმა საუკეთესო გზა აირჩია, შვილებო, ისწრაფეთ იქით, სადაც მორჩილებაა. იქ სიხარული, მშვიდობა, ძმათმოყვარება და ერთობაა, სიფხიზლე და ნუგეშია, გვირგვინები და სასყიდელია“. მაგრამ როცა მორჩილები ვართ და, მიუხედავად ამისა, მაინც საკუთარი ნების გატანა გვინდა, გზა ძნელად სავალი, უსწორმასწორო, სახიფათო ხდება. მორჩილების აღმასრულებელთან სიყვარულია, თავის იძულებაა, ძმათმოყვარება და გვირგვინებია, განწმენდა და ცხონებაა.
საკუთარი ნება დიდი ზღუდე და დაბრკოლებაა სულსა და ღმერთს შორის. ჩვენი ნების კედელი მსგავსია იმ კედლისა, რომელიც მზეს ფარავს და უმზეო ადგილს ნესტიანს, დაავადებულსა და უნაყოფოს ხდის. როცა საკუთარი ნება სულის წინ აღიმართება, აბნელებს და უნაყოფოს ხდის მას.
ქრისტეა მზე სიმართლისა. სულს, რომელსაც არაფერი ჩრდილავს, ქრისტეს სხივები ეფინება და ანათებს. ადამიანიც ნაყოფს გამოიღებს და განიწმინდება.
მას, ვინც მორჩილების ნაყოფი იგემა, შეუძლია ილაპარაკოს ამ თემაზე. მორჩილება ყველაზე მადლიანი გზაა. ადამიანი საკუთარი თავიდან განდევნის ყველა ბოროტების მომტან ეგოიზმისა და ამპარტავნების ეშმაკს და მასში სიმდაბლე და უზრუნველობა იმკვიდრებს.
გერონტიკონში ორი ძმის შესახებ ვკითხულობთ: მათ მონაზვნობა გადაწყვიტეს და სოფელი მიატოვეს. ერთი კინოვიოში შეუდგა მორჩილებას, მეორემ კი ისიქასტობა არჩია.
ორი-სამი წლის შემდეგ ისიქასტმა თქვა: „წავალ, ჩემს ძმას მოვინახულებ, ის კინოვიოში ცხოვრობს, საზრუნავსა და ფუსფუსშია. ვინ იცის, საცოდავი იმ აურზაურში როგორ არის“. ისიქასტს სჯეროდა, რომ თავისი ღვაწლით სულიერების მაღალი საფეხურისთვის მიეღწია. ძმასთან შეხვედრის აუცილებლობის საბაბით მონასტერში მივიდა და იღუმენს უთხრა: „ჩემი ძმის მონახულება მინდა“. ძმა მოვიდა და იღუმენმა, წმინდა ადამიანმა, აკურთხა ისინი, მოშორებით ესაუბრათ.
როცა ძმები მონასტერს დაშორდნენ, ბილიკზე თითქმის შიშველი მიცვალებული დაინახეს. ისიქასტმა თქვა: „რაიმე სამოსელი რომ გვქონდეს, მიცვალებულს დავაფარებდით“.
მორჩილმა უბრალოებით მიუგო: „განა უმჯობესი არ არის ვილოცოთ, რომ აღდგეს?“ – „კეთილი, ვილოცოთ“ – უპასუხა ძმამ. ილოცეს და მკვდარი აღდგა. მორჩილს სასწაულისთვის ყურადღება არ მიუქცევია. სჯეროდა, რომ სასწაული მისი მოძღვრის ლოცვით აღესრულა. ისიქასტი კი ფიქრობდა, რომ ეს თავისი სათნოების, მოღვაწეობის, მარხვის, ღამისთევის, მიწაზე წოლის, ჭირთათმენისა და სხვა მიღწევების შედეგი იყო.
უკან დაბრუნდნენ და სანამ რამეს იტყოდნენ, იღუმენმა ისიქასტს მიმართა: „ძმაო, ნუ გგონია, რომ ღმერთმა მკვდარი შენი ლოცვით აღადგინა. არა! ეს შენი ძმის მორჩილების გამო მოხდა!“
როცა ისიქასტმა იხილა, რომ იღუმენმა მისი გულისსიტყვები მაშინვე წაიკითხა, განჭვრეტის ნიჭი და სიწმინდე ჰქონდა, დარწმუნდა, რომ თვითონ ხიბლში იყო, მისი ძმა კი, რომელიც კინოვიოში ვითომდა მრავლისთვის ზრუნავდა და შფოთავდა, მას აღემატებოდა.
დაფიქრდით, როგორი რწმენით თქვა მორჩილმა: „მოდი, ვილოცოთ, რომ აღდგეს!" ნახეთ მისი უბრალოება, უზაკველობა, სარწმუნოება! ისიქასტისთვის ეს მიუღწეველი აღმოჩნდა, მორჩილისთვის კი – ბუნებრივი. მას თავისი მოძღვრის ლოცვის სწამდა. ამგვარი სიმდაბლის მოსაპოვებლად რა ბრძოლა ექნებოდა გამოვლილი! როგორ შეიმუსრებოდა მისი ეგოიზმი და ამპარტავნება კინოვიოში! განა მოსულა ვინმე ერიდან მონასტერში და თან არ მოუტანია ეგოიზმი და ამპარტავნება? რამდენი მორჩილი გახდა წმინდანი და მირონმდინარე?
წმინდა მთაზე, წმინდა ანას სკიტის მახლობლად, ერთი მონაზონი ცხოვრობდა. იგი ხორბლით სავსე ტომრებს ნავსადგურიდან ზემოთ ეზიდებოდა. დიდ ჯაფასა და ოფლისღვრაში იყო. ერთხელაც გულისსიტყვამ უთხრა: „ნეტავ, მოძღვრების მორჩილებისას გაწეული შრომის და დაღვრილი ოფლის სანაცვლოდ სასყიდელი თუ მოგვეგება?“ ამ ფიქრით დასასვენებლად ჩამოჯდა და ძილი მოერია. ძილ-ბურანში ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი იხილა. „ნუ დაღონდები, შვილო, – უთხრა დედოფალმა, ოფლი, რომელსაც ტომრების ზიდვისას მორჩილებისთვის ღვრი, ჩემი ძის წინაშე მოწამეობრივ სისხლად შეგერაცხება“. როცა გონს მოეგო, გულისსიტყვები და მწუხარება განეშორა. მამებმა ეს სიტყვები ტერასის ქვაზე დაწერეს და ყველა კითხულობს, ვინც იქ გაივლის.
წმინდა ანას სკიტის კათოლიკონის მახლობლად პატარა სახლი დგას, რომელსაც პატრიარქისას უწოდებენ. იქ ერთი პატრიარქი მოღვაწეობდა. მას კირილე ერქვა. საპატრიარქო საყდარი მიატოვა, წმინდა მთაზე მოვიდა და უბრალო მონაზონი გახდა. მამები ტვირთს ზურგით ეზიდებოდნენ. პატრიარქს კი ეუბნებოდნენ: „თქვენო ყოვლადუწმინდესობავ, მოხუცი ხარ და ფიზიკურ შრომას მიუჩვეველი. ერთ ვირს გიყიდით და შენთვის სამყოფი სანოვაგე მას აჰკიდე". მართლაც, უყიდეს და სკიტში იმ ვირით ადიოდა და ჩამოდიოდა.
ერთ დღეს, როცა პატრიარქი თავისი ვირით, ხოლო მამები ზურგზე მოკიდებული სურსათით აღმართს მიუყვებოდნენ, დასასვენებლად ჩამოსხდნენ. პატრიარქმა ჩათვლიმა და ძილ-ღვიძილში ღვთისმშობელი იხილა ანგელოზებთან ერთად.
მამებს, რომლებიც ტვირთს ზურგით ეზიდებოდნენ, ღვთისმშობელი წყალს თავისი ჭურჭლიდან ასმევდა, ხოლო ანგელოზები ოფლს მანდილით სწმენდდნენ.
გაოცებულმა პატრიარქმა დაინახა, რომ ოფლი მის ვირსაც შეუმშრალეს და ითხოვა – გევედრებით, მეც მომწმინდეთო. მაშინ ღვთისმშობელმა მიუგო: „მამაო, შენ არ ხარ გაოფლილი. ვირს კი ოფლი ჩამოსდის, ამიტომ მას მოვწმენდთ“. მაშინ გამოეღვიძა პატრიარქს და მამებს უთხრა: „წაიყვანეთ ვირი, რადგან მის გამო ბევრს მოვაკლდი: ღვთისმშობელმა და ანგელოზებმა ოფლი მე კი არა, მას შეუმშრალეს“. ამის შემდეგ თავის ტვირთს ისიც ზურგით ეზიდებოდა.
რამდენი ასეთი ამბავი მომხდარა მამების ცხოვრებაში! ნეტავ მაშინ ვყოფილიყავით, რომ გვენახა! ახლა მსგავსი რამ იშვიათად გვხვდება, ყველაფერი დაიკარგა.
მაშ, ყური ვუგდოთ ჩვენს სინდისს. დაე, კეთილი სინდისი მორჩილების, შემუსვრილების, აღსარებისა და სიმდაბლის გზით შევიძინოთ. გავექცეთ საკუთარ ნებას, რომელიც თავდაჯერებულობასა და მზაკვარ სინდისს წარმოშობს.
იოანე მახარებელი ამბობს: „ადამიანს, რომელსაც სინდისი არ ამხელს, კადნიერება აქვს ღვთის წინაშე“ (1 იოან. 3, 21).
შეუძლებელია ადამიანმა ცხოვრების გზა ისე განვლოს, რომ სადმე არ წაიბორძიკოს. ადამიანი მისთვის დამახასიათებელი უყურადღებობის გამო ბორძიკობს, რადგან, ერთი მხრივ ეშმაკი, მეორე მხრივ ხორცი, სხვა მხრიდან კი სოფელი მუდმივ დაბრკოლებებს უქმნიან ცხოვრებაში. ამიტომ, როცა დაეცემა, მაშინვე უნდა წამოდგეს და შენდობა ითხოვოს. როცა ადამიანი სათანადოდ შეინანებს, მაშინ სინდისიც, რომელიც აქამდე აწუხებდა, შეწყვეტს მხილებას.
სინდისის დაცვა გვმართებს ღვთის, მოყვასისა და საგნების მიმართ.
როცა ადამიანი სხვადასხვა ცოდვას არიდებს თავს, სინდისს ღვთის მიმართ იცავს; როცა მოყვასს არ აწყენინებს, არ განიკითხავს, ცილს არ სწამებს, არ აბრკოლებს, ცუდისკენ არ უბიძგებს, სინდისს მოყვასის მიმართ იცავს; ხოლო როცა თავისი დაუდევრობის, უდებების, უსინდისობის გამო რაიმე ნივთის განადგურების ან დაზიანების მიზეზი არ ხდება, სინდისს საგნების მიმართ იცავს.
წმინდა თეოდორე სტუდიელი ამ უსინდისობის შესახებ ბევრს საუბრობს. როცა ხედავ რაიმე საგანს, რომელიც იწვის, ნადგურდება და არ მიხედავ, უსინდისობაა. როცა სამოსელი გეხევა, შენ კი მიუშვებ, ბოლომდე რომ გაფუჭდეს, უსინდისობაა.
როცა შეგიძლია იმუშაო, შენ კი აქეთ-იქით დაყიალობ, ესეც უსინდისობაა. როცა საჭმელს აამჟავებ და გადაყრი, უსინდისობაა, რადგან უნდა გეზრუნა, ის ამჟავებამდე შეჭმულიყო. მაშასადამე, უსინდისობაა, რა სახითაც უნდა შესცოდოს ადამიანმა ნივთიერი საგნების მიმართ და უსინდისობაა ღვთის შეურაცხყოფა ნებისმიერი გზით.
უმდიდრესია ადამიანი, რომელიც ცდილობს სინდისი სუფთად, დაუმძიმებლად შეინახოს. როცა რაიმე შემთხვევის დროს სინდისის ქენჯნას იგრძნობს, მაშინვე ცდილობს გამოასწოროს და ამგვარად ისევ პირვანდელ მდგომარეობას უბრუნდება.
რამდენჯერ ვუმხილებივართ სინდისს? რაც უფრო უფრთხილდება სინდისს ადამიანი, რაც უფრო გამოიძიებს, სინდისიც მეტი სიზუსტით უწინამძღვრებს, ამხელს, და შესაბამისად, ადამიანი უფრო მეტად განიწმინდება.
არსებობს მზაკვარი სინდისიც. ხშირად ის კეთილი სინდისის იერით, სახითა და თვისებებით გვევლინება, მაგრამ არსებითად მზაკვარი, უზნეო, ღვთის მოწინააღმდეგეა. მზაკვარი სინდისი ის ხმაა, რომელიც სათნოების საწინააღმდეგოს გვასწავლის, ძირითადად, მცდარსა და უზნეოს.
კეთილ სინდისს დასაბამად, საწყისად, საფუძვლად სიმდაბლე და მორჩილება უდევს, მზაკვარი სინდისის საწყისი კი ამპარტავნება და ურჩობაა.
როცა ვინმე არ ემორჩილება და ეწინააღმდეგება მოძღვარს, როცა ერთს ეუბნებიან და მეორეს ამბობს, როცა არ ისმენს, მაშინ მას თავდაჯერებულობა აქვს. სწორედ ეს თავდაჯერებულობა არის მზაკვარი სინდისი.
სიმდაბლე კეთილი სინდისის მშობელია. იმისთვის, რომ ადამიანმა იცოდეს, ან უფრო სწორად, ისწავლოს, თუ რა არის კეთილი სინდისი (ორივე ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული და კაცს ხშირად ვერ გაურჩევია, მზაკვარია თუ კეთილი ეს სინდისი? ფიქრობს: „ამ გულისსიტყვას დავუჯერო თუ იმას?“) – საჭიროა სიმდაბლე ჰქონდეს, სხვისი წინამძღოლობით იცხოვროს, უპირატესს, წინამძღვარს, სულიერ მოძღვარს დაემორჩილოს. მაშინ თანდათან დაიწყებს გარჩევას – რომელი გულისსიტყვაა ბოროტი და რომელი კეთილი, რა ელფერი აქვს კეთილ სინდისს და რა – მზაკვარს. ამგვარად, ერთი მხრივ, სულიერი მოძღვრის სწავლებითა და ხელმძღვანელობით დაცემას განერიდება, მეორე მხრივ, დროთა განმავლობაში გაარჩევს ორივე სინდისის ელფერს, მათ გარეგნულ სახეს შეისწავლის და სრულყოფილი ადამიანი გახდება.
ზარალდება ის, ვინც მორჩილების გარეშე ცხოვრობს. როცა ასეთ ადამიანებს ორივე სინდისი აწუხებთ, ერთი – მაცხონებელი, მეორე კი – დამღუპველი, მათ ხშირად არ იციან, რომელი აირჩიონ. ხოლო მორჩილი საფრთხეს განერიდება და ნელ-ნელა შეიძენს გამოცდილებას, იცნობს, რომელი სინდისია კეთილი და რომელი – მზაკვარი.
აბბა პიმენს ორი გულისსიტყვა ჰქონდა და მათ სათქმელად მოძღვართან წავიდა. მოძღვარი ძალიან შორს ცხოვრობდა – დილით წასული მასთან საღამოს მივიდა. ერთ-ერთი გულისსიტყვა დაავიწყდა და მხოლოდ ერთი უთხრა. როცა დაბრუნდა და კარს აღებდა, მეორე გულისსიტყვა გაახსენდა. კარი აღარ გააღო და დავიწყებული გულისსიტყვის სათქმელად უკან გაბრუნდა.
როცა მოძღვარმა სულიერი შვილის შრომა და გამოწვლილვა დაინახა, უთხრა: „პიმენ, პიმენ, ანგელოზთა მწყემსო! შენი სათნოება შენს სახელს მთელ ქვეყანას გააცნობს“.
ადამიანისთვის გამოცდილების შეძენა, ბოროტი და კეთილი სინდისის ხმების გარჩევა, მორჩილების გზითაა შესაძლებელი. თუ ადამიანი მორჩილების გზას არ გაივლის, ნაკლულევანი იქნება. შესაძლოა, სხვადასხვა ნიჭი ჰქონდეს, კეთილი სულის ადამიანი იყოს, კეთილ საქმეებსაც აკეთებდეს, მაგრამ ნახავ, რომ მოიკოჭლებს გულისხმისყოფასა და სიმდაბლეში. ის, რასაც მორჩილება გვანიჭებს, უპირველესად და უმთავრესად, სიმდაბლისმიერი გულისხმისყოფაა; მორჩილება ხომ ადამიანს გამოაწრთობს და უპირველესად სიმდაბლეს და გულისხმისყოფას მიჰმადლებს.
ნათქვამია, „ჰკითხე მამასა შენსა, გითხრას შენ“ (რჯლ. 32, 7). ამას წმინდა მამათა მაგალითზე ვხედავთ. პატერიკი მოგვითხრობს, რომ ზაქარიას ხილვა ჰქონდა, მაგრამ სულიერმა მამამ ვერ შეძლო აეხსნა – ღვთისგან იყო ის თუ დემონებისგან. ზაქარია ერთ ბერთან წავიდა, რომელსაც გულისხმისყოფა ჰქონდა. მან უთხრა: „ეს ხილვა ღვთისგანაა, მაგრამ წადი და შენს მამას დაემორჩილე“.
ოჰ, რამდენი დაგვიტოვეს მამებმა განსწავლისთვის! ყველაზე სწორი, ყველაზე საიმედო, ყველაზე უზრუნველი და საუკეთესო მორჩილების გზაა. აბბა პალამონი ამბობს: „მორჩილების აღმასრულებელმა ქრისტეს ყველა მცნება აღასრულა“. ხოლო აბბა მოსე გვეუბნება: „მორჩილმა საუკეთესო გზა აირჩია, შვილებო, ისწრაფეთ იქით, სადაც მორჩილებაა. იქ სიხარული, მშვიდობა, ძმათმოყვარება და ერთობაა, სიფხიზლე და ნუგეშია, გვირგვინები და სასყიდელია“. მაგრამ როცა მორჩილები ვართ და, მიუხედავად ამისა, მაინც საკუთარი ნების გატანა გვინდა, გზა ძნელად სავალი, უსწორმასწორო, სახიფათო ხდება. მორჩილების აღმასრულებელთან სიყვარულია, თავის იძულებაა, ძმათმოყვარება და გვირგვინებია, განწმენდა და ცხონებაა.
საკუთარი ნება დიდი ზღუდე და დაბრკოლებაა სულსა და ღმერთს შორის. ჩვენი ნების კედელი მსგავსია იმ კედლისა, რომელიც მზეს ფარავს და უმზეო ადგილს ნესტიანს, დაავადებულსა და უნაყოფოს ხდის. როცა საკუთარი ნება სულის წინ აღიმართება, აბნელებს და უნაყოფოს ხდის მას.
ქრისტეა მზე სიმართლისა. სულს, რომელსაც არაფერი ჩრდილავს, ქრისტეს სხივები ეფინება და ანათებს. ადამიანიც ნაყოფს გამოიღებს და განიწმინდება.
მას, ვინც მორჩილების ნაყოფი იგემა, შეუძლია ილაპარაკოს ამ თემაზე. მორჩილება ყველაზე მადლიანი გზაა. ადამიანი საკუთარი თავიდან განდევნის ყველა ბოროტების მომტან ეგოიზმისა და ამპარტავნების ეშმაკს და მასში სიმდაბლე და უზრუნველობა იმკვიდრებს.
გერონტიკონში ორი ძმის შესახებ ვკითხულობთ: მათ მონაზვნობა გადაწყვიტეს და სოფელი მიატოვეს. ერთი კინოვიოში შეუდგა მორჩილებას, მეორემ კი ისიქასტობა არჩია.
ორი-სამი წლის შემდეგ ისიქასტმა თქვა: „წავალ, ჩემს ძმას მოვინახულებ, ის კინოვიოში ცხოვრობს, საზრუნავსა და ფუსფუსშია. ვინ იცის, საცოდავი იმ აურზაურში როგორ არის“. ისიქასტს სჯეროდა, რომ თავისი ღვაწლით სულიერების მაღალი საფეხურისთვის მიეღწია. ძმასთან შეხვედრის აუცილებლობის საბაბით მონასტერში მივიდა და იღუმენს უთხრა: „ჩემი ძმის მონახულება მინდა“. ძმა მოვიდა და იღუმენმა, წმინდა ადამიანმა, აკურთხა ისინი, მოშორებით ესაუბრათ.
როცა ძმები მონასტერს დაშორდნენ, ბილიკზე თითქმის შიშველი მიცვალებული დაინახეს. ისიქასტმა თქვა: „რაიმე სამოსელი რომ გვქონდეს, მიცვალებულს დავაფარებდით“.
მორჩილმა უბრალოებით მიუგო: „განა უმჯობესი არ არის ვილოცოთ, რომ აღდგეს?“ – „კეთილი, ვილოცოთ“ – უპასუხა ძმამ. ილოცეს და მკვდარი აღდგა. მორჩილს სასწაულისთვის ყურადღება არ მიუქცევია. სჯეროდა, რომ სასწაული მისი მოძღვრის ლოცვით აღესრულა. ისიქასტი კი ფიქრობდა, რომ ეს თავისი სათნოების, მოღვაწეობის, მარხვის, ღამისთევის, მიწაზე წოლის, ჭირთათმენისა და სხვა მიღწევების შედეგი იყო.
უკან დაბრუნდნენ და სანამ რამეს იტყოდნენ, იღუმენმა ისიქასტს მიმართა: „ძმაო, ნუ გგონია, რომ ღმერთმა მკვდარი შენი ლოცვით აღადგინა. არა! ეს შენი ძმის მორჩილების გამო მოხდა!“
როცა ისიქასტმა იხილა, რომ იღუმენმა მისი გულისსიტყვები მაშინვე წაიკითხა, განჭვრეტის ნიჭი და სიწმინდე ჰქონდა, დარწმუნდა, რომ თვითონ ხიბლში იყო, მისი ძმა კი, რომელიც კინოვიოში ვითომდა მრავლისთვის ზრუნავდა და შფოთავდა, მას აღემატებოდა.
დაფიქრდით, როგორი რწმენით თქვა მორჩილმა: „მოდი, ვილოცოთ, რომ აღდგეს!" ნახეთ მისი უბრალოება, უზაკველობა, სარწმუნოება! ისიქასტისთვის ეს მიუღწეველი აღმოჩნდა, მორჩილისთვის კი – ბუნებრივი. მას თავისი მოძღვრის ლოცვის სწამდა. ამგვარი სიმდაბლის მოსაპოვებლად რა ბრძოლა ექნებოდა გამოვლილი! როგორ შეიმუსრებოდა მისი ეგოიზმი და ამპარტავნება კინოვიოში! განა მოსულა ვინმე ერიდან მონასტერში და თან არ მოუტანია ეგოიზმი და ამპარტავნება? რამდენი მორჩილი გახდა წმინდანი და მირონმდინარე?
წმინდა მთაზე, წმინდა ანას სკიტის მახლობლად, ერთი მონაზონი ცხოვრობდა. იგი ხორბლით სავსე ტომრებს ნავსადგურიდან ზემოთ ეზიდებოდა. დიდ ჯაფასა და ოფლისღვრაში იყო. ერთხელაც გულისსიტყვამ უთხრა: „ნეტავ, მოძღვრების მორჩილებისას გაწეული შრომის და დაღვრილი ოფლის სანაცვლოდ სასყიდელი თუ მოგვეგება?“ ამ ფიქრით დასასვენებლად ჩამოჯდა და ძილი მოერია. ძილ-ბურანში ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი იხილა. „ნუ დაღონდები, შვილო, – უთხრა დედოფალმა, ოფლი, რომელსაც ტომრების ზიდვისას მორჩილებისთვის ღვრი, ჩემი ძის წინაშე მოწამეობრივ სისხლად შეგერაცხება“. როცა გონს მოეგო, გულისსიტყვები და მწუხარება განეშორა. მამებმა ეს სიტყვები ტერასის ქვაზე დაწერეს და ყველა კითხულობს, ვინც იქ გაივლის.
წმინდა ანას სკიტის კათოლიკონის მახლობლად პატარა სახლი დგას, რომელსაც პატრიარქისას უწოდებენ. იქ ერთი პატრიარქი მოღვაწეობდა. მას კირილე ერქვა. საპატრიარქო საყდარი მიატოვა, წმინდა მთაზე მოვიდა და უბრალო მონაზონი გახდა. მამები ტვირთს ზურგით ეზიდებოდნენ. პატრიარქს კი ეუბნებოდნენ: „თქვენო ყოვლადუწმინდესობავ, მოხუცი ხარ და ფიზიკურ შრომას მიუჩვეველი. ერთ ვირს გიყიდით და შენთვის სამყოფი სანოვაგე მას აჰკიდე". მართლაც, უყიდეს და სკიტში იმ ვირით ადიოდა და ჩამოდიოდა.
ერთ დღეს, როცა პატრიარქი თავისი ვირით, ხოლო მამები ზურგზე მოკიდებული სურსათით აღმართს მიუყვებოდნენ, დასასვენებლად ჩამოსხდნენ. პატრიარქმა ჩათვლიმა და ძილ-ღვიძილში ღვთისმშობელი იხილა ანგელოზებთან ერთად.
მამებს, რომლებიც ტვირთს ზურგით ეზიდებოდნენ, ღვთისმშობელი წყალს თავისი ჭურჭლიდან ასმევდა, ხოლო ანგელოზები ოფლს მანდილით სწმენდდნენ.
გაოცებულმა პატრიარქმა დაინახა, რომ ოფლი მის ვირსაც შეუმშრალეს და ითხოვა – გევედრებით, მეც მომწმინდეთო. მაშინ ღვთისმშობელმა მიუგო: „მამაო, შენ არ ხარ გაოფლილი. ვირს კი ოფლი ჩამოსდის, ამიტომ მას მოვწმენდთ“. მაშინ გამოეღვიძა პატრიარქს და მამებს უთხრა: „წაიყვანეთ ვირი, რადგან მის გამო ბევრს მოვაკლდი: ღვთისმშობელმა და ანგელოზებმა ოფლი მე კი არა, მას შეუმშრალეს“. ამის შემდეგ თავის ტვირთს ისიც ზურგით ეზიდებოდა.
რამდენი ასეთი ამბავი მომხდარა მამების ცხოვრებაში! ნეტავ მაშინ ვყოფილიყავით, რომ გვენახა! ახლა მსგავსი რამ იშვიათად გვხვდება, ყველაფერი დაიკარგა.
მაშ, ყური ვუგდოთ ჩვენს სინდისს. დაე, კეთილი სინდისი მორჩილების, შემუსვრილების, აღსარებისა და სიმდაბლის გზით შევიძინოთ. გავექცეთ საკუთარ ნებას, რომელიც თავდაჯერებულობასა და მზაკვარ სინდისს წარმოშობს.
|
|
