პატივმოყვარეობა - ეს არის ძიება ადამიანური დიდებისა, ტრაბახი, მიწიერი პატივის სურვილი, ძიება ლამაზი ტანსაცმლის, მიდრეკილება მომსახურე პერსონალისადმი, გადამეტებული ზრუნვა საკუთარ გარეგნობაზე, ხმაზე. მეცნიერებითა და ხელოვნების დარიგებით დაინტერესება და მათით დროებითი მიწიერი დიდების მოხვეჭის გზით შვების მიღება. ეს არის კაცთმოთნეობა, უსინდისობა და სხვ. ყველა სხვა ვნებას სინდისი მყისიერად ამხელს; პატივმოყვარეობის ვნებას კი პირიქით - თითქოს სიამოვნება...
სულიერი განსჯის გარეშე ყოველგვარი კეთილი საქმე შეიძლება ცხონებისათვის უსარგებლო შეიქნეს. ადამიანი ან დგება ღვაწლში ისე, რომ ვერ საზღვრავს ეყოფა თუ არა საამისოდ სულიერი ძალები; ან არ აკეთებს იმას, რაც საჭირო და სასარგებლოა, ანდა აკეთებს, მაგრამ ისე არა, როგორც საჭიროა, ან სრულებით ვერ ამჩნევს, თუ როგორ ეპარება მის კეთილ საქმეს მტერი და უნერგავს პატივმოყვარეობას, ანგარებას და თავის თავზე დიდ წარმოდგენას.
ზოგიერთი ვნება უძლურდება და მცირდება ადგილის ცვლილებითა თუ შესაბამისი ობიექტიდან მოცილებით. პატივმოყვარეობა არ სცილდება უდაბნოში გასულსაც კი, ადგილის შეცვლა არ მოქმედებს მასზე, რამეთუ ის სათნოების გზაზე ადამიანის წარმატებებით სულდგმულობს. სხვა ვნებები დროთა განმავლობაში უძლურდება და ქრება, ხოლო პატივმოყვარეობა, თუკი ადამიანი არ გამოიჩენს დიდ მონდომებასა და გონიერებას, არა თუ დასუსტდება, არამედ უმეტესი სიძლიერით აღსდგება.
ეშმაკი, ვისშიც პატივმოყვარეობას მოხდენილი ტანისამოსით ვერ აღძრავს, ცდილობს მოუვლელი, შეუხედავი, უბრალო სამოსით აცდუნოს იგი; ვინც ვერ აიძულა თავი აემაღლებიან ცოდნითა და მჭევრმეტყველებით, დუმილით ჩააგდო ცოდვაში; ვინც აშკარად მარხულობს, ბოროტი მას ამქვეყნიური დიდებით აცდუნებს; ხოლო, ვინც გაურბის სახელს და ფარულად ცდილობს მარხვის შენახვას, სწორედ ამ კრძალვას უდებს ხაფანგად. ის, ვინც შეურაცხყოფს წუთისოფლის დიდებას და ძმათა თვალწინ ხანგრძლივ ლოცვას ერი...
ცუდმედიდობა რომ დავძლიოთ, კეთილი საქმეები ფარულად უნდა ვაკეთოთ. ერთ ეპიზოდს გავიხსენებ მამათა ცხოვრებიდან. ერთმა მონაზონმა გადაწყვიტა, ეგვიპტეში, ეგრეთ წოდბული "მარილიანი ტბების" მიდამოებში მცხოვრებ ბერებს სწვეოდა. ქრისტესმიერმა ძმებმა იგი სიხარულით მიიღეს, მიართვეს ყველაფერი საუკეთესო, რაც ჰქონდათ, ფეხები დაბანეს და მანამ, ვიდრე მათთან იყო, ემსახურებოდნენ და დასვენების ყოველგვარ პირობას უქმნიდნენ. მოგზაურს არ უნახავს იქ არც ფსალმუნთა გალობა, არც...
ზოგჯერ, ესა თუ ის პიროვნება, ერთი შეხედვით, მართლაც კარგ საქმეს აღასრულებს: შემოსავლის ნაწილს გასცემს, გაჭირვებულებს ეხმარება, ტაძარსაც აშენებს... მაგრამ თუ ყოველივე ამას თავის გამოსაჩენად აკეთებს და სიკეთით ამპარტავნობს, რა თქმა უნდა, მიუღებელი იქნება უფლისათვის და არც ასეთი ადამიანის ლოცვა შეისმინება. ზემოთქმული ისე არ უნდა გავიგოთ, რომ ღმერთი ამქვეყნიური კეთილდღეობის სრული უარყოფისკენ მოგვიწოდებდეს ყველას. რა თქმა უნდა - არა, რადგან უფალი ჩვენ...
თქვენ გაქებენ. რა არის ამაში საოცარი? უთევზობისას კიბორჩხალაც გამოდგება, როგორც ამბობდა მამა პართენი. ძალზე ახასიათებს ჩვენს საზოგადოებას სიკეთის აჩრდილისადმი თანაგრძნობა... მაგრამ ეს თქვენთვის სულაც არ არის კარგი. წყლის წვეთი ქვას ხვრეტავს ხშირი დაცემით მასზე. თითოეული ქების ნაწილი თავმოყვარეობისა და პატივმოყვარეობის ჭიას ეცემა და კვებავს; იგი თქვენთვის უხილავად იზრდება, ვიდრე მომაგრდებოდეს, სათნო გრძნობებს ჯერჯერობით აძლეს არსებობის ნებას. ხოლო...
რა უნდა ვუთხრა ღვთისადმი თქვენს სიყვარულს? გეტყვით, რომ მონას არ შეშვენის ბატონის დარიგება, მაგრამ მე ჯერაც ვერ გავთავისუფლდი პატივმოყვარეობისაგან, რომ ყველას მონად მივიჩნიო თავი. ამიტომ, შეცბუნებული ვარ და პატიების სათხოვნელად ვერაფერს ვპოულობ. მხოლოდ ის მრჩება, ამ სიტყვებს რომ მივმართო: შენდობას ვითხოვ ღვთის გულისათვის და ილოცეთ ჩემთვის, რათა ჩემთან თქვენი მოსვლის გამო მსჯავრი არ დამდონ, რათა შევიცნო, რა არის ღმერთი, ვეცადო მისი მცნებების აღსრუ...