დღევანდელ სახარებაში (ქადაგება წარმოითქვა მენელსაცხებლე დედათა კვირას) საუბარია წმ. დედებზე, რომლებიც შეუდგნენ ქრისტეს მისი ამქვეყნიური ცხოვრების ჟამს, მოწამენი იყვნენ უფლის ვნებისა, ესწრებოდნენ მის დაკრძალვასაც. დაკრძალვა პარასკევს საღამოს შედგა – იმ დროს, როდესაც იუდეველთა მრისხანება ეტნას ცეცხლოვანი ლავასავით დუღდა და არა მარტო უფლის, არამედ ყველა მისი ახლობლის წინააღმდეგ იყო მიმართული. წმ. მოციქულები იძულებულნი გახდნენ მიმალულიყვნენ ანდა მხოლოდ შორიდან ედევნებინათ თვალი საოცარი სანახაობისათვის; უფალს ბოლომდე თან ახლდა მხოლოდ ერთი, უერთგულესი მოწაფე. და აი, ჩნდება იოსები – ქრისტეს ფარული მიმდევარი, სინედრიონის საპატიო წევრი, რომელიც აქამდე სინედრიონის შიშით მალავდა თავის შინაგან რწმენას. იგი უეცრად თრგუნავს ყველა დაბრკოლებას, ეჭვს, ყოყმანს, დღემდე რომ ხელ-ფეხს უკრავდა; მიდის ცივსა და სასტიკ პილატესთან, სთხოვს სამარცხვინო სიკვდილით დასჯილის გვამს, ღებულობს მას და კრძალავს დიდი პატივით. სახარება იოსების ამ საქციელს ახასიათებს, როგორც ვაჟკაცურსა და დიდსულოვანს, და იგი მართლაც ასეთი იყო: სინედრიონის წევრი ღმერთის მკვლელი სინედრიონის წინაშე, ამ მკვლელობის თანამონაწილე იერუსალიმის წინაშე ჯვარიდან ხსნის ღმერთკაცის გვამს და მიაქვს ბაღში, ქალაქის ჭიშკარსა და კედლებთან ახლოს. იქ, განმარტოვებასა და სიმყუდროვეში, ხეების ჩრდილქვეშ, კლდეში ნაკვეთ ახალ საფლავში, ნელსურნელებათა უხვი პკურების შემდეგ იოსები კრძალავს უწმინდეს სხეულს; უსპეტაკესი სახვევებით მოსავს მას, ვით ძვირფას საგანძურს. უფლის დაკრძალვაში მონაწილეობს აგრეთვე სინედრიონის სხვა წევრი, ნიკოდიმოსი, რომელიც ცოტა ხნით ადრე უფალთან მივიდა და იგი ღმერთის მოვლინებულად აღიარა. იოსებმა დიდი ქვა მიაგორა საფლავის კართან – კარს სახარება უწოდებს მცირე ნაპრალს მღვიმის შესასვლელში – და წავიდა, მან პირნათლად აღასრულა თავისი მსახურება. სინედრიონი თვალყურს ადევნებდა იოსების ყოველ ნაბიჯს. როგორც კი იგი იქაურობას გაშორდა, მცველები დაუყენა საფლავს და დაბეჭდა შესასვლელთან მიგორებული ქვა. ამგვარად, უფლის დაკრძალვა დამოწმებულია არა მარტო მის მიმდევართა, არამედ მტერთა მიერაც. სინედრიონის წევრთა ნაწილმა, მრისხანებითა და სიშმაგით შეპყრობილმა, უდიდესი ბოროტმოქმედების ჩადენით უნებლიეთ უდიდესი მსხვერპლშეწირვაც აღასრულა: ყოვლად წმინდა მსხვერპლის დაკვლით მათ გამოისყიდეს კაცობრიობა და დაასრულეს აქამდე შეწირულ მსხვერპლთა უნაყოფო რიგი. სინედრიონის სხვა წევრები, ძველი აღთქმის მართალთა წარმომადგენლები, ვისაც სულის კეთილი მიმართულება და კეთილი განწყობა ჰქონდა შეთვისებული, კაცთა მხსნელის დაკრძალვას ემსახურნენ, ამით დაასრულეს და დაბეჭდეს ძველი აღთქმის შვილთა საქმე. აქედან იწყება მხოლოდ ახალი აღთქმის მოღვაწეთა მსახურება.
წმ. დედები მამაცური თავგანწირვით იოსებს არ ჩამოუვარდებიან. პარასკევს ისინი დაკრძალვას დაესწრნენ, შაბათს კი, დასვენების დღეს, ვერ გაკადნიერდნენ დაერღვიათ ის სიმყუდროვე, რომელშიც, მღვიმის წმინდა სიბნელესა და სიმარტოვეში, უფლის გვამი განისვენებდა. დედებს განზრახული ჰქონდათ მაცხოვრისადმი მოწიწება იმით გამოეხატათ, რომ ნელსაცხებლებით შეემოსათ მისი გვამი. პარასკევს, დაკრძალვიდან დაბრუნებისთანავე, უამრავი ნელსაცხებელი იყიდეს და შაბათის შემდგომი დღის დადგომას დაელოდნენ, რომელსაც დღეს აღდგომის დღე – კვირა ეწოდება. მზის ამოსვლისას ღმრთისმოსავი დედები საფლავისაკენ გაეშურნენ. გზად მიმავალთ გაახსენდათ, რომ გამოქვაბულის შესასვლელში დიდი ქვა იდო, მწუხარებამ შეიპყრო და ერთმანეთს ეკითხებოდნენ: "ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" (მარკ. 16, 3). ეს ქვა კი იყო "დიდ ფრიად" (იქვე, 4). მაგრამ საფლავს რომ მიუახლოვდნენ, დაინახეს, რომ ქვა გადაგორებული იყო – ეს გააკეთა ნათლით შემოსილმა ძლიერმა ანგელოზმა. როდესაც ქრისტე აღსდგა, ანგელოზი ციდან დაეშვა, მივიდა საფლავთან, შიშის ზარი დასცა მცველებს, ბეჭედი შემუსრა და ლოდი გადააგორა, შემდეგ კი ლოდზე დაჯდა და დედებს დაელოდა. როდესაც ისინი მიუახლოვდნენ, ანგელოზმა აუწყა ქრისტეს აღდგომა და უბრძანა, რომ ეს ამბავი მოციქულებისთვისაც გადაეცათ. წმ. დედები პირველები იყვნენ, ვისაც უფლის სიყვარულისთვის, მტკიცე გადაწყვეტილებისთვის, რომ პატივი მიეგოთ ყოვლად წმინდა გვამისთვის, ქრისტეს აღდგომის ზუსტი და სარწმუნო უწყება მიეცა. ისინი იყვნენ აგრეთვე პირველი და ძლიერი მქადაგებელი აღდგომისა, რადგან ამის შესახებ მათ თვით ანგელოზმა ამცნო. ყოვლად სრული ღმერთისთვის უცხოა მიკერძოება, მის წინაშე ყოველი კაცი თანასწორია, მაგრამ განსაკუთრებული, უხვი და სულიერი დახვეწილობით გამორჩეული ნიჭების ღირსი ის გახდება, ვინც დიდი თავგანწირვით მიეახლება მას.
"ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" ამ სიტყვებს თავისი საიდუმლო მნიშვნელობა აქვს – იმდენად დიდი, რომ მოყვასისადმი სიყვარული და მისი სულისთვის სარგებლობის მოტანის სურვილი არ მაძლევს ამ საგანზე დადუმების უფლებას.
სამარე ჩვენი გულია. იგი ტაძარი იყო და სამარედ იქცა. ნათლისღების საიდუმლოთი მასში უფალი შემოდის, რათა დაიმკვიდროს ჩვენში და ჩვენს შიგნით იმოქმედოს. ამ დროს გული ტაძრად იკურთხება. მაგრამ ჩვენ ვართმევთ ქრისტეს მოქმედების საშუალებას, რადგან ვაცოცხლებთ ჩვენში ძველ კაცს და მუდამ დაცემული ნების, ტყუილით შერყვნილ გონების ძახილს მივყვებით. ქრისტე, ნათლისღებით შემოსული, კვლავაც მყოფობს ჩვენში, მაგრამ თითქოს მოწყლული და მომკვდარი ჩვენი საქმეებით. უფლის ხელთუქმნელი ტაძარი ვიწრო და ბნელ სამარედ იქცევა, მის შესასვლელში კი უზარმაზარი ლოდი დევს. ღმერთის მტრები მცველებს უყენებენ სამარეს, ბეჭედს ადებენ სივრცეს, რომელსაც ლოდი ფარავს. ლოდს ბეჭდით ადუღაბებენ კლდესთან, რათა სიმძიმის გარდა ეს ბეჭედიც უშლიდეს ხელს ქვასთან მიახლოებას. ღმერთის მტრები პირადად ადევნებენ თვალს, რომ უფლის სიკვდილი ხელშეუვალი დარჩეს. მათ ყველა შესაძლო დაბრკოლება დაადგინეს და განიხილეს, რათა არ დაეშვათ, როგორმე შეეჩერებინათ ქრისტეს აღდგომა.
ლოდი ჩვენი სულის სნეულებაა, რომელიც ხელუხლებლად იცავს ყველა სხვა ვნებას. წმ. მამები ამ ლოდს უგრძნობელობას (ულმობელობას) უწოდებენ (იხ. კიბე, თავი 18). ბევრი ალბათ იტყვის, ეგ რომელი ცოდვაა, რაღაც არ გაგვიგიაო. წმ. მამათა განსაზღვრებით, უგრძნობელობა არის განურჩევლობა სულიერ განცდათა მიმართ, კაცის სულის უხილავი სიკვდილი სულიერ საგანთა მიმართ – იმ დროს, როდესაც იგი ნივთიერ საგნებთან მიმართებაში სრულიად ჯანმრთელია. ხდება ხოლმე, რომ ხანგრძლივი ავადმყოფობისას ორგანიზმის ყველა ძალა იფიტება ყველა ხორციელი უნარი ჭკნება: მაშინ სნეულება, რაკი თავისთვის საზრდოს ვეღარ პოულობს, წყვეტს ადამიანის წამებას – ტოვებს სხეულს, რომელიც არაქათგამოცლილი და თითქოს უკვე მკვდარია; ასეთ სხეულს მოქმედების უნარი უკვე აღარა აქვს, რადგან ტანჯვისაგან გათანგულია: რაღაც საშინელი, ჩუმი ავადმყოფობა ღრღნის, რომელსაც არავითარი განსაკუთრებული თვისება არ გააჩნია. იგივე ემართება სულსაც: ხანგრძლივი უდებება – მუდმივი გართობა, ნებსითი ცოდვების შუაგულში ტრიალი, ღმერთისა და მარადიულობის დავიწყება, სახარების მცნებების სრული უგულებელყოფა ან ერთობ ზერელე დამოკიდებულება – ეს ყველაფერი სტაცებს ადამიანს თანაგრძნობას სულიერი საგნებისადმი, სული კვდება მათთვის. თუმცა თავისთავად სულიერი საგნები განაგრძობენ არსებობსას, მაგრამ ამ ადამიანისთვის მკვდრები არიან; იგი მათ ვეღარ აღიქვამს, რადგან თვითონ მისი ცხოვრება, სულიერ საგნებთან ცოცხალი კავშირი გაწყდა: ამიერიდან ყველა მისი ძალა მხოლოდ ნივთიერს, წარმავალს, ამაოს, ცოდვილს ემსახურება.
ყოველი, ვინც საკუთარი სულის მიუკერძოებელსა და საფუძვლიან გამოკვლევას მოისურვებს, დაინახავს მასში უგრძნობელობის სენს, დაინახავს, მთელ მის სიმძიმესა და სერიოზულობას და აღიარებს, რომ ეს სენი არის სულის სიკვდილის ნიშანი და გამოვლინება. ნახეთ, რა მოწყენა გვეუფლება, როგორც კი წმ. წერილის კითხვას დავაპირებთ! რა გაუგებარი, უმნიშვნელო, უცნაური გვეჩვენება წაკითხული! როგორ ვცდილობთ, მალე გავთავისუფლდეთ ამ საქმისგან! რატომ? იმიტომ, რომ არ თანავუგრძნობთ წმ. წერილს. ან რა სიმშრალეს, რა სიცივეს ვგრძნობთ, ლოცვას რომ ვიწყებთ! როგორ გვეჩქარება ჩვენი ზერელე, გაფანტული ლოცვის დასრულება! რას დავაბრალოთ ყოველივე ეს? იმას, რომ უცხონი ვართ ღმერთისთვის. ჩვენ გვწამს ღმერთის არსებობა, მაგრამ გვწამს მხოლოდ მკვდარი რწმენით: ჩვენს შინაგან განცდებში ღმერთი არ არსებობს.
რატომ გვავიწყდება მარადისობა? განა ჩვენ არ ვეკუთვნით მათ რიცხვს, ვინც მის უსასრულო სივრცეს უნდა შეერთოს? განა ისევე პირისპირ არ მოგველის სიკვდილი, როგორც სხვა ადამიანებს? მაშ, საიდან მოდის ეს გულგრილობა? იქიდან, რომ მთელი სულითა და გულით ნივთიერსა ვართ მიჯაჭვულნი, არასოდეს დავფიქრებულვართ და არ გვსურს დავფიქრდეთ მარადისობაზე, დავკარგეთ მისი ძვირფასი წინასწარგანცდა და სამაგიეროდ შევიძინეთ ყალბი განცდა, ჩვენს ამსოფლიურ ცხოვრებას უსასრულოდ რომ წარმოგვიდგენს. თანაც იმდენად ვართ მოტყუებულნი და მოხიბლულნი ამ ყალბი განცდით, რომ ყველა ჩვენს მოქმედებას, სულისა და ხორცის ყველა უნარს მსხვერპლად ვწირავთ ხრწნილებას: ოდნავადაც არ ვზრუნავთ საუკუნო ცხოვრებაზე – ამ დროს კი ყოველი ჩვენგანი სწორედ იმ სოფლის მუდმივი მკვიდრი უნდა გახდეს. რატომაა, რომ წყაროსავით ვაფრქვევთ უქმისმეტყველებას, ხუმრობას, მოყვასის განკითხვას, მის რაც შეიძლება დახვეწილ დაცინვას? რატომაა, რომ უდარდელად ვატანთ ქარს უამრავ დროს, ვერ ვძღებით გართობით, ვცდილობთ ერთი ფუჭი საქმე მეორეთი შევცვალოთ; და სულ მცირე დროც კი არ გვინდა დავუთმოთ ჩვენი ცოდვების აღიარებას, მათთვის გლოვას? იმიტომ, რომ შევითვისეთ ცოდვის, ყოველივე ამაოს მიმართ თანაგრძნობა და პირიქით, დავკარგეთ თანაგრძნობა ყველა იმ საქმისადმი, რომელიც კაცს ღმერთის წინაშე სათნო ყოფაში შეეწევა. უგრძნობელობას ჩვენს სულში ღმერთის მიმართ მტრულად განწყობილი ორი ძალა – ეს სოფელი და დაცემული ანგელოზები ნერგავენ ჩვენივე თავისუფალი ნების თანხმობით. უგრძნობელობა ფეხს იდგამს და ძლიერდება ამა სოფლის კანონების მიხედვით ცხოვრების, საკუთარი დაცემული ნებისა და გონების დაყოლის, ღმერთის მსახურების უგულებელყოფისა და მიტოვების გამო. როდესაც უგრძნობელობა მტკიცედ დაიმკვიდრებს სულში და მის თვისებად იქცევა, მაშინ უკვე ეს სოფელი და სოფლისმპყრობელნი მას საკუთარ ბეჭედსაც ადებენ: ბეჭედი კი ნიშნავს კაცის სულიერ კავშირს დაცემულ სულებთან და ამ სულთა გავლენისადმი საკუთარი ნების დამორჩილებას.
"ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" ისმის ზრუნვით, მწუხარებით, შეცბუნებით სავსე კითხვა. ამგვარ ზრუნვას, მწუხარებას, შეცბუნებას განიცდიან სულები, რომლებმაც ამა სოფლისა და ცოდვის მსახურება ეს-ეს არის მიატოვეს და უფლის შედგომა სწყურიათ. მათ თვალწინ მთელი თავისი საშინელი მასშტაბითა და მნიშვნელობით იშლება უგრძნობელობის სენი. მათ სურთ შეიძინონ ლმობიერი ლოცვა, სურთ წმ. წერილის კითხვა და ყველა სხვა საკითხავის დავიწყება, საკუთარ ცოდვათა ხედვის მოპოვება და მათთვის გლოვა – მოკლედ, სურთ, შეეთვისონ ღმერთს, მაგრამ ამ დროს წინ ეღობებათ მოულოდნელი, ამა სოფლის მსახურთათვის უცნობი დაბრკოლება – გულის უგრძნობელობა. სული, რომელსაც ამდენი ხნის უზრუნველი ცხოვრებით სასიკვდილო ჭრილობა აქვს მიყენებული, სიცოცხლის ნიშანწყალს არ ამჟღავნებს. ამაოდ ახსენებს გონება სიკვდილს, ღმრთის სამსჯავროს, საკუთარ ცოდვებს, ჯოჯოხეთის სატანჯველსა და სამოთხის ნეტარებას; ამაოდ ცდილობს გამოაღვიძოს გული ამგვარი აზრებით: გული ულმობელია, თითქოს მასთან საერთო არაფერი ჰქონდეს არც სამოთხეს და არც ჯოჯოხეთს, არც ღმრთის სამსჯავროს და არც საკუთარ ცოდვებს. მას ღრმა, სასიკვდილო ძილით სძინავს, სძინავს ცოდვის სასმისით გაბრუებულს. "ვინ გარდაგვიგორვოს ჩუენ ლოდი იგი კარისა მისგან საფლავისა?" ეს ქვა კი არის "დიდ ფრიად".
წმ. მამათა სწავლების თანახმად უგრძნობელობის აღმოსაფხვრელად აუცილებელია მუდმივი, მოთმინე, განუწყვეტელი ბრძოლა მის წინააღმდეგ, აუცილებელია ღმრთისმოსავი ცხოვრება და საკუთარი თავისთვის განუწყვეტელი თვალყურის დევნება. ასეთი ცხოვრება კურნავს უგრძნობელობას, მაგრამ ეს სიკვდილი სულისა მხოლოდ ადამიანის მცდელობით როდი ქრება – მის დასათრგუნად ღმრთის მადლის შეწევნა გვჭირდება. უფლის ბრძანებით ანგელოზი მოდის მებრძოლ, გათანგულ სულთან, გადააგორებს უგრძნობელობის სულს, ლმობიერებით აღავსებს გულს და აუწყებს სულს აღდგომას, რომელიც მუდმივი ლმობიერების ჩვეულებრივი შედეგია. ლმობიერება პირველი ნიშანია იმისა, რომ გული გაცოცხლდა ღმერთისა და მარადიულობის მიმართ. და რა არის ლმობიერება? ეს არის ღმრთის მოწყალების განცდა საკუთარი თავის, საკუთარი უბადრუკი მდგომარეობის მიმართ, დაცემისა და მარადიული სიკვდილის მდგომარეობის მიმართ. იერუსალიმის მკვიდრთა შესახებ, რომლებიც წმ. პეტრე მოციქულის ქადაგებამ სწორედ მსგავს მდგომარეობაში ჩააყენა და ქრისტიანობის სურვილი გაუღვიძა. წმ. წერილი ამბობს, რომ მათ "შეინანეს გულითა" (საქ. 3, 37).
უფლის გვამს არაფრად სჭირდებოდა მენელსაცხებლე დედათა მიერ მოტანილი მირონი – იგი აღდგა მანამ, სანამ მირონს სცხებდნენ. მაგრამ წმ. დედებმა იმით, რომ დროულად შეიძინეს მირონი, განთიადისას გაეშურნენ უფლის ცხოველმყოფელი საფლავისაკენ, დათრგუნეს შიში გაბოროტებული სინედრიონისა და მრისხანე მცველების წინაშე, რომლებიც საფლავს სდარაჯობდნენ, დაამტკიცეს თავიანთი ერთგულება უფლისადმი. მათი ძღვენი ამაო გამოდგა, მაგრამ ასმაგად მიეზღოთ მისთვის – იხილეს ანგელოზი, რომელიც აქამდე არასოდეს უნახავთ, შეიტყვეს ამბავი, რომლის ჭეშმარიტებაში დაეჭვება შეუძლებელი იყო: უფლის და მასთან ერთად მთელი კაცობრიობის აღდგომა.
თავისთავად ღმერთს ჩვენგან არაფერი სჭირდება: არც სამსახური, არც თავგანწირვა – ეს ჩვენთვის არის აუცილებელი. მოდი, უფლის საფლავთან მივიტანოთ ეს მსახურება, როგორც ძვირფასი მირონი; დროულად ვიყიდოთ მირონი – კეთილი ნება! შეუძლებელია ცოდვის სამსახურისა და ღმერთის სამსახურის შეერთება: პირველი კლავს მეორეს. ნუ მივცემთ ცოდვას უფლებას, მოსპოს ჩვენს სულებში ღმერთის და ყოველივე ღმრთეებრივის მიმართ თანაგრძნობა! ნუ მივცემთ ცოდვას უფლებას, რომ დანერგოს ჩვენში თავისი შთაბეჭდილებები, ძალით დაეპატრონოს ჩვენს სულებს! ვინც სიყრმიდან უფალს შეუდგა და განუხრელად ასრულებდა ამ მსახურებას, ის სულიწმიდის მუდმივ მოქმედებას განიცდის, მადლისმიერი, ყოვლად წმინდა შთაბეჭდილებებით არის აღბეჭდილი და თავის დროზე ჭეშმარიტად შეიგრძნობს ქრისტეს აღდგომას, განცხოველდება ქრისტესმიერი სულით, დაბოლოს, ღმრთის ბრძანებითა და გამორჩევით გახდება ქრისტეს აღდგომის მქადაგებელი თავის ძმათათვის. იმან კი, ვინც უმეცრების ან ბოროტი მიდრეკილების გამო ცდოვას დაემონა, ვინც დაცემულ სულებთან დაამყარა კავშირი და მათ რიცხვს შეერთო, ვინც დაკარგა ერთობა ღმერთთან და წმინდანებთან, დაე სინანულით უწამლოს ცოდვებს. მუდამ ხვალისათვის ნუ გადავდებთ სინანულს, რათა უცაბედი სიკვდილი არ მოგვიხდეს და არ მოგვიტაცოს: მაშინ ვერ შევძლებთ დაუსრულებელი მშვიდობისა და დღესასწაულის სავანეში დამკვიდრებას; მაშინ, უხმარი სარეველას მსგავსად, ჯოჯოხეთის მარადიულ ცეცხლში ჩაგვყრიან. დაძველებული ჭრილობების განკურნება ისე სწრაფად და იოლად არ ხდება, როგორც უმეცრებს წარმოუდგენიათ. ამაოდ როდი გვეძლევა დრო სინანულისათვის, ამაოდ როდი ევედრებოდა ყველა წმინდანი ღმერთს ცხოვრების დღეთა განგრძობას, რათა სინანული მოესწროთ. საჭიროა დრო ცოდვილ შთაბეჭდილებათა აღსახოცად; საჭიროა დრო, რათა ჩვენს სულში მათ ნაცვლად სული წმიდისაგან დანერგილი შთაბეჭდილებები დაიბადოს; საჭიროა დრო, რათა სიბილწისაგან განვიწმიდოთ და სათნოების სამოსელი შევიმოსოთ. ასეთი კაცის სულში ქრისტე აღსდგება, და სამარე – გული – კვლავ ქრისტეს ტაძრად იქცევა. "აღსდეგ, უფალო, მაცხოვნე მე, ღმერთო ჩემო" (ფსალმ. 3, 6). სწორედ ღმერთის ამ საიდუმლო და ჭეშმარიტ აღდგომაში მდგომარეობს ჩვენი აღდგომაც. ამინ.
link
