სიტყვა მეოთხე ლოცვის შესახებ

უფალო იესო ქრისტე, შემიწყალე მე.
ადამიანის გული ზებუნებრივ, ბუნებრივ და ბუნების საწინააღმდეგო მოძრაობათა ცენტრია. ყველაფერი გულიდან იღებს სათავეს და თუ ადამიანის გული განიწმინდება, ის ღმერთს იხილავს.
მაგრამ როგორ ვიხილავთ ღმერთს? განა ღმერთი ანთროპომორფულია? ადამიანის სახე აქვს? არა! ღმერთი უხილავია, ის სულია, მაგრამ შეუძლია გამეფდეს ადამიანის გულში, როცა ის გახდება ჭურჭელი, რომელიც მის დატევნას შეძლებს.
იმისთვის, რომ ღმერთი დაიტიოს ადამიანის გულმა, ის უწმინდური გულისსიტყვებისგან უნდა განიწმინდოს. გული რომ განიწმინდოს, მასში წამალმა უნდა შეაღწიოს. ეს წამალი კი ლოცვაა.
მეფე სადაც მიდის, იქიდან მისი მტრები იდევნებიან. როცა ქრისტე, მისი წმინდა სახელი გულში შედის, იქიდან ეშმაკთა რაზმებს გამოაძევებს.
როცა ქრისტე ნამდვილად დამკვიდრდება გულში, ყველაფერი მას დაემორჩილება, როგორც მეფეს, რომელიც სახელმწიფოს დაიპყრობს და დედაქალაქში აღსაყდრდება. მაშინ ის თავისი ჯარით ყველა მეამბოხეს დაიმორჩილებს, ესე იგი, განდევნის მტრებს, შინაგანი მღელვარებისგან დააწყნარებს სახელმწიფოს და მშვიდობა დამყარდება. მეფე საყდარზეა დაბრძანებული და ხედავს, რომ ყველა მისი ქვეშევრდომია და მას ემორჩილება. მას უხარია და მხიარულობს, რადგან ხედავს, რომ ბრძოლა და შრომა დამთავრდა, რამაც ყველა მას დაუმორჩილა და მშვიდობა და წარმატება მოუტანა.
იგივე ხდება ჩვენი გულის სახელმწიფოშიც, სადაც მრავალი მტერია, ამბოხებები, გულისსიტყვები, ვნებები, უძლურებები, ქარიშხლები და შფოთია. ეს ყველაფერი ადამიანის გულშია.
გულის სახელმწიფოს დასაწყნარებლად და დასამორჩილებლად ქრისტეს – მეფის და მისი ჯარის – მოსვლაა საჭირო, რომ დაიპყროს ის, განდევნოს მტერი – ეშმაკი, ჩააცხროს ვნებებისა და უძლურების ყოველგვარი შფოთი და გამეფდეს, როგორც ყოვლისმპყრობელი იმპერატორი. ამ მდგომარეობას, წმინდა მამების თანახმად, გულის დაყუდება ეწოდება. ამ დროს გულში განუწყვეტელი ლოცვა მეფობს, რაც მის სიწმინდესა და სიმშვიდეს წარმოშობს.
ლოცვის მრავალი ხერხი არსებობს. რა თქმა უნდა, არსებობს ბაგისმიერი ლოცვა, როცა ლოცვას ბაგეებით ვიმეორებთ. ეს ის მეთოდია, რომელიც თავიდან, ლოცვის დასაწყისში უნდა გამოვიყენოთ, ჩვენს საბოლოო მიზანს რომ მივაღწიოთ.
ადამიანის გონება გამუდმებით მოქმედებს, მაგრამ არა თავისი ბუნების შესაბამისად, როგორც უნდა მოქმედებდეს. ჩვენი ზედაპირულობის გამო გონებას არასწორად ვიყენებთ. ის მთელ ქვეყნიერებას უვლის გარშემო და სხვადასხვაგვარ სიამოვნებაში პოულობს განსვენებას.
ზოგჯერ ის ბილწი გულისსიტყვებით ტკბება, ზოგჯერ სხვა ვნებები გაიტაცებს, ხან კი განურჩევლად დაეხეტება აქეთ-იქით. სადაც არ უნდა წავიდეს, რაზეც არ უნდა შეჩერდეს, ყველგან რაღაცით ტკბება.
ადამიანმა, რომელიც შრომობს მიზნისთვის, „მოუკლებელად ილოცევდით“ (1 თეს. 5, 17), უნდა მოიკრიბოს გაფანტული გონება – მაწანწალა, რომელიც ქუჩებში დაეხეტება – რომ გამოსწორდეს და სახლის კარგი მეპატრონე გახდეს.
გონება რომ მოვიკრიბოთ, მას ისეთი რამ უნდა შევთავაზოთ, რომ დატკბეს, რადგან, როგორც ვთქვით, გონებას აქეთ-იქით წანწალი სიამოვნებასა და ტკბობას ანიჭებს. ის რაღაც საამურით უნდა მივიზიდოთ. ამიტომ არის საჭირო თავიდან ბაგეებით ლოცვა.
დამწყებმა მონაზონმა, რომელიც ლოცვას სწავლობს, ბაგეებით უნდა ილოცოს: „უფალო იესო ქრისტე, შემიწყალე მე“ და ეცადოს გონება ყოველივე ამქვეყნიურს მოსწყვიტოს. გამოცემული ხმა, ხმის ჟღერადობა მიიზიდავს გონებას, რომ ლოცვას მიაპყროს ყურადღება. მაშინ გონება ნელ-ნელა მიეჩვევა კონცენტრირებას და აღარ გაიფანტება.
რა თქმა უნდა, მონდომება, ყურადღება, სურვილი და მიზანი, რომ შევიძინოთ მოუკლებელი ლოცვა, გონების მოკრებაში გვეხმარება.
ასეთი ლოცვით დროთა განმავლობაში ერთგვარი სიამოვნება, სიხარული, სიმშვიდე და გარკვეული სულიერი განცდა გვეუფლება, რაც მანამდე არასოდეს გვქონია. ის თანდათან მიიზიდავს გონებას.
როცა ბაგეებით ლოცვა წარემატება და შინაგანისკენ მიიზიდავს გონებას, მაშინ ერთგვარ თავისუფლებას ანიჭებს მას, რომ ბაგეების გარეშე, თვითონ იმეოროს ლოცვა. მაშასადამე, ნაყოფი უკვე მივიღეთ. შემდეგ ხან ბაგეების, ხან გონების მეშვეობით ლოცვა ნელ-ნელა გაბატონდება სულში.
როცა გონება ლოცვით არის დაკავებული, ის გულში შესვლას იწყებს და ადამიანი, სადაც არ უნდა იყოს, იგრძნობს, რომ გული ლოცულობს.
რისთვის მოვედით აქ? განა იმისთვის არ მოვედით, რომ ღმერთი ვიპოვოთ, იმისთვის არ მოვედით, რომ მისი მადლი ვიპოვოთ, იმისთვის არ მოვედით, რომ მშვიდობა ვიპოვოთ და ვნებებისგან გავთავისუფლდეთ? მაშ ასე, ამ ლოცვით ყველაფრის განხორციელება შეიძლება. ლოცვა სულში ერთგვარ სითბოს, ალს წარმოქმნის, რომელიც თავის მხრივ, კიდევ უფრო მეტ ლოცვას მოიტანს და ა. შ. როდესაც ეს მოხდება, დაინახავთ, როგორ დაიწვება უძლურებები, გულისსიტყვები, ნელ-ნელა დაიწვება ვნებებიც. ყოველივე ეს გულის სიწმინდით მთავრდება. მაშინ მას მამა, ძე და სულიწმიდა ეწვევა და თავის სავანედ, სამყოფლად აქცევს.
წმინდა მამები ამბობენ, რომ გონება ადვილად შეიბილწება და ადვილადვე განიწმინდება. გული ძნელად შეიბილწება და ძნელად განიწმინდება. გონება, როგორც კი ბოროტისკენ მიიქცევა, მაშინვე შეიბილწება, გული კი სწრაფად არ ხდება სიბილწის მონაწილე. როცა გულში გარკვეული სულიერი მდგომარეობა სუფევს და შემდეგ რაიმე მიზეზის გამო დაკარგავს მას, მაშინ გონება სხვადასხვაგვარად იწყებს შებილწვას, გული კი ადვილად არ იცვლება, რადგან მანამდე ის მადლმა შეცვალა და ბოროტება ძნელად, ნელ-ნელა აღწევს მასში.
იმისთვის, რომ ხორციელმა, ვნებიანმა და ქედმაღალმა გულმა უვნებობას მიაღწიოს, აღარ იგრძნოს ვნებები, საჭიროა ლოცვა. როდესაც ცენტრი განიწმინდება, მაშინ მის გარშემო ყველაფერი წმინდა გახდება. ლოცვა განაგდებს სასოწარკვეთილებას, უიმედობას, უდებებას, მცონარებას და განახლებულ სურვილსა და სწრაფვას შობს ახალი ღვაწლისთვის.
როცა ამას ვიგრძნობთ, მაშინ ნათლად გავაცნობიერებთ ლოცვის ნაყოფს, მის მიზანს. მაშინ მივხვდებით, რომ ცათა სასუფეველი ჩვენს გულშია. „სასუფეველი ღმრთისა შორის თქუენსა არს“ (ლუკ. 17, 21).
იქ, გულში, ლოცვით ჩატარებული კვლევის, გათხრების შედეგად – ჩასუნთქვით, ამოსუნთქვითა და გონების გულში ყურადღებით დაკავების მცდელობით – ვიპოვით დაფარულ მარგალიტს. ეს რა მარგალიტია? ეს სულიწმიდის მადლია, რომელიც ნათლისღების დროს მივიღეთ, მაგრამ ჩვენი უმეცრების თუ ვნებებისთვის თავის მიცემის გამო მადლი დაიმარხა.
მამა იოსები საათობით ამბობდა შინაგან ლოცვას. როცა იღლებოდა, გონიერ ჭვრეტას იწყებდა, შემდეგ კი ისევ შინაგან ლოცვას უბრუნდებოდა. გადაბმულად 7-8 საათი ლოცულობდა.
ის, ვინც ასე ლოცულობს, თანდათან შინაგან სრულყოფილებას აღწევს. გული სულ უფრო განიწმინდება და შემდეგ ადამიანი გულის უშფოთველობას მოიპოვებს.
წმინდა მამებმა მრავალი წლის განმავლობაში გულმოდგინე ლოცვით მაღალ სულიერ მდგომარეობას მიაღწიეს. განკვირვებაში მოდიოდნენ და საკუთარი თავიდან გამოსულები, პავლე მოციქულის მსგავსად ჭვრეტაში აღიტაცებოდნენ: „გინა თუ ხორცითა, არა ვიცი, გინა თუ თვინიერ ხორცთასა, არა ვიცი“ (2 კორ. 12, 2). ასე იყო მრავალი წმინდანი.
როცა წმინდა გრიგოლ სინელმა ლოცვის შესახებ ჰკითხა წმინდა მაქსიმე კავსოკალიველს, მან უპასუხა: „შემინდე, მამაო, ხიბლში ვარ“. წმინდა გრიგოლმა კი უთხრა: „ღვთის გულისათვის, მიამბე შენს სათნოებაზე. გთხოვ, მითხარი, გაქვს გონიერი ლოცვა?“ მაშინ წმინდა მაქსიმემ მიუგო, რომ დიდხანს ევედრებოდა ღვთისმშობელს მიენიჭებინა გონიერი ლოცვის მადლი. ერთხელაც ღვთისმშობლის ხატიდან გადმოვიდა მხურვალება, რომელმაც მის გულში შეაღწია და გულმა შინაგანი ლოცვა დაიწყო. რადგან წმინდა გრიგოლი მას აიძულებდა ეთქვა, წმინდა მაქსიმემ გაანდო, რომ გონიერი ლოცვის ნაყოფი ღვთისადმი დიდი სიყვარული და გონების ჭვრეტად აღტაცება იყო. ეს სულიწმიდის მოქმედებით ხდება, რომელსაც ის ხან ღვთაებრივი ნათლის უნივთო ეთერში აჰყავს, ხან საღვთო საუბარს იწყებს, ხანაც სხვა გამოუთქმელ ჭვრეტაში აღიტაცება.
ყველაფერი გონიერი ლოცვიდან მომდინარეობს.
ლოცვაში წარმატებასთან ერთად ვნებების სიმძიმეც შემსუბუქდება. დროთა განმავლობაში გულისსიტყვები, ფარული გულისსიტყვები გაქრება და ჩვენი გული ბავშვის უმანკო გულივით გახდება.
თავიდან, ვიდრე ყველაფერი თავის კალაპოტში ჩადგება, როგორც ვთქვით, ძნელია. მაგალითად, თუ რაიმე დანადგარი ხელით სამართავია, მეტი შრომაა საჭირო. თუ ეს მექანიზმი ავტომატური გახდება, მისი წარმადობა ბევრად გაიზრდება და დიდი შრომა აღარ დასჭირდება. ასევე ლოცვაც, თუ დროთა განმავლობაში მას შევიძენთ, უშრომლად წარმოითქმება და მრავალ ნაყოფს გამოიღებს.
როცა ლოცვის დაწყებას ვაპირებთ, გავფრთხილდეთ, რომ არ გვქონდეს კადნიერება და ამპარტავნება, რადგან ეს ლოცვისთვის ძალიან დიდი დაბრკოლებაა. ამიტომ არის საჭირო თავისბრალობა და საკუთარი თავის მუდმივი განკითხვა.
როცა საკონდიტროში შევდივართ, იქ შოკოლადებს, ნამცხვრებს, ნაირნაირ ტკბილეულს ვხედავთ. ასევეა სულიერ საკონდიტროში, იქაც ბევრ და მრავალფეროვან რამეს პოულობს კაცი. ჩვენ ვილოცებთ და ღმერთი რასაც ინებებს, იმას გამოგვიგზავნის; რაც საჭიროა, ყველაფერს გავაკეთებთ, თუმცა მხოლოდ ღმერთს ძალუძს ლოცვა არსებითი გახადოს. რაც უფრო დავიმდაბლებთ თავს, მით მეტი იქნება ლოცვის მადლი.
ვიმეორებ, ყურადღებით ვიყოთ, რომ ლოცვის დროს სხვა არაფერზე ვიფიქროთ. ეს არის ლოცვის ამოსავალი წერტილი.
წმინდა გრიგოლ პალამა ამბობს: როცა ლოცვას ჩასუნთქვითა და ამოსუნთქვით ვამბობთ, დროთა განმავლობაში ამოსუნთქვისას ნესტოებიდან სულიერი კეთილსურნელება იფრქვევა. ნამდვილად ასეა. ლოცვით წარმოიქმნება სურნელოვანი ჰაერი, რაც სხვა არაფერია, თუ არა ლოცვის ნაყოფი. ეს ქრისტეს სახელის წყალობით ხდება. რა არ ძალუძს იესოს სახელს! ქრისტეს სახელი განწმენდს პატიოსან ძღვენს. ქრისტეს სახელით გარდამოვა სულიწმიდა. ქრისტეს სახელით წმინდანები მკვდრებს აღადგენენ. ყველაფერი ქრისტეს სახელით აღესრულება.
ერთი მღვიძარე მამა ამბობდა, როგორ შეიძლება ამ ლოცვის მქონე ადამიანს სულის ამოსვლისას ეშმაკები მიუახლოვდნენ – ის ხომ ლოცვით გადის?! ეს სული ლოცვით იქნება შეჯავშნული და დემონები ვერ შეძლებენ მიკარებას. მართლაც, ძალიან დიდია ამ ლოცვის სარგებელი.
მე მგონი, უკვე გიამბეთ ერთ მორწმუნე ადამიანზე, რომელმაც გონიერ ლოცვას მიუძღვნა თავი. მას არც ოჯახი ზღუდავდა, არც სამსახური და არც სხვა რამ. სულიერი განსჯით, თავის უარყოფითა და ამაო საზრუნავისგან გათავისუფლების წყალობით გამუდმებით ლოცულობდა და ქრისტეს მიმართ დიდ სიყვარულს გრძნობდა. მას სულში ნამდვილად ღვთაებრივი ტრფიალება ჰქონდა. ძალიან სურდა მაცხოვრის წმინდა საფლავზე წასულიყო. ფიქრობდა, რომ იქ მისგან შეყვარებული ქრისტეს სიყვარულით აღივსებოდა. ის წავიდა იერუსალიმში ქრისტეს საფლავის მოსალოცად. შიგნით რომ შევიდა თაყვანისსაცემად, უძლიერესი სულიერი ტრფიალება იგრძნო. ფიქრობდა იმის შესახებ, რომ აქ დაიმარხა ის, ვისაც ეთაყვანებოდა – იესო ქრისტე, აქ იყო მისი ცარიელი საფლავი და ა. შ. მან წმინდა საფლავის თაყვანისცემისას იქვე განუტევა სული! ამის მხილველმა ხალხმა თქვა: „მოდით, ვნახოთ, რას მალავდა ეს კაცი თავის გულში!“ გვამი გაკვეთეს, გული გაუჭრეს და გაოგნებულები დარჩნენ. გულში ეს სიტყვები ეწერა: „იესო, ჩემო ტკბილო სიყვარულო..."
ხედავთ, ლოცვამ როგორ გაამდიდრა ის ადამიანი? როგორ გაამდიდრა ღვთაებრივი სიყვარულით? ახლა კი დაფიქრდით, სიკვდილის შემდეგ სად მოხვდებოდა იგი? უეჭველია, ანგელოზებმა მიიღეს მისი სული და გვირგვინით შემკული, ნათლით შემოსილი ქრისტეს საყდართან მიიყვანეს.
ანგელოზი, რომელიც წმინდა პახომს ასწავლიდა, ამბობდა: „მრავალმა განსწავლულმა ადამიანმა მიატოვა სწავლა, თავისი ნაშრომები და ლოცვას მოჰკიდა ხელი“. მხოლოდ გონიერი ლოცვით აღწევს ადამიანი უვნებობას. არც ბევრი კითხვითა და განსჯით მიიღწევა უვნებობა და არც რაიმე სხვა გზით.
ამ გზით მლოცველი შეიძულებს უქმადმეტყველებას, კადნიერებას და მრავალ სხვა ცოდვას, რომ არ დაკარგოს ის, რაც ლოცვით მოიპოვა.
ვლოცულობ, ღვთის შეწევნით, შეიგრძნოთ ლოცვა და როცა მადლი მოვა, მაშინ საქმით შეიცნობთ და გაიგებთ იმას, რაზეც ახლა გესაუბრებით.