ავტორი:
პაისი მთაწმინდელი
თემა: წმინდანები, ეკლესია
ეკლესიის მამები
ძველად წმიდა მამები თავდაპირველად უდაბნოში გადიოდნენ და მოსაგრეობას შედგომილნი თავიანთი ვნებებისაგან იცლებოდნენ. მათ საკუთარი გეგმები და პროგრამები არ გააჩნდათ, მთლიანად ღვთის განგებას ენდობოდნენ და ყოველგვარ წოდებასა და ძალაუფლებას მაშინაც კი გაურბოდნენ, როდესაც სიწმიდის ზღვარს აღწევდნენ. გამონაკლისს მხოლოდ ის შემთხვევები წარმოადგენდა, როცა დედა ეკლესია მათ დახმარებას საჭიროებდა. მაშინ ისინი საღვთო ნებას ემორჩილებოდნენ და წმინდა ცხოვრებით ღვთის სახელს ადიდებდნენ. მოიპოვებდნენ რა თავად სულიერ სიმრთელეს უდაბნოში, ჯანსაღი სულიერი საკვებისა და წინამძღვართა მოუდუნებელი მეთვალყურეობის მეშვეობით, ისინი სულიერი დონორები ხდებოდნენ.
ჩვენ დროში კი, სამწუხაროდ, ბევრი ჩვენგანი ამქვეყნიურ სიყვარულს დაჰყოლია, რომელსაც სულიერი საფუძველი არ გააჩნია; სურვილი აქვთ ვითომ სიკეთე გააკეთონ და საკუთარი სისხლი გასცენ, მაშინ, როცა ჩვენი სისხლი სავსეა სულიერი მიკრობებით და ამგვარად კიდევ უფრო მეტი ზიანი მოგვაქვს.
ჩვენ რომ წმიდა მამებისამებრ გვეცხოვრა, ყველანი სულიერად იმდენად ჯანმრთელნი ვიქნებოდით, რომ ჩვენი სიჯანსაღე ყველა სხვა რწმენის ხალხს შეშურდებოდა; მაშინ ისინი ქადაგების გარეშეც მიატოვებდნენ თავიანთ ავადმყოფურ ცდომილებებს და გადარჩებოდნენ, რადგან ახლა მათ არ აღაფრთოვანებთ ჩვენი წმიდა მამების გადმოცემები, რამეთუ მათ უნდათ დაინახონ ასევე ახლანდელი მამების მიერაც იმ მოღვაწეობის გაგრძელება, ჩვენი ჭეშმარიტი ნათესაობა წმინდანებთან.
ჩვენ დროში, სამწუხაროდ, მომრავლდნენ სიტყვები და წიგნები, მაგრამ შემცირდა გამოცდილება, რადგან ხალხი ისევ მოექცა სოფლის სულის გავლენის ქვეშ, რომელიც მუდმივად კეთილმოწყობისაკენ მიისწრაფვის და ფიზიკურ შრომას გაურბის; ანუ უმრავლესობა ჩვენგან სიმშვიდეს პოულობს ბევრ კითხვაში და წაკითხულის მცირედ შეთვისებაში, - თუკი საერთოდ ხდება ასეთი შეთვისება. ჩვენ მხოლოდ აღტაცებაში მოვდივართ ეკლესიის ღვაწლმოსილი წმიდანებით და ვერც კი ვაცნობიერებთ, თუ რამდენს შრომობდნენ ისინი, რადგან თავად არ გვიშრომია იმისთვის, რომ შეგვძლებოდა გაცნობიერება მათი შრომისა, შეგვეყვარებინა ისინი და მოშურნეობით შევდგომოდით მათ ღვაწლს.
ისინი კი, რომლებიც მოშურნეობით იღვწიან, თავს მოსვენებას არ აძლევენ და ყველაფერს საკუთარი "მე"-ს წარმოუჩინებლად აკეთებენ, დიდად ეხმარებიან სხვებს, რადგან მხოლოდ ამის წყალობით პოულობს შინაგან სიმშვიდეს მათი სული, როგორც ამ ცხოვრებაში, ასევე მომავალშიც.
ისინი, რომლებიც ჯერ კიდევ ვნებათა ძალაუფლების ქვეშ არიან, მაგრამ მაინც ხელისუფლებისაკენ მიილტვიან, აგრეთვე, პირად ინტერესებს სულიერს მიაწერენ და ამა სოფლის ხელისუფლებასაც კი მიმართავენ საეკლესიო პრობლემების გადასაჭრელად, მიტოვებულნი არიან ღვთის მადლისაგან.
თუმც გაეცინოს მზაკვარს ჩვენზე, მოიყვანს რა პავლე მოციქულის სიტყვებს: "... კეისარსა უღაღადებ" (საქ. 25, 11), იმიტომ, რომ პავლე მოციქული მაშინ კეისრის ხელთ აღმოჩნდა. მანამდე კი ღმერთისაგან ეუწყა, რომ მას ქრისტე უნდა ექადაგა რომში და ამიტომაც მოითხოვა კეისრის სასამართლო, რათა იქ გაეგზავნათ (ხაზინის ხარჯზე).
მიიღებს კი ღვთის კურთხევას ადამიანი, რომელიც ცდილობს საეკლესიო საკითხები წამოჭრას მართლმადიდებლური სულისკვეთებით, მაგრამ ამას მხოლოდ იმისთვის აკეთებს, რომ თავად იგი უფრო მაღლა დააყენონ ეკლესიაში?
ასევე არ უნდა აღვფრთოვანდეთ იმ ადამიანებით, რომლებიც ძალიან კარგად და მართლმადიდებლურად აყენებენ საეკლესიო საკითხებს, მაშინ როცა თვითონ საკმარისად მაღლა არ დგანან ეკლესიაში და შფოთი შემოაქვთ იქ უგუნური უკიდურესობებით ან ზედმეტი შემწყნარებლობით.
ურთიერთსაწინააღმდეგო უკიდურესობებს ყოველთვის ზიანი მოაქვს დედა ეკლესიისათვის და ისინი, ვინც ამ უკიდურესობათა გამზიარებლები არიან, თვითონვე იტანჯებიან მათგან, რადგან ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო ბოლო, ჩვეულებრივ, ძლიერ აზიანებს [სიტყვათა თამაშია. აქ გამოყენებულ ბერძნულ სიტყვას "აკრო" აქვს მნიშვნელობა: "უკიდურესობა" და "დასასრული, "ბოლო"]. ეს იმას ჰგავს, ერთი ბოლო რომ ეშმაკეულს ეჭიროს, სულიერი უსირცხვილობით (ანუ ყველასადმი ზიზღით) დაავადებულს, მეორე კი – გიჟს, რომელსაც უგუნური მოშურნეობა გონებაშეზღუდულობასთან შეერთებია და მაშინ – ღმერთო დაგვიფარე! – ორ უკიდურესობათა მომხრეები მუდამ იბრძოლებენ ერთმანეთთან და ვეღარ გაიგებს ვინ მართალია და ვინ მტყუანი.
ისინი, რომლებიც შეძლებენ ეს ორი უკიდურესობა იმდენად მიუახლოონ ერთმანეთს, რომ ისინი შეერთდნენ, ქრისტესგან ორი უხრწნელი გვირგვინით ჯილდოვდებიან.
არ არის საჭირო ეკლესიაში პრობლემების შექმნა და გაზვიადება იმ მცირეადამიანური განწყობილებებისა, რომლებიც იქ ყოველთვის არის, რათა მეტი ზიანი არ იქნეს მიყენებული, რაც ასე ახარებს მზაკვარს.
ის, ვინც შეამჩნევს რა ცოტაოდენ უწესრიგობას, იწყებს დიდად აღშფოთებას და მთელი ძალით იწევს თითქოსდა მის აღმოსაფხვრელად (მრისხანებით აღტყინებული), იმ უთავბოლო მნათეს გავს, რომელიც, როგორც კი შეამჩნევს, რომ სანთელი ძირს წვეთავს, მაშინვე მისკენ გარბის, უნდა, რომ ვითომ ის გაასწოროს, მაგრამ ამავე დროს გზაზე ყველას და ყველაფერს გადათელავს – ხალხი იქნება თუ სასანთლეები – და ღმრთისმსახურებისას კიდევ უფრო მეტ უწესრიგობას ქმნის. სამწუხაროდ, ჩვენს დროში ბევრია, ვისაც დედა ეკლესიაში შფოთი შემოაქვს. რომელთაც მწიგნობრული ცოდნა გააჩნიათ, დოგმატი გონებით მიიღეს და არა წმიდა მამათა სულისკვეთებით. სხვები კი, უწიგნურები, კბილებით ჩაეჭიდნენ დოგმატს და ამიტომაც აღრჭიალებენ კბილებს, როცა საეკლესიო საკითხებზე იწყებენ კამათს. ამდენად, ყველა მათგანისაგან ეკლესია უფრო მეტ ზიანს იღებს, ვიდრე მართლმადიდებლობის მტრებისაგან.
მათ, რომლებიც თავიანთ მძვინვარებას იმით ამართლებენ, რომ თითქოსდა ვალდებულნი არიან სხვები ამხილონ, მაგრამ საკუთარი თავის მხილება არ სურთ, ან კიდევ იმით, რომ აუცილებელია საჯაროდ ლაპარაკი იმაზე, რაც ეკლესიაში ხდება, ისეთ რამეზეც კი რაზედაც საუბარი საერთოდ არ არის მიღებული, და ამასთანავე მცნებას იმოწმებენ: "... უთხარ კრებულსა... " (მთ. 18. 17), დაე, თავიანთი პატარა ეკლესიიდან დაიწყონ: ოჯახიდან ან ძმობიდან, და თუკი ეს კარგ საქმედ მოეჩვენებათ, მაშინ დედა ეკლესიაც დაძრახონ. ვფიქრობ, კარგი შვილები საკუთარ დედას არასდროს დაასმენენ, მაგრამ ბევრი უგუნური მართლმადიდებელი, სამწუხაროდ, მწვალებლებს უხვ საპოლემიკო მასალას აძლევს და მართლმადიდებლურ ქალაქებსა და სოფლებს იეღოველები და სხვა სექტანტები იპყრობენ, რომლებიც გამუდმებით აფართოებენ თავიანთ მისიონერულ საქმიანობას.
სულიერი, ღმრთივგანბრძნობილი მამებისათვის ცნობილია, რომ ამ დემონური მოღვაწეობით (კრებულისა და ეკლესიის სამარცხვინოდ წარმოჩინებით), მათ ბევრი ადამიანი იეღოველად აქციეს. ასევე მთელმა ქვეყანამ იცის, რომ ამ არამართლმადიდებლური მეთოდით ერთი იეღოველის მართლმადიდებლად მოქცევაც არ მომხდარა.
სახიერი ღმერთი სიყვარულით გვითმენს ჩვენ და არავის არცხვენს სააშკარაოზე გამოყვანით, თუმცა კი იცის, როგორც გულთამხილველმა, ჩვენი ცოდვიანი მდგომარეობა. ასევე წმიდანებიც არასდროს ძრახავდნენ ცოდვილებს სხვების წინაშე, არამედ სიყვარულითა და სულიერი მოკრძალებით საიდუმლოდ უწყობდნენ ხელს ბოროტების გამოსწორებაში. ჩვენ კი, მიუხედავად იმისა, რომ ცოდვილები ვართ, პირიქით ვიქცევით (როგორც პირმოთნეები).
მხოლოდ იმ კაცს, რომელიც დემონთა ძალაუფლების ქვეშ არის მოქცეული, ეპატიება ადამიანების საძრახავად გამოაშკარავება (რა თქმა უნდა იმათი, რომლებზეც დემონს უფლება გააჩნია), მათთვის წარსულის გახსენება, რათა უძლური სულები შეარყიონ. უკეთური სული არ ამზეურებს კაცთა სათნოებას, არამედ მხოლოდ მათ სისუსტეს, ხოლო ის ადამიანები, რომლებიც ვნებათაგან თავისუფალნი არიან და ბოროტება არა აქვთ გულში, სიბოროტეს სიკეთით ასწორებენ. თუ ისინი უცებ მცირე უწმინდურობას დაინახავენ, რომელიც არ იწმინდება, მას ფილას გადაახურავენ, რომ სხვაში, ვინც მას შეამჩნევს, ზიზღის გრძნობა არ გამოიწვიოს. ისინი კი, ვინც ნაგავს გარეთ ყრიან, იმ ქათმებს გვანან, უწმინდურობას რომ ქექავენ.
გულწრფელი და პირდაპირი არც ის არის, ვინც სხვას პირში სიმართლეს ეუბნება; არც ის, ვინც ამას საჯაროდ ამბობს; არამედ ის, ვისაც სიყვარული აქვს და ჭეშმარიტი ცხოვრება, და სულიერი განსჯით საუბრობს მაშინ, როცა საჭიროა იმაზე, რაც საჭიროა.
ისინი, რომლებიც უგუნურად ამხელენ სხვებს, სულიერ სიბნელეში და სიძულვილში არიან. ადამიანები მათ კუნძებად წარმოუდგენიათ და ულმობლად თლიან, ამუშავებენ და მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანი ამისგან იტანჯება, მათ ის კვადრატები ახარებთ, რომლებსაც მათგან ამზადებენ (კუბისტების სტილში)!
ისინი, რომლებიც ჩქარობენ სულიერი მოძღვრები გახდნენ, თუმცა თავად მრავალი სულიერი ტოქსინი გააჩნიათ, ემსგავსებიან უმწიფარ მწკლარტე კომშს, რომლისგანაც, რაც უნდა ბევრი შაქარი დააყარო, კარგი მურაბა ვერ გამოვა, ხოლო თუ მაინც გამოვიდა მურაბა, მალევე ამჟავდება. გულში ჩამწვდომი სიტყვები და დიდი ჭეშმარიტებები მაშინ იძენენ ფასს, როცა ჭეშმარიტი ბაგეებიდან გამოდიან, და მათ მხოლოდ ის სულები იტევენ, რომლებსაც კეთილი განზრახვა გააჩნიათ და აგრეთვე წმინდა გონების მქონე დიდი ადამიანები არიან.
ჭეშმარიტ ადამიანს მშვენიერი სულის შინაგანი სიწმინდე გარეგნულადაც ალამაზებს: ღვთის სიყვარულის ღვთაებრივი სიტკბოება მის გარეგნულ იერსაც ატკბობს. სულის შინაგანი სილამაზე ადამიანის სულიერად დამამშვენებელი და გარეგნულად განმწმენდელია, და მას წარმოაჩენს მასში საღვთო მადლის არსებობის წყალობით; ამშვენებს და განწმენდს ყველაზე უბადრუკ ტანსაცმელსაც კი, რომელსაც ატარებს მადლცხებული კაცი ღვთისა.
მეტი ფასი აქვს იმ ღვთივკურთხეულ ადამიანს, რომელიც შინაგანად შეიცვალა და შინაგანად განიწმინდა, ვიდრე ყველა იმას, რომლებიც მუდამ იცვლიან გარეგნობას (ტანსაცმელს), ხოლო შინაგანად კი "ძველ კაცს" ინარჩუნებენ არქეოლოგიურ ცოდვებთან ერთად.
მეტი ფასი აქვს სულიერი გამოცდილების მქონე მდაბალი ადამიანის ერთ სიტყვასაც კი, რომელსაც იგი თანაგრძნობით აღმოთქვამს მთელი თავისი გულის სიღრმიდან, ვიდრე შეუკავებლ მრავალსიტყვაობას გარეშე კაცისას, დიდი სისწრაფით რომ წყდება მის წიგნიერ ენას და რომელიც ვერ შეაგონებს კაცთა სულებს, რადგან ხორცს წარმოადგენს და არა წმიდა ერგასის ცეცხლოვან ენას.
ჩვენ დროში კი, სამწუხაროდ, ბევრი ჩვენგანი ამქვეყნიურ სიყვარულს დაჰყოლია, რომელსაც სულიერი საფუძველი არ გააჩნია; სურვილი აქვთ ვითომ სიკეთე გააკეთონ და საკუთარი სისხლი გასცენ, მაშინ, როცა ჩვენი სისხლი სავსეა სულიერი მიკრობებით და ამგვარად კიდევ უფრო მეტი ზიანი მოგვაქვს.
ჩვენ რომ წმიდა მამებისამებრ გვეცხოვრა, ყველანი სულიერად იმდენად ჯანმრთელნი ვიქნებოდით, რომ ჩვენი სიჯანსაღე ყველა სხვა რწმენის ხალხს შეშურდებოდა; მაშინ ისინი ქადაგების გარეშეც მიატოვებდნენ თავიანთ ავადმყოფურ ცდომილებებს და გადარჩებოდნენ, რადგან ახლა მათ არ აღაფრთოვანებთ ჩვენი წმიდა მამების გადმოცემები, რამეთუ მათ უნდათ დაინახონ ასევე ახლანდელი მამების მიერაც იმ მოღვაწეობის გაგრძელება, ჩვენი ჭეშმარიტი ნათესაობა წმინდანებთან.
ჩვენ დროში, სამწუხაროდ, მომრავლდნენ სიტყვები და წიგნები, მაგრამ შემცირდა გამოცდილება, რადგან ხალხი ისევ მოექცა სოფლის სულის გავლენის ქვეშ, რომელიც მუდმივად კეთილმოწყობისაკენ მიისწრაფვის და ფიზიკურ შრომას გაურბის; ანუ უმრავლესობა ჩვენგან სიმშვიდეს პოულობს ბევრ კითხვაში და წაკითხულის მცირედ შეთვისებაში, - თუკი საერთოდ ხდება ასეთი შეთვისება. ჩვენ მხოლოდ აღტაცებაში მოვდივართ ეკლესიის ღვაწლმოსილი წმიდანებით და ვერც კი ვაცნობიერებთ, თუ რამდენს შრომობდნენ ისინი, რადგან თავად არ გვიშრომია იმისთვის, რომ შეგვძლებოდა გაცნობიერება მათი შრომისა, შეგვეყვარებინა ისინი და მოშურნეობით შევდგომოდით მათ ღვაწლს.
ისინი კი, რომლებიც მოშურნეობით იღვწიან, თავს მოსვენებას არ აძლევენ და ყველაფერს საკუთარი "მე"-ს წარმოუჩინებლად აკეთებენ, დიდად ეხმარებიან სხვებს, რადგან მხოლოდ ამის წყალობით პოულობს შინაგან სიმშვიდეს მათი სული, როგორც ამ ცხოვრებაში, ასევე მომავალშიც.
ისინი, რომლებიც ჯერ კიდევ ვნებათა ძალაუფლების ქვეშ არიან, მაგრამ მაინც ხელისუფლებისაკენ მიილტვიან, აგრეთვე, პირად ინტერესებს სულიერს მიაწერენ და ამა სოფლის ხელისუფლებასაც კი მიმართავენ საეკლესიო პრობლემების გადასაჭრელად, მიტოვებულნი არიან ღვთის მადლისაგან.
თუმც გაეცინოს მზაკვარს ჩვენზე, მოიყვანს რა პავლე მოციქულის სიტყვებს: "... კეისარსა უღაღადებ" (საქ. 25, 11), იმიტომ, რომ პავლე მოციქული მაშინ კეისრის ხელთ აღმოჩნდა. მანამდე კი ღმერთისაგან ეუწყა, რომ მას ქრისტე უნდა ექადაგა რომში და ამიტომაც მოითხოვა კეისრის სასამართლო, რათა იქ გაეგზავნათ (ხაზინის ხარჯზე).
მიიღებს კი ღვთის კურთხევას ადამიანი, რომელიც ცდილობს საეკლესიო საკითხები წამოჭრას მართლმადიდებლური სულისკვეთებით, მაგრამ ამას მხოლოდ იმისთვის აკეთებს, რომ თავად იგი უფრო მაღლა დააყენონ ეკლესიაში?
ასევე არ უნდა აღვფრთოვანდეთ იმ ადამიანებით, რომლებიც ძალიან კარგად და მართლმადიდებლურად აყენებენ საეკლესიო საკითხებს, მაშინ როცა თვითონ საკმარისად მაღლა არ დგანან ეკლესიაში და შფოთი შემოაქვთ იქ უგუნური უკიდურესობებით ან ზედმეტი შემწყნარებლობით.
ურთიერთსაწინააღმდეგო უკიდურესობებს ყოველთვის ზიანი მოაქვს დედა ეკლესიისათვის და ისინი, ვინც ამ უკიდურესობათა გამზიარებლები არიან, თვითონვე იტანჯებიან მათგან, რადგან ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო ბოლო, ჩვეულებრივ, ძლიერ აზიანებს [სიტყვათა თამაშია. აქ გამოყენებულ ბერძნულ სიტყვას "აკრო" აქვს მნიშვნელობა: "უკიდურესობა" და "დასასრული, "ბოლო"]. ეს იმას ჰგავს, ერთი ბოლო რომ ეშმაკეულს ეჭიროს, სულიერი უსირცხვილობით (ანუ ყველასადმი ზიზღით) დაავადებულს, მეორე კი – გიჟს, რომელსაც უგუნური მოშურნეობა გონებაშეზღუდულობასთან შეერთებია და მაშინ – ღმერთო დაგვიფარე! – ორ უკიდურესობათა მომხრეები მუდამ იბრძოლებენ ერთმანეთთან და ვეღარ გაიგებს ვინ მართალია და ვინ მტყუანი.
ისინი, რომლებიც შეძლებენ ეს ორი უკიდურესობა იმდენად მიუახლოონ ერთმანეთს, რომ ისინი შეერთდნენ, ქრისტესგან ორი უხრწნელი გვირგვინით ჯილდოვდებიან.
არ არის საჭირო ეკლესიაში პრობლემების შექმნა და გაზვიადება იმ მცირეადამიანური განწყობილებებისა, რომლებიც იქ ყოველთვის არის, რათა მეტი ზიანი არ იქნეს მიყენებული, რაც ასე ახარებს მზაკვარს.
ის, ვინც შეამჩნევს რა ცოტაოდენ უწესრიგობას, იწყებს დიდად აღშფოთებას და მთელი ძალით იწევს თითქოსდა მის აღმოსაფხვრელად (მრისხანებით აღტყინებული), იმ უთავბოლო მნათეს გავს, რომელიც, როგორც კი შეამჩნევს, რომ სანთელი ძირს წვეთავს, მაშინვე მისკენ გარბის, უნდა, რომ ვითომ ის გაასწოროს, მაგრამ ამავე დროს გზაზე ყველას და ყველაფერს გადათელავს – ხალხი იქნება თუ სასანთლეები – და ღმრთისმსახურებისას კიდევ უფრო მეტ უწესრიგობას ქმნის. სამწუხაროდ, ჩვენს დროში ბევრია, ვისაც დედა ეკლესიაში შფოთი შემოაქვს. რომელთაც მწიგნობრული ცოდნა გააჩნიათ, დოგმატი გონებით მიიღეს და არა წმიდა მამათა სულისკვეთებით. სხვები კი, უწიგნურები, კბილებით ჩაეჭიდნენ დოგმატს და ამიტომაც აღრჭიალებენ კბილებს, როცა საეკლესიო საკითხებზე იწყებენ კამათს. ამდენად, ყველა მათგანისაგან ეკლესია უფრო მეტ ზიანს იღებს, ვიდრე მართლმადიდებლობის მტრებისაგან.
მათ, რომლებიც თავიანთ მძვინვარებას იმით ამართლებენ, რომ თითქოსდა ვალდებულნი არიან სხვები ამხილონ, მაგრამ საკუთარი თავის მხილება არ სურთ, ან კიდევ იმით, რომ აუცილებელია საჯაროდ ლაპარაკი იმაზე, რაც ეკლესიაში ხდება, ისეთ რამეზეც კი რაზედაც საუბარი საერთოდ არ არის მიღებული, და ამასთანავე მცნებას იმოწმებენ: "... უთხარ კრებულსა... " (მთ. 18. 17), დაე, თავიანთი პატარა ეკლესიიდან დაიწყონ: ოჯახიდან ან ძმობიდან, და თუკი ეს კარგ საქმედ მოეჩვენებათ, მაშინ დედა ეკლესიაც დაძრახონ. ვფიქრობ, კარგი შვილები საკუთარ დედას არასდროს დაასმენენ, მაგრამ ბევრი უგუნური მართლმადიდებელი, სამწუხაროდ, მწვალებლებს უხვ საპოლემიკო მასალას აძლევს და მართლმადიდებლურ ქალაქებსა და სოფლებს იეღოველები და სხვა სექტანტები იპყრობენ, რომლებიც გამუდმებით აფართოებენ თავიანთ მისიონერულ საქმიანობას.
სულიერი, ღმრთივგანბრძნობილი მამებისათვის ცნობილია, რომ ამ დემონური მოღვაწეობით (კრებულისა და ეკლესიის სამარცხვინოდ წარმოჩინებით), მათ ბევრი ადამიანი იეღოველად აქციეს. ასევე მთელმა ქვეყანამ იცის, რომ ამ არამართლმადიდებლური მეთოდით ერთი იეღოველის მართლმადიდებლად მოქცევაც არ მომხდარა.
სახიერი ღმერთი სიყვარულით გვითმენს ჩვენ და არავის არცხვენს სააშკარაოზე გამოყვანით, თუმცა კი იცის, როგორც გულთამხილველმა, ჩვენი ცოდვიანი მდგომარეობა. ასევე წმიდანებიც არასდროს ძრახავდნენ ცოდვილებს სხვების წინაშე, არამედ სიყვარულითა და სულიერი მოკრძალებით საიდუმლოდ უწყობდნენ ხელს ბოროტების გამოსწორებაში. ჩვენ კი, მიუხედავად იმისა, რომ ცოდვილები ვართ, პირიქით ვიქცევით (როგორც პირმოთნეები).
მხოლოდ იმ კაცს, რომელიც დემონთა ძალაუფლების ქვეშ არის მოქცეული, ეპატიება ადამიანების საძრახავად გამოაშკარავება (რა თქმა უნდა იმათი, რომლებზეც დემონს უფლება გააჩნია), მათთვის წარსულის გახსენება, რათა უძლური სულები შეარყიონ. უკეთური სული არ ამზეურებს კაცთა სათნოებას, არამედ მხოლოდ მათ სისუსტეს, ხოლო ის ადამიანები, რომლებიც ვნებათაგან თავისუფალნი არიან და ბოროტება არა აქვთ გულში, სიბოროტეს სიკეთით ასწორებენ. თუ ისინი უცებ მცირე უწმინდურობას დაინახავენ, რომელიც არ იწმინდება, მას ფილას გადაახურავენ, რომ სხვაში, ვინც მას შეამჩნევს, ზიზღის გრძნობა არ გამოიწვიოს. ისინი კი, ვინც ნაგავს გარეთ ყრიან, იმ ქათმებს გვანან, უწმინდურობას რომ ქექავენ.
გულწრფელი და პირდაპირი არც ის არის, ვინც სხვას პირში სიმართლეს ეუბნება; არც ის, ვინც ამას საჯაროდ ამბობს; არამედ ის, ვისაც სიყვარული აქვს და ჭეშმარიტი ცხოვრება, და სულიერი განსჯით საუბრობს მაშინ, როცა საჭიროა იმაზე, რაც საჭიროა.
ისინი, რომლებიც უგუნურად ამხელენ სხვებს, სულიერ სიბნელეში და სიძულვილში არიან. ადამიანები მათ კუნძებად წარმოუდგენიათ და ულმობლად თლიან, ამუშავებენ და მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანი ამისგან იტანჯება, მათ ის კვადრატები ახარებთ, რომლებსაც მათგან ამზადებენ (კუბისტების სტილში)!
ისინი, რომლებიც ჩქარობენ სულიერი მოძღვრები გახდნენ, თუმცა თავად მრავალი სულიერი ტოქსინი გააჩნიათ, ემსგავსებიან უმწიფარ მწკლარტე კომშს, რომლისგანაც, რაც უნდა ბევრი შაქარი დააყარო, კარგი მურაბა ვერ გამოვა, ხოლო თუ მაინც გამოვიდა მურაბა, მალევე ამჟავდება. გულში ჩამწვდომი სიტყვები და დიდი ჭეშმარიტებები მაშინ იძენენ ფასს, როცა ჭეშმარიტი ბაგეებიდან გამოდიან, და მათ მხოლოდ ის სულები იტევენ, რომლებსაც კეთილი განზრახვა გააჩნიათ და აგრეთვე წმინდა გონების მქონე დიდი ადამიანები არიან.
ჭეშმარიტ ადამიანს მშვენიერი სულის შინაგანი სიწმინდე გარეგნულადაც ალამაზებს: ღვთის სიყვარულის ღვთაებრივი სიტკბოება მის გარეგნულ იერსაც ატკბობს. სულის შინაგანი სილამაზე ადამიანის სულიერად დამამშვენებელი და გარეგნულად განმწმენდელია, და მას წარმოაჩენს მასში საღვთო მადლის არსებობის წყალობით; ამშვენებს და განწმენდს ყველაზე უბადრუკ ტანსაცმელსაც კი, რომელსაც ატარებს მადლცხებული კაცი ღვთისა.
მეტი ფასი აქვს იმ ღვთივკურთხეულ ადამიანს, რომელიც შინაგანად შეიცვალა და შინაგანად განიწმინდა, ვიდრე ყველა იმას, რომლებიც მუდამ იცვლიან გარეგნობას (ტანსაცმელს), ხოლო შინაგანად კი "ძველ კაცს" ინარჩუნებენ არქეოლოგიურ ცოდვებთან ერთად.
მეტი ფასი აქვს სულიერი გამოცდილების მქონე მდაბალი ადამიანის ერთ სიტყვასაც კი, რომელსაც იგი თანაგრძნობით აღმოთქვამს მთელი თავისი გულის სიღრმიდან, ვიდრე შეუკავებლ მრავალსიტყვაობას გარეშე კაცისას, დიდი სისწრაფით რომ წყდება მის წიგნიერ ენას და რომელიც ვერ შეაგონებს კაცთა სულებს, რადგან ხორცს წარმოადგენს და არა წმიდა ერგასის ცეცხლოვან ენას.