ავტორი:
წმ. თეოფანე დაყუდებული
თემა: ლოცვა
"ეტყოდეთ თავთა თვისთა ფსალმუნითა და გალობითა და შესხმითა სულიერითა, უგალობდით და აქებდით გულითა თქვენითა უფალსა" (ეფეს. 5, 19).
როგორ გავიგოთ ეს გამონათქვამი? ასე ხომ არა - როცა აღივსებით სულით, მაშინ იგალობეთ გულით და ბაგეებით? თუ ასე - თუ გინდათ სულით აღივსენით, იგალობეთ. ე.ი. გასარკვევია, ბაგეებით და გულით გალობა შედეგია სულით აღვსებისა, თუ ისინი საშუალებებია საამისოდ?
სულის მოძიება ჩვენ არ ხელგვეწიფება, ის მაშინ მოდის როცა ამას თავად ინებებს. და მოსვლისთანავე იწვევს ჩვენი სულიერი ძალების ძლიერ აღგზნებას. მაშინ ღვთის მიმართ გალობა თავის თავს შეერწყმის და ისღა გვრჩება, ვაცალოთ გალობას გულში იგალობოს, ან ის ენით და ხმით გამოვხატოთ, სხვათა გასაგონად...
ე.ი. მოციქულის სიტყვები ასე უნდა გვესმოდეს: თუ გსურთ აღივსებოდეთ სულით, ამისთვის იგალობეთ. გალობა სულს აღაგზნებს და იგი სულის მოძიების, ან მისი ზემოქმედების განცდის მდგომარეობაში მოჰყავს. ნეტარი თეოდორიტე გვიხნის, თუ რას გულისხხმობს მოციქული სულით აღვსებაში, როცა ამბობს: "აღივსებოდეთ სულითა" და გვიჩვენებს, როგორ მივაღწიოთ ამას, კერძოდ: "ღვთისადმი დაუცადებელი გალობით, საკუთარ თავში ჩაღრმავებით და განწყობის მუდმივი აღგზნებით". ეს იგივეა, რომ ითქვას: გულით და ხმით გამოხატული გალობის მეშვეობით.
რთული არაა იმის გაგება, რომ მთავარია არა გალობის კეთილხმოვნება, არამედ შინაარსი. მისი ზემოქმედება ისეთივეა, როგორც ზეშთაგონებით დაწერილი სიტყვისა, რომელიც აღაფრთოვანებს მკითხველს. სიტყვაში ჩადებული გრძნობა სიტყვის მეშვეობით გადაეცემა მკითხველის ან მსმენელის სულს. ასეტივეა საეკლესიო გალობაც. ფსალმუნები, ჰიმნები, საეკლესიო შესხმები თუ ოდები თავისი არსით სულით აღძრული კეთილკრძალული გრძნობების გადმოღვრაა ღვთის წინაშე. სულიწმიდა აღავსებდა თავის რჩეულებს, ხოლო მათ გრძნობების სისავსე გალობებში გამოხატეს და ვინც მათ შესატყვისად იგალობებს, ხელახლა ძალუძს განიცადოს მათში გამოხატული გრძნობები, აღივსოს მათით, მიეახლოს მდგომარეობას, როცა შეუძლია განიცადოს სულიწმიდის მადლის ზემოქმედება ან შეამზადოს თავი მის მისაღებად. საეკლესიო გალობები სწორედ იმისთვისაა შედგენილი, რომ მათი მეშვეობით აღვაგზნოთ და გავაღვივოთ ჩვენში მიმალული მადლის ნაპერწკალი. და მის გასაღვივებლად და ალად გადასაქცევად შემოღებულია სულიერი გალობები, ფსალმუნები, ჰიმნები და ოდები. ისინი მადლის ნაპერწკალზე ისევე ზემოქმედებენ, როგორც ქარი საწვავ ნივთიერებაზე მოთავსებულ ნაპერწკალზე.
მაგრამ ასეთი ზემოქმედება მხოლოდ იმ შემთხვევაში ხდება, თუ მათ გამოყენებასთან ერთად მიმდინარეობს გულის გაწმენდა, როგორც წმ. ი. ოქროპირი ამბობს, წმ. პავლე მოციქულის სიტყვებიდან გამომდინარე. წმ. მამა სხვა პირობასაც უთითებს, კერძოდ: პირველ რიგში, ისინი სულიერი უნდა იყოს, და მეორე - არამარტო ენით, არამედ გულით უნდა იგალობებოდეს...
ასე რომ, საეკლესიო გალობების შესრულებისას სულით აღვსებისათვის მოციქული გალობების სულიერებას ითხოვს და არამარტო მათ შინაარსს გულისხმობს, არამედ იმასაც, რომ ისინი სულით უნდა იყვნენ აღძრულნი და თავად წარმოდგენდნენ სულის ნაყოფს, ან სულით აღვსებული გულებიდან უნდა იღვრებოდეს. სხვაგვარად ისინი ვერ მიგვიყვანენ სულის აღვსებამდე. აქედან გამომდინარე კანონზომიერებაა: რაც ჩადებულია გალობაში, ის მიიღება მისი აღსრულებისას...
მოციქულის მეორე მოთხოვნაა, გალობები არამხოლოდ ენთ, არამედ გულითაც სრულდებოდეს. ე.ი. მარტო გალობის ცოდნა არაფერს იძლევა, არამედ მისი შეგრძნება, მისი არსის გულით განცდა და, აქედან გამომდინარე, მისი ისე შსრულებაა სასჭირო, რომ ის ჩვენი გულიდან მომდინარეობდეს.
თუ შევაჯერებთ ყოველივე ზემოთქმულს, დავინახავთ, რომ მოციქულთა ხანაში მხოლოდ ისინი გალობდნენ, ვინც განწყობილნი იყვნენ საამისოდ, სხვები კი თანაუგრძნობდნენ მათ მთელი საეკლესიო კრებული გულით უგალობდა ღმერთს და რა გასაკვირია, რომ ყველაფერი სულით სრულდებოდ? როგორი საგანძურია დაფარული საეკლესიო გალობაში, თუ ისინი ჯეროვნად აღესრულება!
წმ. იოანე ოქროპირი ამბობს: რას ნიშნავს სიტყვები: "უგალობდით გულთა შინა თქუენთა უფალსა?" აი რას ნიშნავს: ყურადღებით შეუდექი ამ საქმეს, რამეთუ უყურადღებონი უნაყოფოდ გალობენ, წარმოთქვამენ რა მხოლოდ სიტყვებს, როცა გული მათი სხვაგან დაეხეტება." ნეტარი თეოდორიტე ამბობს: "გულით გალობს ის, ვისაც მარტო ენა კი არ მოჰყავს მოძრაობაში, არამედ, ვინც გონებას წარმოთქმულის გაცნობიერებას აიძულებს". წმინდა მამები თვლიან, რომ ლოცვები იმ შემთხვევაში წარიმართება ღვთისაკენ, თუ ისინი გულში დამკვიდრებული გონებით აღესრულება.
ის, რის შესახებაც აქ მოციქულის მიერ საეკლესიო კრებულის მიმართაა ნათქვამი, პირად ფსალმუნთგალობასაც მიესადაგება, რომლის შესრულება ყველას შეუძლია სახლში განმარტოებით. ასეთი გალობის ნაყოფი იგივეა, თუ ის შესრულდება ჯეროვნად, ყურადღებით, გაცნობიერბით, გულით და გრძნობით. ასევე შვნიშნოთ, რომ თუმცა მოციქულის სიტყვები გალობას ეხება, იგი ამაში ღვთისადმი აღვლენილ ლოცვას გულისხმობს. და ის თავისთავად, რა თქმა უნდა, სულის აღმვსები საშუალებაა.
როგორ გავიგოთ ეს გამონათქვამი? ასე ხომ არა - როცა აღივსებით სულით, მაშინ იგალობეთ გულით და ბაგეებით? თუ ასე - თუ გინდათ სულით აღივსენით, იგალობეთ. ე.ი. გასარკვევია, ბაგეებით და გულით გალობა შედეგია სულით აღვსებისა, თუ ისინი საშუალებებია საამისოდ?
სულის მოძიება ჩვენ არ ხელგვეწიფება, ის მაშინ მოდის როცა ამას თავად ინებებს. და მოსვლისთანავე იწვევს ჩვენი სულიერი ძალების ძლიერ აღგზნებას. მაშინ ღვთის მიმართ გალობა თავის თავს შეერწყმის და ისღა გვრჩება, ვაცალოთ გალობას გულში იგალობოს, ან ის ენით და ხმით გამოვხატოთ, სხვათა გასაგონად...
ე.ი. მოციქულის სიტყვები ასე უნდა გვესმოდეს: თუ გსურთ აღივსებოდეთ სულით, ამისთვის იგალობეთ. გალობა სულს აღაგზნებს და იგი სულის მოძიების, ან მისი ზემოქმედების განცდის მდგომარეობაში მოჰყავს. ნეტარი თეოდორიტე გვიხნის, თუ რას გულისხხმობს მოციქული სულით აღვსებაში, როცა ამბობს: "აღივსებოდეთ სულითა" და გვიჩვენებს, როგორ მივაღწიოთ ამას, კერძოდ: "ღვთისადმი დაუცადებელი გალობით, საკუთარ თავში ჩაღრმავებით და განწყობის მუდმივი აღგზნებით". ეს იგივეა, რომ ითქვას: გულით და ხმით გამოხატული გალობის მეშვეობით.
რთული არაა იმის გაგება, რომ მთავარია არა გალობის კეთილხმოვნება, არამედ შინაარსი. მისი ზემოქმედება ისეთივეა, როგორც ზეშთაგონებით დაწერილი სიტყვისა, რომელიც აღაფრთოვანებს მკითხველს. სიტყვაში ჩადებული გრძნობა სიტყვის მეშვეობით გადაეცემა მკითხველის ან მსმენელის სულს. ასეტივეა საეკლესიო გალობაც. ფსალმუნები, ჰიმნები, საეკლესიო შესხმები თუ ოდები თავისი არსით სულით აღძრული კეთილკრძალული გრძნობების გადმოღვრაა ღვთის წინაშე. სულიწმიდა აღავსებდა თავის რჩეულებს, ხოლო მათ გრძნობების სისავსე გალობებში გამოხატეს და ვინც მათ შესატყვისად იგალობებს, ხელახლა ძალუძს განიცადოს მათში გამოხატული გრძნობები, აღივსოს მათით, მიეახლოს მდგომარეობას, როცა შეუძლია განიცადოს სულიწმიდის მადლის ზემოქმედება ან შეამზადოს თავი მის მისაღებად. საეკლესიო გალობები სწორედ იმისთვისაა შედგენილი, რომ მათი მეშვეობით აღვაგზნოთ და გავაღვივოთ ჩვენში მიმალული მადლის ნაპერწკალი. და მის გასაღვივებლად და ალად გადასაქცევად შემოღებულია სულიერი გალობები, ფსალმუნები, ჰიმნები და ოდები. ისინი მადლის ნაპერწკალზე ისევე ზემოქმედებენ, როგორც ქარი საწვავ ნივთიერებაზე მოთავსებულ ნაპერწკალზე.
მაგრამ ასეთი ზემოქმედება მხოლოდ იმ შემთხვევაში ხდება, თუ მათ გამოყენებასთან ერთად მიმდინარეობს გულის გაწმენდა, როგორც წმ. ი. ოქროპირი ამბობს, წმ. პავლე მოციქულის სიტყვებიდან გამომდინარე. წმ. მამა სხვა პირობასაც უთითებს, კერძოდ: პირველ რიგში, ისინი სულიერი უნდა იყოს, და მეორე - არამარტო ენით, არამედ გულით უნდა იგალობებოდეს...
ასე რომ, საეკლესიო გალობების შესრულებისას სულით აღვსებისათვის მოციქული გალობების სულიერებას ითხოვს და არამარტო მათ შინაარსს გულისხმობს, არამედ იმასაც, რომ ისინი სულით უნდა იყვნენ აღძრულნი და თავად წარმოდგენდნენ სულის ნაყოფს, ან სულით აღვსებული გულებიდან უნდა იღვრებოდეს. სხვაგვარად ისინი ვერ მიგვიყვანენ სულის აღვსებამდე. აქედან გამომდინარე კანონზომიერებაა: რაც ჩადებულია გალობაში, ის მიიღება მისი აღსრულებისას...
მოციქულის მეორე მოთხოვნაა, გალობები არამხოლოდ ენთ, არამედ გულითაც სრულდებოდეს. ე.ი. მარტო გალობის ცოდნა არაფერს იძლევა, არამედ მისი შეგრძნება, მისი არსის გულით განცდა და, აქედან გამომდინარე, მისი ისე შსრულებაა სასჭირო, რომ ის ჩვენი გულიდან მომდინარეობდეს.
თუ შევაჯერებთ ყოველივე ზემოთქმულს, დავინახავთ, რომ მოციქულთა ხანაში მხოლოდ ისინი გალობდნენ, ვინც განწყობილნი იყვნენ საამისოდ, სხვები კი თანაუგრძნობდნენ მათ მთელი საეკლესიო კრებული გულით უგალობდა ღმერთს და რა გასაკვირია, რომ ყველაფერი სულით სრულდებოდ? როგორი საგანძურია დაფარული საეკლესიო გალობაში, თუ ისინი ჯეროვნად აღესრულება!
წმ. იოანე ოქროპირი ამბობს: რას ნიშნავს სიტყვები: "უგალობდით გულთა შინა თქუენთა უფალსა?" აი რას ნიშნავს: ყურადღებით შეუდექი ამ საქმეს, რამეთუ უყურადღებონი უნაყოფოდ გალობენ, წარმოთქვამენ რა მხოლოდ სიტყვებს, როცა გული მათი სხვაგან დაეხეტება." ნეტარი თეოდორიტე ამბობს: "გულით გალობს ის, ვისაც მარტო ენა კი არ მოჰყავს მოძრაობაში, არამედ, ვინც გონებას წარმოთქმულის გაცნობიერებას აიძულებს". წმინდა მამები თვლიან, რომ ლოცვები იმ შემთხვევაში წარიმართება ღვთისაკენ, თუ ისინი გულში დამკვიდრებული გონებით აღესრულება.
ის, რის შესახებაც აქ მოციქულის მიერ საეკლესიო კრებულის მიმართაა ნათქვამი, პირად ფსალმუნთგალობასაც მიესადაგება, რომლის შესრულება ყველას შეუძლია სახლში განმარტოებით. ასეთი გალობის ნაყოფი იგივეა, თუ ის შესრულდება ჯეროვნად, ყურადღებით, გაცნობიერბით, გულით და გრძნობით. ასევე შვნიშნოთ, რომ თუმცა მოციქულის სიტყვები გალობას ეხება, იგი ამაში ღვთისადმი აღვლენილ ლოცვას გულისხმობს. და ის თავისთავად, რა თქმა უნდა, სულის აღმვსები საშუალებაა.
|
|
|
