ავტორი:
წმ. თეოფანე დაყუდებული
თემა: იესოს ლოცვა, ლოცვა, მადლი
ლოცვა გონიერი წარდგომაა ღვთის წინაშე, მეტყველი გულით, მადლიერებით, ვედრებითა და შემმუსვრელი სინანულით. ეს ყველაფერი სულიერია. ყველაფრის ფესვი ღვთისადმი კეთილკრძალულ შიშშია, მისგანაა ღვთის რწმენა, თავის უარყოფა, სასოება, ყოველივე ამსოფლიურის დავიწყება და ღვთის ნებისადმი სიყვარულით მინდობა... როცა ლოცვა ძლიერდება, მაშინ გულს ყველა ეს გრძნობა და სულის მოძრაობა, შესაბამისად თან ახლავს.
მაშ როგორ მიმართებშია მასთან იესოს ლოცვა? ისეთივე მიმართებში, როგორც ის სითბო, რომელიც ამ ლოცვის ზემოქმედებით გულსა და მის მახლობლად, მკერდში წარმოიშვბეა.
ლოცვითი ჩვევები უცებ არ ყალიბდება, ის ხანგრძლივ შრომას და თავის იძულებას მოითხოვს.
სწორედ, ლოცვითი ჩვევების ჩამოყალიბებისათვისაა აუცილებელი შრომა. ყველაზე მეტად ამ საქმეშიიესოს ლოცვა და მისი თანმხლები სითბო დაგეხმარება.
შესაძლოა, იესოს ლოცვაც სრულდებოდეს, სითბოც თან ახლდეს, მაგრამ ლოცვა ნამდვილი მაინც არ იყოს და, რაც უნდა უცნაურად გვეჩვენოს, ეს ასე ხდება!..
როცა ვლოცულობთ, გონებით ღვთის წინაშე უნდა ვიდგეთ და მხოლოდ მასზე ვფიქრობდეთ. ამ დროს განუწყვეტლივ წარმოიშვება სხვადასხვა ზრები, რომლებიც გონებას ღვთისაგან განაშორებენ. იმისათვის, რომ გონება მიჩვეულიყო ერთ ადგილზე დგომას, წმიდა მამები ყენებდნენ მოკლე ლოცვებს, რომელთაც განუწყვეტლივ წარმოთქვამდნენ...
მოკლე ლოცვების ასეთი უწყვეტი წარმოთქმისას გონება მტკიცედ იდგა ღვთის სათნო ფიქრებში და ადვილად დევნიდა გარეშე აზრებს. ლოცვები მოკლე იყო, მაგრამ სხვადასხვაგვარი, ამიტომჩვენში გამორჩეულად დამკვიდრდა და საერთო წესად იქცა იესოს ლოცვა: "უფალო იესო ქრისტე, ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე ცოდვილი!"
და მაინც, რა არის იესოს ლოცვა? ის ხომ ერთ-ერთი მცირესიტყვიანი ლოცვათაგანია ისევე, როგორც ყველა სხვა სახის მოკლე ლოცვა. შემოღებული კი იმისათვისაა, რომ გონება მხოლოდ ღმერთზე ფიქრით იყოს დაკავებული.
ვინც ეს ლოცვა გაითავისა და სათანადოდ დაეუფლა, მან მართლაც მიაღწია ღვთის განუწყვეტელ ხსოვნას. რამეტუ ღვთის ხსოვნა ბუნებრივია და გულწრფელად მორწმუნე გულში ბადებს კეთილკრძალულების, სასოების, მადლიერების, ღვთის ნებისადმი მინდობისა და სხვა რელიგიური გრძნობებს, რომლებიც არსით სულიერნი არისნ და რადგან იესოს ლოცვა წარმოშობს და ამკვიდრებს ღვთის ასეთ ხსოვნას, ჩვენ მას სულიერსვუწოდებთ. ეს უტყუარია მაშინ, თუ ლოცვა განმსჭვალულია აღნიშნული სულიერი გრძნობებით. ხოლო როცა ლოცვას ასეთი გრძნობები არ ახლავს, ის ისეთივე მხოლოდ სიტყვიერი რჩება, როგორც მისი მსგავსი ყველა სახვა ლოცვა.
დავიდგინოთ, რომ იესოს ლოცვის შესახებ ასე ვიფიქროთ.
ახლა კი იმის შესახებ, თუ რას ნიშნავს ის სითბო, რომელიც თან სდევს იესოს ლოცვას?
მოკლე ლოცვებით წარმოთქმისას გონება რომ არ გაიფანტოს საჭიროა გულში მისი ყურადღებით მოთავსება, რადგან თავში, სადაც აზრების ჭიდილია, ის ძალაუნებურად იბნევა. როცა გონება გულში დამკვიდრდება, ის თავს მოუყრის მთელ სულიერ და სხეულებრივ ძალებს... ადამიანის მთელი სასიცოცხლო ძალების ასეთი თავმოყრა, მაშივნე პოულობს გამოძახილს განსაკუთრებულ შეგრძნებაში; ეს შეგრძნება არის, სწორედ, დასაწყისი შედგომი სითბოსი... ეს განცდა თავიდან მსუბუქია, შემდგეგ თანდათან ძლიერდება, მძლავრდება, ღრმვანედა და ცივიდან, როგორც ის დასაწყისშია, გადადის თბილ გრძნობაში და ყურადღებას მიიპყრობს. ხდება შემდეგი რამ: გონება, რომელიც თავიდან ნებისყოფის მეშვეობით კავდებოდა გულში, თავისი ძალით იწყებს გულში სითბოს დაბადებას. ეს სითბო კი სულ მალე თავად გონებას ისე აკავებს, რომ ის თითქმის აღარ იძაბება. შემდგომში ისინი ერთმანეთს აძლიერებდნენ და ერთად უნდა მოქმედებდნენ, რამეთუ გონების გაბნევით იკარგება სითბო, ხოლო სითბოს მოკლებით სუსტდება ყურადღება.
აქედან ყალიბდება სულიერი ცხოვრების წესი: გული გძნობით ამყოფე ღმერთთან და ყოველთვის ღვთის ხსოვნაში იქნები, - ამბობს წმ. იოქნე კიბისაღმწერელი.
ახლა საკითხი - სულიერია თუ არა ეს სითბო? არა, არაა სულიერი! ჩვეულებრივია, სისხლის მოქმედებისგანა. ამიტომ, სულიერი, ზომთ აღნიშნული განწყობების აღმოცენებას, სულიერად იწოდება ისინი იმ შემთხვევაში, თუ არ ახლავს თუნდაც მსუბუქი ხორციელი ტკბობა და სული და სხეული ფხიზელ მდგომარეობაში რჩება. ე.ი. სითბო, რომელიც თან სდევს იესოს ლოცვს, თუ არაა მოცული სულიერი გრძნობებით, მაშინ არ ეგების მას ეწოდოს სულიერი, არამედ უბრალოდ, სისხლის სითბოა და ის, როგორც ამბობენ, ცუდი როდია, თუ კავშირი არ აქვს თუნდაც უმნიშვნელო ხორციელ ტკბობასთან. ტუ აქვს, მაშინ საშიშია და საჭიროა მისი გაძევება.
ეს არამართებული მდგომარეობა მაშინ გვხვდება, როცა სითბო გულს ქვემოთ ვრცელდება, კიდევ არის შემთხვევა, როცა სითბოს შეგრძნებისას მასე ვჩერდებით, რის გამოც სულიერ განწყობაზე და ღვთის ხსოვნაზე აღარ ვზრუნავთ. თუმცა ეს ხდება არა ყოველთვის, არამედ პერიოდულად. საჭიროა მისი შემჩნევა და გამოსწორება, რადგან სხვა შემთხვევაში შეგვრჩება სისხლისმიეწრი, ცხოველური სითბო, რომელსაც არ ეგების ეწოდოს მადლმოსილი და სულიერი... სულიერად ის მხოლოდ მაშინ შეიძლება ჩაითვალოს, როცა თან სულიერი, ლოცვითი მოძრაობები ახლავს... ვინც ამის გარეშე თვლის სითბოს სულიერად, ის შეცდომას უშვებს და ვისაც მადლმოსილი ჰგონია ის, კიდევ უფრო მეტად ცდება...
მადლმოსილი სითბო განსაკუთრებულია და სინამდვილეში მხოლოდ იგია სულიერი... ის სხეულთან არაა კავშირში და არც რაიმე შესამჩნევ ცვლილებებს იწვევს მასში, გარდა ფაქიზი, სასიამოვნო შეგრძნებისა.
ამ შეგრძნებების მიხედვით ყველას შეუძლია განსაზღვროს სითბო.. ეს ყველამ უნდა გაკეთოს;
მაშ როგორ მიმართებშია მასთან იესოს ლოცვა? ისეთივე მიმართებში, როგორც ის სითბო, რომელიც ამ ლოცვის ზემოქმედებით გულსა და მის მახლობლად, მკერდში წარმოიშვბეა.
ლოცვითი ჩვევები უცებ არ ყალიბდება, ის ხანგრძლივ შრომას და თავის იძულებას მოითხოვს.
სწორედ, ლოცვითი ჩვევების ჩამოყალიბებისათვისაა აუცილებელი შრომა. ყველაზე მეტად ამ საქმეშიიესოს ლოცვა და მისი თანმხლები სითბო დაგეხმარება.
შესაძლოა, იესოს ლოცვაც სრულდებოდეს, სითბოც თან ახლდეს, მაგრამ ლოცვა ნამდვილი მაინც არ იყოს და, რაც უნდა უცნაურად გვეჩვენოს, ეს ასე ხდება!..
როცა ვლოცულობთ, გონებით ღვთის წინაშე უნდა ვიდგეთ და მხოლოდ მასზე ვფიქრობდეთ. ამ დროს განუწყვეტლივ წარმოიშვება სხვადასხვა ზრები, რომლებიც გონებას ღვთისაგან განაშორებენ. იმისათვის, რომ გონება მიჩვეულიყო ერთ ადგილზე დგომას, წმიდა მამები ყენებდნენ მოკლე ლოცვებს, რომელთაც განუწყვეტლივ წარმოთქვამდნენ...
მოკლე ლოცვების ასეთი უწყვეტი წარმოთქმისას გონება მტკიცედ იდგა ღვთის სათნო ფიქრებში და ადვილად დევნიდა გარეშე აზრებს. ლოცვები მოკლე იყო, მაგრამ სხვადასხვაგვარი, ამიტომჩვენში გამორჩეულად დამკვიდრდა და საერთო წესად იქცა იესოს ლოცვა: "უფალო იესო ქრისტე, ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე ცოდვილი!"
და მაინც, რა არის იესოს ლოცვა? ის ხომ ერთ-ერთი მცირესიტყვიანი ლოცვათაგანია ისევე, როგორც ყველა სხვა სახის მოკლე ლოცვა. შემოღებული კი იმისათვისაა, რომ გონება მხოლოდ ღმერთზე ფიქრით იყოს დაკავებული.
ვინც ეს ლოცვა გაითავისა და სათანადოდ დაეუფლა, მან მართლაც მიაღწია ღვთის განუწყვეტელ ხსოვნას. რამეტუ ღვთის ხსოვნა ბუნებრივია და გულწრფელად მორწმუნე გულში ბადებს კეთილკრძალულების, სასოების, მადლიერების, ღვთის ნებისადმი მინდობისა და სხვა რელიგიური გრძნობებს, რომლებიც არსით სულიერნი არისნ და რადგან იესოს ლოცვა წარმოშობს და ამკვიდრებს ღვთის ასეთ ხსოვნას, ჩვენ მას სულიერსვუწოდებთ. ეს უტყუარია მაშინ, თუ ლოცვა განმსჭვალულია აღნიშნული სულიერი გრძნობებით. ხოლო როცა ლოცვას ასეთი გრძნობები არ ახლავს, ის ისეთივე მხოლოდ სიტყვიერი რჩება, როგორც მისი მსგავსი ყველა სახვა ლოცვა.
დავიდგინოთ, რომ იესოს ლოცვის შესახებ ასე ვიფიქროთ.
ახლა კი იმის შესახებ, თუ რას ნიშნავს ის სითბო, რომელიც თან სდევს იესოს ლოცვას?
მოკლე ლოცვებით წარმოთქმისას გონება რომ არ გაიფანტოს საჭიროა გულში მისი ყურადღებით მოთავსება, რადგან თავში, სადაც აზრების ჭიდილია, ის ძალაუნებურად იბნევა. როცა გონება გულში დამკვიდრდება, ის თავს მოუყრის მთელ სულიერ და სხეულებრივ ძალებს... ადამიანის მთელი სასიცოცხლო ძალების ასეთი თავმოყრა, მაშივნე პოულობს გამოძახილს განსაკუთრებულ შეგრძნებაში; ეს შეგრძნება არის, სწორედ, დასაწყისი შედგომი სითბოსი... ეს განცდა თავიდან მსუბუქია, შემდგეგ თანდათან ძლიერდება, მძლავრდება, ღრმვანედა და ცივიდან, როგორც ის დასაწყისშია, გადადის თბილ გრძნობაში და ყურადღებას მიიპყრობს. ხდება შემდეგი რამ: გონება, რომელიც თავიდან ნებისყოფის მეშვეობით კავდებოდა გულში, თავისი ძალით იწყებს გულში სითბოს დაბადებას. ეს სითბო კი სულ მალე თავად გონებას ისე აკავებს, რომ ის თითქმის აღარ იძაბება. შემდგომში ისინი ერთმანეთს აძლიერებდნენ და ერთად უნდა მოქმედებდნენ, რამეთუ გონების გაბნევით იკარგება სითბო, ხოლო სითბოს მოკლებით სუსტდება ყურადღება.
აქედან ყალიბდება სულიერი ცხოვრების წესი: გული გძნობით ამყოფე ღმერთთან და ყოველთვის ღვთის ხსოვნაში იქნები, - ამბობს წმ. იოქნე კიბისაღმწერელი.
ახლა საკითხი - სულიერია თუ არა ეს სითბო? არა, არაა სულიერი! ჩვეულებრივია, სისხლის მოქმედებისგანა. ამიტომ, სულიერი, ზომთ აღნიშნული განწყობების აღმოცენებას, სულიერად იწოდება ისინი იმ შემთხვევაში, თუ არ ახლავს თუნდაც მსუბუქი ხორციელი ტკბობა და სული და სხეული ფხიზელ მდგომარეობაში რჩება. ე.ი. სითბო, რომელიც თან სდევს იესოს ლოცვს, თუ არაა მოცული სულიერი გრძნობებით, მაშინ არ ეგების მას ეწოდოს სულიერი, არამედ უბრალოდ, სისხლის სითბოა და ის, როგორც ამბობენ, ცუდი როდია, თუ კავშირი არ აქვს თუნდაც უმნიშვნელო ხორციელ ტკბობასთან. ტუ აქვს, მაშინ საშიშია და საჭიროა მისი გაძევება.
ეს არამართებული მდგომარეობა მაშინ გვხვდება, როცა სითბო გულს ქვემოთ ვრცელდება, კიდევ არის შემთხვევა, როცა სითბოს შეგრძნებისას მასე ვჩერდებით, რის გამოც სულიერ განწყობაზე და ღვთის ხსოვნაზე აღარ ვზრუნავთ. თუმცა ეს ხდება არა ყოველთვის, არამედ პერიოდულად. საჭიროა მისი შემჩნევა და გამოსწორება, რადგან სხვა შემთხვევაში შეგვრჩება სისხლისმიეწრი, ცხოველური სითბო, რომელსაც არ ეგების ეწოდოს მადლმოსილი და სულიერი... სულიერად ის მხოლოდ მაშინ შეიძლება ჩაითვალოს, როცა თან სულიერი, ლოცვითი მოძრაობები ახლავს... ვინც ამის გარეშე თვლის სითბოს სულიერად, ის შეცდომას უშვებს და ვისაც მადლმოსილი ჰგონია ის, კიდევ უფრო მეტად ცდება...
მადლმოსილი სითბო განსაკუთრებულია და სინამდვილეში მხოლოდ იგია სულიერი... ის სხეულთან არაა კავშირში და არც რაიმე შესამჩნევ ცვლილებებს იწვევს მასში, გარდა ფაქიზი, სასიამოვნო შეგრძნებისა.
ამ შეგრძნებების მიხედვით ყველას შეუძლია განსაზღვროს სითბო.. ეს ყველამ უნდა გაკეთოს;
|
|
|
